De puzzel van de zorg moet worden herbekeken
De vergrijzingsgolf die al meer dan tien jaren op ons afstevent wordt versterkt door het nijpend personeelstekort in de zorg. Toch zijn experts optimistisch. De puzzel moet hertekend worden, maar de technologie en de bevolking zijn er klaar voor.
De levensmissie van vooruitgangsoptimist, gastdocent moleculaire oncologie en digitale gezondheid aan de Universiteit Gent en auteur Koen Kas is om bij te dragen aan een samenleving waarin mensen nooit meer ziek zijn. “In de Chinese geneeskunde moet de arts patiënten gezond houden zodat ze niet op consultatie moeten komen. Die kentering moet er bij ons ook komen”, zegt hij.
Ook Nico De fauw, psycholoog en directeur van In4care, deelt die visie. “Hoewel de vergrijzingsgolf niet nieuw is, spreken we nu van een acuut probleem. Het is een complexe uitdaging. Enerzijds moeten we de noden van zorgbehoevenden beter opvangen en anderzijds kampen we met een tekort aan zorgpersoneel”, zegt De fauw.
“Bovendien staat het zorgbudget serieus onder druk”, gaat Kas verder. “Het curatieve model is niet langer houdbaar. Momenteel wordt 98 procent van het budget ingezet voor de laatste twee levensjaren. Dankzij technologie kunnen we mensen langer gezond thuis houden met meer autonomie, onafhankelijk van een zorgverlener.”
“De puzzel van de zorg moet worden herbekeken”, beaamt De fauw. “Sterker nog, we moeten een nieuwe puzzel maken.” Kas is het daarmee eens: “We moeten niet wachten tot de tsunami ons overspoelt. We moeten inzetten op preventie en technologie gebruiken om ouderdomsziekten te voorspellen en te voorkomen. Mijn ultieme droom is om mensen jong te laten sterven, maar wel zo laat mogelijk.”
Technologie als reddende engel
“Technologie kan niet alleen het leven van patiënten verbeteren maar ook de taken van zorgmedewerkers of mantelzorgers verlichten. Ik geloof ook sterk in de vermaatschappelijking van de zorg”, zegt De fauw. “Buurtgerichte zorg in combinatie met professionele hulp waar nodig. Technologie inzetten lijkt beangstigend, mensen hebben immers schrik om vervangen te worden of om de zorg te ‘ontmenselijken’. Maar door routinematige taken of monitoring uit te besteden, blijft er juist meer tijd over voor menselijk contact.” Of zoals De fauw het kort samenvat: koude technologie gebruiken voor warme zorg.
“Uit de coronacrisis is gebleken dat zelfs tachtigplussers snel vertrouwd raken met technologie. Sommigen hebben meer ondersteuning nodig, en dat kan door geduldige begeleiding”, zegt Kas. “Vroeger was de drempel groter, maar de digitale geletterdheid neemt toe. Bovendien zijn de aankomende generaties opgegroeid met technologie”, vult De fauw aan.
In de Chinese geneeskunde moet de arts patiënten gezond houden zodat ze niet op consultatie moeten komen. Die kentering moet er bij ons ook komen.
Van ceintuurs tot adaptieve vloeren
Het is verbluffend hoeveel innovaties er vandaag beschikbaar zijn. Gaande van bloempotten om tegen te praten, ceintuurs met trackers en airbags voor patiënten met dementie tot virtuele ziekenhuizen, lampen met valdetectie en adaptieve vloeren om ziektebeelden zoals MS of depressie op te sporen.
Hoewel er geen gebrek is aan innovatie, leidt de implementatie van nieuwe technologieën zonder dat ook de onderliggende zorgprocessen veranderen tot niets, waarschuwt De fauw. De volledige sector, met inbegrip van de overheid, moet mee in de transitie. Hoewel de validatiepiramide een stap in de goede richting is, moeten de terugbetalingsmechanismen nog verder uitgewerkt worden. “We mogen ons overigens ook niet blindstaren op technologie”, zegt Kas. “Soms moeten we ons boerenverstand gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan de kletskassa’s bij Jumbo: die zijn niet hightech, maar wel nuttig.”
De sector is klaar om technologie te omarmen, en de evolutie gaat snel. Beide experten zijn dus hoopvol voor de toekomst. “Ik geef al acht jaar keynotes. In het begin was er veel scepticisme, nu kan het niet snel genoeg gaan”, besluit Kas.