Marianne Lefever: Ons welzijn als bouwsteen voor de stad
Maar al te vaak vergeten we dat we steden bouwen voor mensen en dat vlotte mobiliteit of economische groei geen doel op zich zijn. Het welzijn van elk van ons is de kern van de moderne stad. Maar hoe geraken we daar?
Een klimaatplan, een mobiliteitsplan, een smart cityplan: voor elke transitie heeft de moderne stad een plan. Maar is er ook een welzijnsplan? Wie houdt er in de
gaten of al deze transities ook echt tot een gezondere en leefbaardere stad leiden?
Meer ruimte voor mens en natuur
Stadsontwikkeling is vandaag sterk gefocust op infrastructurele en technologische oplossingen. Er bestaat een reële kans dat we evolueren naar hoogtechnologische klimaatbestendige steden, bewoond door een hoop ongezonde en ongelukkige burgers. Wat hebben we dan precies gewonnen?
Gelukkig begint er stilaan wat te veranderen. Parijs werkt volop aan de 15 minuten-stad, waar elke burger binnen een kwartier wandelen of fietsen toegang heeft tot alle basisvoorzieningen; van gezonde voeding en onderwijs, tot werk, cultuur en groene ruimte. Ook Barcelona hoopt, met haar nieuwe mobiliteitsplan van “super blocks”, autoluwe wijken te creëren waar meer ruimte vrijkomt voor mens en natuur. Mobiliteit en vooral zacht verkeer, zoals wandelen en fietsen, lijkt het makkelijkste startpunt voor steden om een gezondere leefomgeving te creëren. Een sterk begin, maar daar stopt het niet.
“Dé vraag: ‘Hoe zal dit het welzijn en de gezondheid van de burger verbeteren?”
Elementen met impact op ons welzijn
Chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes, maar ook depressie en eenzaamheid blijven stijgen. Preventiecampagnes en medische oplossingen alleen zijn niet voldoende omdat de aandoeningen niet enkel te maken hebben met onze genen en ons gedrag, ook met onze leefomgeving. Nu we die relatie steeds beter beginnen te begrijpen, kunnen we er gerichter aan werken.
Het gaat dan niet enkel over luchtvervuiling, geluidsoverlast en lichtpollutie, eveneens over toegang tot betaalbaar wonen en gezonde voeding, of kortere pendeltijden bijvoorbeeld. Allemaal hebben ze hun impact op ons welzijn.
De vraag die we ons moeten stellen
Maar hoe bouwen we verder aan de gezonde stad? Hoe zorgen we ervoor dat we de mens terug centraal zetten in alle aspecten van stadsontwikkeling? Dat we infrastructuur en technologie als middelen gebruiken en niet als doel op zich?
Misschien kunnen we ons laten inspireren door de Wellbeing Economy Alliance. Schotland, IJsland en Nieuw- Zeeland hebben zich verenigd in deze alliantie om op een andere manier naar economische welvaart te kijken. Voor elke beleidsbeslissing wordt ook de impact op het burgerwelzijn gemeten. Is de impact negatief, dan wordt het beleidsvoorstel herbekeken. Hoe zouden onze steden kunnen evolueren als we voor elk stadsontwikkelingsproject en elk transitieplan ons de vraag stellen: ‘Hoe zal dit het welzijn en de gezondheid van de burger verbeteren?’