Van duurzame en zorgzame buurten 
naar een slimme en moderne stad

Het belang van de eigen buurt was nog nooit zo relevant als vandaag. De coronacrisis maakte ons duidelijk dat we in deze sterk geïndividualiseerde wereld meer dan ooit nood hebben aan lokale verankering. In tegenstelling tot wat velen misschien zullen denken, kan technologie hier een grote rol in spelen. 

Globale technologische ontwikkelingen

Beter een goede buur dan een verre vriend, zo luidt het spreekwoord. Toch is het heel vaak zo – zeker in de steden – dat mensen hun eigen buren amper nog kennen. Ook lokale besturen slagen er steeds moeilijker in om contact te maken met de eigen bewoners. 

Dit is voor een groot stuk het gevolg van globale technologische ontwikkelingen, met de sociale media op kop. Die zorgen ervoor dat persoonlijke leefwerelden steeds meer gestoeld zijn op de eigen voorkeuren. Mensen leven steeds meer in echokamers bestaande uit de eigen vrienden, interesses en gedachtegangen. Hierdoor dreigen we het gemeenschapsgevoel met de eigen buurt te verliezen.  

Hoplr

Tegelijk ontstaat er vanuit diezelfde technologische hoek een steeds duidelijkere tegenbeweging. Een voorbeeld hiervan is Hoplr. Deze Vlaamse tech start-up biedt aan lokale besturen of partners zonder commerciële insteek zoals OCMW’s de mogelijkheid om een eigen sociaal netwerk uit te bouwen op buurtniveau. “Ons verhaal, dat is gestart in 2014, is ontstaan vanuit een idealistisch streven om terug meer connectie te krijgen met de buurt”, vertelt oprichter Jennick Scheerlinck.  

Onder het motto Draag zorg voor je buurt kun je op dit platform onder meer terecht voor informatie over wegenwerken of over een lokaal participatieproject, maar je kunt hier evengoed ook te rade gaan voor wanneer je een boormachine wilt uitlenen of op zoek bent naar hulp in de buurt. Op die manier beschikken buurten over een zeer waardevol instrument om de sociale cohesie te versterken. “In een social smart city dient technologie de inwoners, en niet omgekeerd. Dan wordt data pas echt interessant”, aldus Scheerlinck. 

Een verschil met andere sociale netwerken, zoals pakweg Facebook, is dat iedere community op Hoplr de berichtgeving zelf managet en cureert. Elke negatieve berichtgeving die aanzet tot racisme of haat kan met andere woorden gewoon weggefilterd worden. Dat is belangrijk om tot een gezonde sociale cohesie te komen. Bovendien is er door de kleinschaligheid van iedere community sowieso al veel minder negativiteit aanwezig, meent Scheerlinck. “Het is belangrijk om vanuit het positieve te vertrekken. Een platform als het onze brengt mensen samen die, behalve hun woonplaats, niets gemeenschappelijk hebben. En dat biedt net nieuwe en mooie kansen.”

Functioneel instrument

Een buurtplatform bewijst vooral zijn nut in grotere steden, zegt Scheerlinck. “In landelijke gebieden is er vaak al een bepaalde sociale cohesie aanwezig. Daar wordt een buurtplatform vooral expressief gebruikt. In steden, waar veel nieuwe bewoners en mensen met diverse achtergronden samenwonen, zien we dat ons buurtnetwerk voornamelijk een heel functioneel instrument is.” Voor lokale besturen werkt het dan eigenlijk meer als mediator. “Het vormt een extra laag tussen de mensen en het bestuur, waardoor we in twee richtingen vertrouwen kunnen bouwen. De netwerken zijn dus géén top-downinstrumenten die de stad een soort extra big brother-imago geven.”

Tegelijkertijd zit net daar een belangrijk punt van tegenkanting. Deze trend zorgt er immers wel voor dat een stad of gemeente voor een deel de controle moet loslaten. En dat past niet altijd in de visie van beleidsmakers. Mede om deze sceptici over de streep te trekken, is het van groot belang dat er heel duidelijk wordt ingezet op constructief en positief community management. Qua privacy is het platform dan weer volledig in lijn met de GDPR-wetgeving en het werkt daarnaast ook samen met ethische hackers om zo de veiligheid van het netwerk continu te verbeteren.  

Vruchten afwerpen

Die inspanningen werpen duidelijk hun vruchten af. In 2017 stapten de lokale besturen van Mechelen, Olen, Ranst, Sint-Niklaas en Bornem als eersten in dit verhaal. Het initiatief verspreidde zich pijlsnel, mede dankzij de ondersteuning van de externe investeringsfondsen van Belfius, Matexi en Carevolution. Het schip kreeg tijdens de coronacrisis bovendien extra veel rugwind en won drie internationale prijzen. Scheerlinck: “De relevantie van een dergelijk platform is nooit hoger geweest dan tijdens de lockdowns. Omdat mensen niet fysiek konden afspreken, zijn ze zich digitaal gaan organiseren.” 

Een goede sociale cohesie stopt met andere woorden niet op een hoek aangrenzend met een andere straat, maar trekt zich gewoon online door. Een échte en veilige connectie met je buurt vormt een heel erg belangrijk aspect van de moderne stad.