Een identiteit voor je materialen

Wanneer we definitief afscheid van iemand moeten nemen, dan is dat pijnlijk en verdrietig. We weten dat het er op een dag zit aan te komen. Maar er ons echt op voorbereiden, dat kan niet. Het is een confrontatie met het feit dat alles tijdelijk is. We weten het rationeel wel, maar doorgaans ‘leven’ we het niet echt. 

Afscheid nemen van gebruiksvoorwerp

Definitief afscheid nemen van een gebruiksvoorwerp voelt heel anders. Soms als een verademing, soms als een noodzaak. We hebben het voorwerp niet meer nodig – ofwel omdat het onze behoefte niet meer kan bedienen, ofwel omdat de behoefte zelf verdwenen of veranderd is. Niet alleen onze levens zijn dus tijdelijk. Ook dat wat we willen, weten en nodig hebben, verandert altijd aan één stuk door. 

Auto’s, kledingkasten, laptops: allemaal tijdelijke antwoorden op tijdelijke vragen. Onze fysieke omgeving, voor zover die door de mens is gebouwd, is eigenlijk een optelsom van antwoorden op tijdelijke behoeften in het verleden: geen vastgoed, maar losgoed. Hoewel de meeste van die vragen al lang niet meer bestaan, zitten wij met al die antwoorden opgescheept. Soms proberen we er nieuwe vragen voor te bedenken, vaker niet. Zo verwordt alles tot afval. De materialen waaruit dit alles bestaat gaan verloren. 

Onomkeerbaar

Dat proces is onomkeerbaar en wordt dus als enige níét gekarakteriseerd door tijdelijkheid: verwordt iets tot afval, dan wordt het nooit meer materiaal. Zo worden tijdelijke vragen dus op grote schaal en steeds sneller beantwoord met het definitief vernietigen van materialen waarvan we maar een beperkte hoeveelheid hebben. Met andere woorden: wíj mogen dan tijdelijk zijn, de consequenties van ons handelen zijn wel degelijk hartstikke permanent. 

Behandelen als limited editions

Hoe kan dit anders? Door onze materialen te registreren, het documenteren op waarde te schatten en ze te behandelen als de limited editions die ze altijd al waren. Met andere woorden: door materialen te voorzien van een identiteit. Zoals we dat doen met alles dat we waardevol vinden. Heeft iets immers een identiteit, dan is het mogelijk om bij te houden waar het is. En weten we waar iets is, dan blijft het voor ons beschikbaar. 

Hiervoor bestaat er nu in verschillende landen, zoals Duitsland, België, Nederland, Zwitserland…, een onlineplatform voor de registratie van materialen in de gebouwde omgeving, het zogenoemde Madaster, het kadaster voor materialen. Denk aan een boek uit de bibliotheek. Doordat het voorzien is van een barcode en een plaats heeft in het systeem, kan één en hetzelfde boek de vragen van wel duizenden mensen beantwoorden. Dit is de manier waarop wij materialen moeten behandelen, want ook die zijn gelimiteerd.

Design for disassembly

Voor de bestaande gebouwen betekent dit dat het materiaal het mijne kan zijn, nieuwe gebouwen worden ontworpen als materiaaldepots, en als de materiaalwaarde accountable gemaakt is, noemen wij dat een materiaalbank. Het design for disassembly is cruciaal om de materiaalwaarde voor de toekomst te borgen. Met andere woorden: alles wordt anders. Van elkaar moeten we dan wel op een dag onherroepelijk afscheid nemen, van onze materialen hoeven we dat niet.