In tijden van nood leert men zijn buddy’s kennen
Het coronavirus introduceerde de Belgische gezondheidszorg aan het vernuftige buddysysteem. Tijdelijk werklozen geven zo een waardevolle invulling aan hun lockdownleven. De doorbraak van een nieuw zorgmodel? “Bezorgdheid en opportuniteit liggen dicht bij elkaar.”
Nood aan helpende handen
In maart vorig jaar brak de pandemie in ons land los. Zorginstellingen, die al langer kreunen onder een nijpend personeelstekort en een hoge werklast, stonden aan het begin van een grote uitdaging. Tegelijkertijd kwamen andere sectoren abrupt tot stilstand. Veel mensen belandden in het systeem van tijdelijke werkloosheid. Een creatieve oplossing diende zich aan. “Na een crisismeeting werd al snel duidelijk dat we helpende handen nodig hadden”, vertelt Sonja Sommeryns, manager staf en strategie patiëntenzorg bij Ziekenhuis Netwerk Antwerpen. “De gediplomeerde verpleegkundigen waren allemaal al ingezet, die markt was leeggeplukt. Anderzijds zaten er veel mensen, ook gediplomeerd maar niet in de zorg, thuis zonder werk.”
Zorgbuddy’s en administratieve buddy’s
Het buddysysteem waarbij niet-gediplomeerde medewerkers worden ingeschakeld, maakte een opkomst. “We schreven vacatures uit voor twee profielen: de zorgbuddy’s en de administratieve buddy’s. In totaal ontvingen we maar liefst 1.300 sollicitaties”, vertelt Sommeryns. 100 mensen gingen er aan de slag als buddy. “De sterkte van de werking is dat we zo een grote frustratiebron van verpleegkundigen en artsen wegnemen, namelijk de hoge werkdruk en de daarbij horende stress dat ze hun job niet even zorgvuldig kunnen uitoefenen.” Een andere sleutel in het systeem zijn de coaches. Zij fungeren als brug tussen het team van vaste verpleegkundigen en de buddy’s. “De coaches zijn verpleegkundigen die eerder werkzaam waren op onder andere afdelingen die door COVID-19 werden gesloten. Zij waken over de mentale weerbaarheid van de buddy’s.”
Ziekenhuis Netwerk Antwerpen evalueert de werking als zeer positief. “De buddy’s kwamen met een frisse blik en zorgden hier en daar voor een efficiëntere werking van bestaande systemen.” Zowel de deelnemers als de verpleegkundigen zijn tevreden. “Het systeem is natuurlijk tijdelijk. We kijken hoe we het kunnen integreren in een vaste werking. We moeten sowieso overgaan naar een nieuw zorgmodel, al gaat dat niet over een nacht ijs. Er moeten experts en partners bij betrokken worden. Dit systeem kan breder dan enkel ZNA van nut zijn. Het model kan bijvoorbeeld geëxtrapoleerd worden naar andere sectoren.”
De buddy’s kwamen met een frisse blik en zorgden hier en daar voor een efficiëntere werking van bestaande systemen.
In de psychische zorgverlening?
Een buddysysteem in de psychische zorgverlening? Het kan volgens Sommeryns: “Mits een correcte vertaling. Je zit in een andere context en met andere zorgnoden.” Buddywerking Vlaanderen werd eind 2011 door de Vlaamse overheid structureel ingebed. Zij koppelen vrijwilligers aan mensen met psychische kwetsbaarheid. “Door regelmatig samen leuke dingen te doen zoals wandelen, naar de film gaan of een koffie drinken, doorbreken ze het sociaal isolement”, vertelt Robin Broché, coördinator Buddywerking Vlaanderen. Dit is een georganiseerde vriendschap waarbij er rekening wordt gehouden met gemeenschappelijke raakpunten. “In de relatie tussen buddy en deelnemer staat gelijkwaardigheid centraal. Daarnaast werkt het taboedoorbrekend en bevordert het de integratie van mensen met langdurige psychische moeilijkheden.”
Ook dit buddysysteem bewees zijn relevantie tijdens de coronacrisis. “De problematiek van eenzaamheid kwam het afgelopen jaar sterk naar voren. Het treft onze doelgroep extra hard”, zegt Broché. “De kracht van onze werking is nabijheid en verbondenheid. De huidige afstandsregels staan daar haaks op. Hoewel het vandaag allesbehalve gemakkelijk is om dingen te doen, kunnen duo’s wel nog samen gaan wandelen, met respect voor de maatregelen. We zetten ook meer in op onlinecontact en in sommige regio’s werd er gestart met een systeem van telebuddy’s. Waardevolle alternatieven, maar echt sociaal contact blijft onvervangbaar.”
De grote uitdaging voor de gezondheidszorg is het vinden van structurele oplossingen voor deze noden. “Want de vraag is groter dan het aanbod”, sluit Broché af.