De toekomst van zero waste
De laatste jaren schoten de verpakkingsvrije winkels als paddenstoelen uit de grond. Toch springen supermarkten niet helemaal mee op de kar. Waarom kan een kleine winkel wel wat een grootwarenhuis niet kan?
Alexia Coppens
Verpakkingsvrije winkel Ohne
Wat zijn de grootste misvattingen?
“Er wordt vaak gedacht dat verpakkingsvrije winkels veel duurder zijn. Toegegeven, onze producten kosten vaak meer omdat ze biologisch zijn. Maar die meerprijs spaar je gemakkelijk uit door minder te kopen. Als je een wortel nodig hebt, moet je in reguliere supermarkten vaak een hele zak kopen. Bij ons koop je enkel wat je nodig hebt. Nog een misverstand: de overtuiging dat enkel zero waste-fanaten bij ons over de vloer komen. Het tegendeel is waar. Wij lokken verschillende profielen, ook consumenten die gewoon lekker lokaal eten willen kopen.”
Wat zijn de grootste moeilijkheden bij de overschakeling?
“Veel mensen hebben koudwatervrees. Ze durven niet verpakkingsvrij te winkelen uit angst dat het meteen voor 100 procent moet. Dat hoeft natuurlijk niet. Je kunt gradueel de overstap maken. Duurzame keuzes maken vergt energie. Consumenten mogen de lat dus gerust wat lager leggen. Elke verpakking die ze vermijden is een stap in de juiste richting. Ook het praktische luik houdt hen tegen. Zero waste winkelen vergt inderdaad wat organisatie: je moet herbruikbare verpakkingen meenemen, lijstjes bijhouden. Maar eigenlijk biedt dat alleen maar voordelen. Door op voorhand vast te leggen wat je nodig hebt, doe je minder impulsaankopen.”
Hoe zien jullie de toekomst van een zero wastebeleid binnen jullie sector?
“De overheid denkt al veel na over recyclage, maar niet over de stap ervóór. De regelgeving rond hergebruik is niet transparant waardoor veel producten zich niet willen wagen aan een zero wasteverhaal. En als ze toch experimenteren met refill-concepten, worden die te vaak afgevoerd door het kostenplaatje en de houding van de consument. Op dat vlak moet het beleid de producenten een duwtje in de rug geven. Vandaag ligt het zwaartepunt te veel bij de consument. We brengen allemaal ons leeggoed terug, maar er is méér nodig.”
Liesje De Schamphelaire
Sectorfederatie Fevia
Wat zijn de grootste misvattingen?
“Verpakkingen zijn an sich niet slecht. Ze hebben heel wat belangrijke functies te vervullen. Meer dan om minder verpakkingen te gebruiken, gaat het om het vinden van de juiste combinatie tussen verpakking en product, en hoe de impact daarvan zo laag mogelijk kan worden gehouden. Als er te weinig verpakking wordt gebruikt, zal de milieu-impact net vergroten omdat het voedselverlies groter is. Bedrijven zetten op verschillende pistes in om duurzamer te worden, bijvoorbeeld door steeds meer verpakking te recycleren en reststromen opnieuw te gebruiken.”
Wat zijn de grootste moeilijkheden bij de overschakeling?
“Verpakkingen kunnen niet zomaar worden vervangen. Ze vervullen veel functies. Ze garanderen de bewaring, de voedselveiligheid en dan is er nog het logistieke aspect… Bovendien is de ene verpakking de andere niet, je moet echt rekening houden met de eigenschappen van het product. Ook op het vlak van reststromen uit de voedingssector zijn er tegenstrijdigheden. Het beleid stuurt aan om die als biomassa te gebruiken, om hernieuwbare energie mee op te wekken. Maar de sector kan die reststromen niet zomaar missen. Ze vormen bijvoorbeeld een belangrijke grondstof voor het maken van dierenvoeding.”
Hoe zien jullie de toekomst van een zero wastebeleid binnen jullie sector?
“Samen met de overheid zijn we op zoek naar manieren om onze voetafdruk op het vlak van verpakkingen te verkleinen, onder de noemer van het project Green Deal Anders Verpakt. We verkennen nieuwe manieren om producten tot bij de consument te brengen, bijvoorbeeld via herbruikbare multipacks en kratten. We zoeken naar businesscases die op de lange termijn leefbaar en rendabel zijn voor bedrijven. Zij zijn echt wel bezig met de problematiek en voortdurend op zoek naar manieren om het beter te doen. Maar er blijven veel uitdagingen, ook op wettelijk vlak.”
Roel Dekelver
Grootwarenhuis Delhaize
Wat zijn de grootste misvattingen?
“Dat we zomaar van de ene dag op de andere kunnen overschakelen naar zero waste. Dat is een ideaal dat op de korte termijn heel moeilijk te bereiken valt. Verpakkingen zijn nodig want ze hebben een functie: niet alleen gaan ze voedselverspilling tegen, ze bevorderen ook de houdbaarheid en de voedselveiligheid. Alle verpakkingen zomaar afschaffen gaat dus niet. Maar overtollige materialen zonder toegevoegde waarde moeten we natuurlijk vermijden.”
Wat zijn de grootste moeilijkheden bij de overschakeling?
“Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen, zowel de leverancier als de klant en de retailer. Alleen als we samenwerken maken we het verschil. Wij hebben al stappen ondernomen: zo zit er bijvoorbeeld geen plastic meer rond appels, introduceerden we papieren zakjes in de groente- en fruitafdeling en bieden we noten en ontbijtgranen meer in bulk aan. Er lopen zelfs tests om wasmiddel in bulk te kopen. Maar de klant moet ook zijn steentje bijdragen en bijvoorbeeld zijn eigen katoenen zakje meebrengen. Het vergt een andere mindset van iedereen.”
Hoe zien jullie de toekomst van een zero wastebeleid binnen jullie sector?
“Het is moeilijk voor ons om vandaag beleidsvoorstellen te doen. We komen van ver, er zijn al heel veel stappen gezet. Het bewustzijn in de maatschappij groeit, zowel bij klanten als bij leveranciers en retailers. Op die weg moeten we verdergaan. Er is een soort van momentum dat we moeten grijpen. De klant vraagt er zélf om. Maar tegelijk is een verpakkingsvrije maatschappij nog niet voor morgen.”