‘Focus moet opschuiven van recyclage naar hergebruik’
Onze consumptiecultuur blijft spullen genereren. Elke nieuwe mode- of interieurtrend is een excuus voor een trip naar de container, onze smartphones gaan niet langer mee dan onze onderbroeken. Hoe roepen we verspilling een halt toe?
Uit jaarcijfers van de Vlaamse Kringwinkels blijkt dat de populariteit van tweedehands blijft stijgen. Vorig jaar kreeg de organisatie liefst 84.000 ton aan voorwerpen binnen, bijna een derde meer dan het jaar ervoor. Van dat totaalgewicht ging 45 procent netjes naar recyclage, 46 procent kreeg ook effectief een tweede of derde leven. Gemiddeld kocht een Vlaamse inwoner vorig jaar 5,8 kilo aan tweedehandsspullen bij de Kringwinkel.
Zowat alle soorten tweedehands gaan vandaag vrij moeiteloos de deur uit, zegt Linde Brewaeys van HERW!N, de koepel van de Vlaamse Kringwinkels. Voor zowel huisraad, meubels, multimedia, boeken als vrijetijdsspullen zijn volop gegadigden. Textiel gaat nog altijd het vlotst over de toonbank, maar ook elektronica doet het goed. “Leuke bureaulampjes, een oude versterker of cassettedeck, heel wat mensen blijken op zoek naar een nostalgische vondst. Onze hersteldienst zorgt ervoor dat die toestellen ook effectief functioneren. Apparaten als koelkasten en wasmachines repareren we onder garantie. Dat blijkt een aantrekkelijke formule.”
De cijfers rond verspilling ondermijnen helaas de feelgoodstory. Wereldwijd gooien we jaarlijks meer dan 50 miljoen ton elektronisch afval weg: van consumentenelektronica als televisies, computers, droogkasten en diepvriezers tot kapotte lampjes en batterijen. “E-waste is een van de snelst groeiende afvalstromen op aarde”, weet Anna Jopp van het Nederlandse Fairphone. “Iedere Europese burger draagt er jaarlijks ongeveer 16 kilogram toe bij. Slechts 20 procent van die e-waste is voor recyclage, voor smartphones is dat zelfs maar 15 procent. En dat terwijl we in Europa om de 2 à 3 jaar van telefoon wisselen, zelfs als die nog perfect functioneert.”
E-waste is een van de snelst groeiende afvalstromen op aarde. Iedere Europese burger draagt er jaarlijks ongeveer 16 kilogram toe bij.
We hebben thuis allemaal wel een box of lade waarin oude telefoons, dvd-spelers en anonieme kabels stof liggen te vergaren, tekent Jopp aan. Toch zouden we die materialen echt naar behoren moeten recycleren, klinkt het, al
is recyclage ook maar een deel van de oplossing. “Zelfs met de geavanceerdste technologieën valt maar een klein percentage aan waardevolle grondstoffen te recupereren, zoals lithium uit batterijen. De focus zou moeten opschuiven naar hergebruik en recyclage. Wie een apparaat verkoopt op de tweedehandsmarkt, het weggeeft aan vrienden of het gewoon langer blijft gebruiken, vermindert daarmee het aantal toestellen in omloop. Uiteindelijk is dat de efficiëntste manier om de CO2-uitstoot te beperken.”
Bijkomend probleem is dat het design van veel elektronica er vandaag niet op gericht is om lang mee te gaan, weet Anna Jopp. “Als de camera in je smartphone defect raakt, moet je een volledig nieuw toestel kopen. Onze Fairphone hebben we daarom ontworpen op een modulaire manier. Met een simpele schroevendraaier kun je alle onderdelen zelf vervangen. We voorzien ook een langdurige garantie en software- updates om mensen aan te moedigen hun telefoon langer te gebruiken.”
De Europese wetgever begint in die zin mee te denken. Daarnaast groeit de duurzaamheidsreflex bij meer en meer fabrikanten, al dan niet uit commerciële impuls. Dat merkt ook Linde Brewaeys. “Alle grote kledingretailers gaan tegenwoordig de tweedehandstoer op. Ze doen terugneem- of inzamelacties en verbinden daar een mooie korting aan. Platformen als Vinted verbreden hun scope van kleding naar speelgoed, sportartikelen of vrijetijdsspullen. Ook in circulair bouwen zit nog heel wat toekomst. Een mooie trend waarvan ik hoop dat hij echt doorbreekt, is een materialenbank voor tweedehandsbouwmaterialen.”
De opmars van vintage heeft ook een schaduwzijde, tekent Brewaeys tot slot aan. Steeds meer Belgen winkelen immers tweedehands uit noodzaak. “Wil je dan toch dat nieuwste model televisie kopen, geef je oude exemplaar dan aan iemand die het kan gebruiken. En in plaats van je kleren in een textielcontainer te gooien, breng ze liever naar de Kringwinkel. Wij geven ze een tweede leven hier in Vlaanderen. Het woord ‘duurzaam’ gaat immers niet alleen over klimaat en milieu. Ook sociale tewerkstelling en lokaal hergebruik zijn vormen van duurzaam consumeren.”