Burn-out: wat nu? En plots werd het donker
Jaarlijks kampen ongeveer 53.000 Vlamingen met een burn-out. Die ziekte is niet alleen een slag in het gezicht van het individu zelf, maar ook van de maatschappij. Hoe vang je de eerste alarmsignalen op? Wat kan je doen om een burn-out te voorkomen, en hoe geraak je er weer bovenop?
Ella Daeleman (30) woont in Mechelen. Ze heeft een zoontje van drie en is freelance copywriter. “Ik heb een fijn leven”, zegt ze lachend. “Al was dat ooit even anders.”
Wanneer je lichaam stop zegt
Ella werd een tijd geleden overvallen door een burn-out: “Plots werd alles donker; of zo voelde het op dat moment toch. Ik begon hysterisch te huilen en kon niet meer stoppen. Bij de huisarts vulde ik vragenlijsten in. Kort daarop kreeg ik de diagnose van burn-out. Aanvankelijk was het een opluchting, want ik mocht eindelijk stoppen. Maar toen begon het hersteltraject. Ik moest mijn opdrachten stopzetten, en leren rusten. Het probleem ging verder dan werk. Ik kon moeilijk hulp vragen en als jonge moeder kon ik de balans tussen werk en gezin niet vinden. Ik was geïsoleerd en had weinig sociaal contact. Mijn geduld was op, ik was angstig, mijn reacties waren vaak overdreven en ik kon nog amper eten. Ik had het gevoel alsof ik op een sneltrein zat die bleef doorrazen. Tot mijn lichaam een noodstop maakte”, getuigt Ella.
Voor Mien Gheysens (34) is het verhaal van Ella niet nieuw. Als ondernemersstrateeg begeleidt ze ondernemerskoppels bij het balanceren tussen de relatie, het bedrijf en een gezond leven. Met haar jarenlange ervaring als burn-outcoach richt Mien zich ook op het voorkomen van burn-out bij ondernemers.
In tegenstelling tot de algemene perceptie, is een burn-out niet altijd gelinkt aan werk.
Voedende zorg voor veerkracht
“Burn-out is een vorm van fysieke en/of mentale uitputting, waarbij de bijnieren onvoldoende energie aanmaken. Het is dus niet alleen een psychologisch probleem. Symptomen variëren van energiegebrek, moeite met uit bed komen, of een gevoel dat het licht uit is”, legt Mien uit. “In tegenstelling tot de algemene perceptie, is een burn-out niet altijd gelinkt aan werk. Een burn-out ontstaat wanneer behoeften op emotioneel, relationeel of financieel vlak niet voldaan worden. Ook het gebrek aan veiligheid en maatschappelijke verwachtingen kunnen bijdragen aan een burn-out. Vrouwen ervaren vaker een burn-out door de druk van zorgtaken, werk en gezin. In een samenleving die gedomineerd wordt door mannelijke energie kiezen vrouwen vaker voor carrière boven hun eigen pad. Het is belangrijk om voor jezelf authentieke keuzes te maken.”
“Vaak krijgen mensen met een burn-out het advies om te rusten en te stoppen met werken. Maar dat is niet altijd evident, zeker voor zelfstandigen”, zegt Mien. “Erkenning is de eerste stap naar herstel. Identificeer onevenwichten tussen je leven en je waarden en maak kleine, impactvolle veranderingen. Kijk wat op dat moment het grootste hefboomeffect heeft. Voedende zorg is essentieel om je veerkracht te verhogen. Dit kan op diverse vlakken. Fysiek door gezonde voeding, beweging, slaap en ademhalingsoefeningen. Mentaal door te focussen op wat wel lukt. Emotioneel door dankbaarheid uit te spreken en bewust aandacht te besteden aan positieve gevoelens en activiteiten die vreugde brengen. Tot slot spelen ook sociale connecties en relaties een belangrijke rol. In sommige gevallen wordt er te lang gewacht met opnieuw te gaan werken. Een job kan net purpose geven, al moet er wel een balans gevonden worden tussen belasting en rust”, vertelt Mien.
Ella heeft wel een lange pauze van werk genomen, om een ander levenspad uit te tekenen. “Ik zag het als een kans om me te herpakken en heb ingrijpende veranderingen doorgevoerd. Mijn eerste prioriteit was leren rusten en hulp vragen. Ik ging regelmatig naar een therapeut, deed familieopstellingen, ademhalingsoefeningen en hypnose. Ik raadpleegde ook een holistische arts en las veel. Na lang nadenken besloot ik mijn relatie te beëindigen en een nieuwe woning te zoeken. Pas na een jaar ben ik opnieuw beginnen te werken. Het is belangrijk om voldoende te rusten en zelfzorg te prioriteren, anders kom je in een vicieuze cirkel terecht “, benadrukt ze.
Van ‘wandelend hoofd’ naar welzijn
“Wees waakzaam voor signalen, en neem ze serieus”, zegt Mien. “Veel mensen voelen een burn-out aankomen, maar handelen er niet naar.” Daarnaast raadt Mien ook aan om proactief rustmomenten in te plannen. “Houd voor ogen wat voor jou belangrijk is en probeer dat maximaal in te vullen”, vertelt ze.
Daar is ook Ella het mee eens. “Voed jezelf niet alleen met gezond eten, maar ook met andere activiteiten. Meditatie en schrijven in mijn journal helpen mij om naar binnen te keren. Daarnaast zijn ook uitlaatkleppen zoals creativiteit, sport, beweging en vriendschap belangrijk. Neem voldoende rust en gun jezelf dutjes. Voorheen kwam ik altijd als laatste, maar je kunt pas geven aan anderen wanneer je zelf voldaan bent”, zegt Ella. “Dankzij mijn burn-out heb ik enkele belangrijke lessen geleerd, zoals niet beschaamd zijn om (financiële) hulp te vragen. Ik weet nu ook dat het oké is om te huilen en emoties te voelen; dat helpt immers bij emotionele regulatie. Bovendien leef ik niet langer om te werken; werk is nu een fijn onderdeel van mijn leven, naast andere vervullende aspecten. Een therapeut is ook bijzonder waardevol, zelfs als het niet acuut is.”
Hoewel het een heel moeilijke periode was, heeft Ella veel geleerd uit haar burn-out. “Voor mijn burn-out was ik een wandelend hoofd; nu voel ik tenminste wat er in mijn lijf speelt en kan ik welzijn vooropstellen. Hoewel ik nog steeds donkere dagen heb, ben ik nu beter in staat om ermee om te gaan”, besluit Ella.