Cacao anno 2023
Wanneer we genieten van een stukje chocolade staan we er amper bij stil waar het product zijn oorsprong vindt en welke complexe weg het aflegt voor het in ons winkelmandje komt. Tal van factoren zorgen ervoor dat we de komende jaren zorgzaam moeten omgaan met de cacaobonen. Of moeten we – nota bene in een chocoladeland als België – stilaan vrezen voor extra dure chocolade?
De voorbije twee jaar passeerde het af en toe op onze boterham: berichten over het feit dat ook de cacaobonen een pak duurder zouden worden. Zeker omdat we wereldwijd jaar na jaar meer verbruiken. “Helemaal niet mee akkoord”, vertelt Eddy Van Belle van Puratos/Belcolade. “Het zijn vooral voorwendsels om de prijs van chocolade kunstmatig omhoog te krijgen, maar er zijn wereldwijd nog geen tekorten. We moeten wel bepaalde factoren in de gaten houden. Zo kunnen ziektes in de plantages in Ivoorkust, de grootste cacaoproducent ter wereld, wel roet in het eten gooien. Momenteel zien we weliswaar dat het verbruik van chocolade jaarlijks met gemiddeld 4 procent stijgt, maar dat ook de productie volgt.”
“De klimaatopwarming wordt misschien een grotere tegenstander”, vertelt Peter Teerlinck, docent chocoladebewerking aan bakkerij-, slagerij- en hotelschool Ter Groene Poorte in Brugge. “Cacao is een product dat erg streekgebonden is. Als je enkele kilometers te veel boven of onder de evenaar gaat, wordt het al moeilijk om kwaliteitsvolle cacao te telen. Dan moet je al investeren in irrigatie of de nodige aanpassingen in je plantages doen. Als het klimaat opschuift, zullen de plantages moeten volgen.”
Naast ecologische bedreigingen kijken de boeren de komende jaren ook naar de manier waarop ze aan hun rechtmatige centen raken. “Fairtrade is iets, maar het is veel te weinig”, stelt Van Belle. “Boeren verdienen nog altijd veel te weinig. Bij fairtrade gaat vaak twee derde van het geld naar de organisaties zelf. En dan nog een stukje naar de coöperatieven en dan blijft er niet veel meer over. Willen we voorkomen dat de boeren snel hun oogst verkopen aan lage prijzen, dan moeten we inzetten op programma’s als Cacao-Trace. Dat is de enige juiste manier.”
Fairtrade is iets, maar het is veel te weinig.
Cacao-Trace is een programma voor duurzame cacao dat boeren zo goed mogelijk wil bijstaan in het voorzien van een financieel winstmodel. “Wij hebben met Belcolade de slagkracht om bonen duurder te betalen dan wat de boer er normaal voor krijgt. Daarom kopen wij ook meer en meer alles rechtstreeks aan bij de boer, fermenteren en drogen we de bonen zelf en halen we zo veel mogelijk tussenschakels weg zodat het geld rechtstreeks in de handen van de boer terechtkomt.
Om kwaliteit te krijgen, moet je zelf zo veel mogelijk in handen houden. Daarvoor betalen we meer, maar we garanderen de boeren ook dat we de volledige productie kopen, vaak tegen een vaste prijs. Daarnaast is er nog de ‘cacao-bonus’. Per kilo chocolade die we maken, betalen we de boer 0,10 eurocent bonus uit. Dat lijkt niet veel, maar omdat het totale bedrag periodiek uitbetaald wordt, genereert het voor de gezinnen drie tot vier keer een extra maandinkomen.”
Teerlinck: “Voor de boeren maakt dit echt een verschil. Ze kunnen hun kinderen tonen dat ze genoeg verdienen. Daardoor beseffen de kinderen op hun beurt dat de plantage hun inkomen verzorgt. Ze blijven het werk verderzetten. Als cacaoboer moet je vooruitdenken. Bovendien helpen we niet alleen financieel, maar ook in expertise. Ik heb zelf gezien hoe in Mexico of Kameroen experts die weten hoe ze een maximaal rendement uit een oppervlakte kunnen halen naar de plantages worden gestuurd. Als de boeren luisteren, krijgen we hun omzet omhoog. Ze moeten uitgekiend snoeien, ziektes bestrijden en stoppen met bossen kappen om meer grond te gebruiken. Er zijn andere manieren om hun productie te verhogen.”
Ter Groene Poorte neemt zijn leerling-chocolatiers ieder jaar mee naar Mexico, op bezoek bij de cacaoplantages diep in de jungle. “Je moet dit meegeven”, weet Teerlinck. “Je kunt het verhaal niet begrijpen als je de cacaoboer de hand niet hebt geschud. Onze leerlingen werken op de plantages om respect te tonen en het eindproduct te voelen.”
“En dan krijgen ze ook het loon van een plaatselijke boer om een dag mee te werken”, vult Van Belle aan. “Net genoeg om een pintje te betalen. Dan gaan de oogjes wel open.”