Goede waterkwaliteit tegen 2027, halen we dat?

“Het probleem in Vlaanderen is complex”, vertelt Bart De Schutter, afdelingshoofd Mestbank bij de Vlaamse Landmaatschappij. “Om te beginnen is er de hoge stikstofimport in ons landbouwsysteem. We behoren tot de top van Europa qua veedichtheid, wat betekent dat er grote hoeveelheden mest geproduceerd worden op een beperkte oppervlakte. Dat legt een grote druk op ons milieu. Al deze dieren moeten gevoed worden, deels met gewassen uit Vlaanderen zelf, deels via import van soja en granen of door nevenstromen uit de voedingsindustrie. Daarnaast is er de grote vraag naar kunstmest om gewassen zoals aardappelen en groenten te telen. Er gaat echter te veel stikstof in ons landbouwsysteem verloren. De verliezen naar onze omgeving zijn te groot, onder meer door uitspoeling naar oppervlakte- en grondwater doordat onze gewassen niet alle nutriënten kunnen absorberen. Er is dringend nood aan doeltreffende maatregelen om deze verliezen naar de leefomgeving te verminderen”, benadrukt De Schutter.

Uitdagingen voor drinkwater

Het stikstofoverschot leidt tot waterverontreiniging en slechte waterkwaliteit. “Op dit moment zijn er nog steeds te veel nitraten in ons water, zowel in beken en grachten, als in het grondwater. Dat heeft effect op de biodiversiteit en maakt de productie van drinkwater duurder. Als grond- of oppervlaktewater te veel nitraten bevat, moeten er extra stappen worden ondernomen om er drinkwater van te maken.

Het verminderen van nitraten in het water vereist dringende actie en samenwerking tussen alle betrokken partijen. Daarom stelde de Europese Commissie de Nitraatrichtlijn en Kaderrichtlijn Water op. Deze stelt dat we tegen 2027 een goede waterkwaliteit, ook in het landbouwgebied, moeten behalen. Maar hoe gaan we dat doen?

Duurzame oplossingen

Om deze uitdagingen aan te pakken, moeten er duurzame oplossingen komen. “Circulaire landbouw, waarbij boeren hun eigen gewassen telen en mest op hun eigen grond gebruiken om de stikstof binnen hun systeem te houden, kan helpen om de instroom van stikstof van buitenaf te verminderen. Een andere belangrijke strategie is bewuste bemesting, waarbij boeren hun gewassen bemesten volgens de behoeften van de planten en rekening houden met de kwaliteit van de bodem. Dit omvat ook praktijken zoals niet-kerende bodembewerking en gefractioneerde bemesting, die helpen bij het behouden en verbeteren van de bodemkwaliteit”, legt De Schutter uit.

De naleving van de Nitraatrichtlijn moet verbeteren en de lidstaten moeten actie ondernemen om vervuiling door uitspoeling van voedingsstoffen in de landbouw te verminderen en te voorkomen. Het is daarom cruciaal dat niet alleen de landbouwsector maar ook de consument meewerkt. “Hoewel boeren een cruciale rol spelen in het verduurzamen van de landbouw, kunnen consumenten ook een verschil maken. Dit door bewust te kiezen voor duurzaam geteelde producten.”

Hoop voor de toekomst

Samenwerking tussen alle betrokken partijen, waaronder boeren, laboratoria die bemestingsadvies geven, landbouwbegeleiders, verwerkers en beleidsmakers, is essentieel om deze uitdagingen aan te pakken. “Door gezamenlijke inspanningen en gecoördineerde actie kunnen concrete stappen worden gezet naar een duurzamere toekomst voor de Vlaamse landbouwsector. Als we hetzelfde doel voor ogen houden en dezelfde sense of urgency delen, is er veel mogelijk.”

“We kunnen geen tegenstelling maken tussen landbouw en milieu. Met onze huidige landbouw botsen we op de grenzen van wat onze bodem en onze leefomgeving aankan.” Ondanks de ernst van de situatie is er hoop voor de toekomst van de landbouw in Vlaanderen. “De toestand is ernstig, maar zeker niet hopeloos”, besluit De Schutter.