Van cederhout tot wieren: de voeding van de toekomst
Eten we in de toekomst allemaal biologisch? Of zullen onze groenten niet uit de grond komen maar uit een steriel lab? Drie experts buigen zich over de toekomst van onze voeding én over het gedrag van de consument.
Gilles Gillet
Expert sustainable foodsystems & coördinator Farm To Fork
Directoraat-generaal Dier, Plant en Voeding bij de FOD Volksgezondheid, Leefmilieu en Veiligheid van de Voedselketen
Wat ligt er op ons bord in 2040? Wat zijn de trends van de toekomst in de voedingsindustrie?
“Ons agro-voedingssysteem zal enorm veranderen tegen 2040. De FOD Volksgezondheid steunt de Farm To Fork-strategie, de hoeksteen van de Europese Green Deal. Doel is om de transitie naar een duurzamer agro-voedingssysteem te faciliteren. Concreet willen we evolueren naar een voedingssysteem met een neutrale of positieve impact op het milieu, dat de uitstoot helpt verminderen, het verlies aan biodiversiteit tegengaat, en zorgt voor voedselzekerheid en gezonde voeding. Er moet ook aandacht zijn voor zaken als eerlijke handel. Zo willen we onze innovatieve voedingsindustrie bevorderen en van Europees voedsel de globale standaard maken voor veilige en duurzame voeding. De aangekondigde Europese kaderwet zal ten slotte cruciaal zijn voor de uitbouw van een duurzame agro-voedingsindustrie.”
Zullen fenomenen zoals de klimaatverandering een ingrijpende impact hebben op consumentengedrag?
“Klimaatverandering heeft een duidelijke invloed op de eetgewoonten van consumenten. Ze zijn zich steeds meer bewust van de effecten van hun voedselkeuzes op het milieu. Denk maar aan trendy diëten zoals flexitarisme, waarbij men minder vlees gaat eten. Het groeiende aantal flexitariërs bewijst dat mensen hun gewoontes om ecologische redenen willen veranderen. De behoefte aan duurzaam voedsel zet consumenten ook aan om vraagtekens te zetten bij voedselproductiemethoden en verspilling. Ze worden daarom steeds meer aangemoedigd om ecologisch verantwoorde keuzes te maken (lokale en seizoensproducten, biologische producten) en om afval tot een minimum te beperken.”
Wat zijn de grootste struikelblokken in de voedselproductie in onze regio?
“Ons agro-voedingssysteem staat onder druk. Business as usual is geen optie. Door scheefgegroeide verhoudingen hebben meer landbouwers het financieel moeilijk. Gebeurtenissen zoals de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne tonen aan dat het systeem kwetsbaar is. De groeiende wereldbevolking en het extremer klimaat zullen de voedselproductie steeds meer onder druk zetten. Daarnaast is de agro-voedingsindustrie mee verantwoordelijk voor de klimaatproblematiek. De milieukost wordt wereldwijd geschat op zo’n twaalf biljoen dollar per jaar. Toch wordt een derde van het voedsel verspild. Deze problemen vragen dringend om een oplossing. Niet enkel burgers maar ook de volgende Europese en Belgische beleidsmakers zullen bepalend zijn voor wat er in 2040 op ons bord ligt.”
Lieve Vercauteren
Directeur Bioforum
Wat ligt er op ons bord in 2040? Wat zijn de trends van de toekomst in de voedingsindustrie?
“We gaan een verschuiving naar lokaal, biologisch en seizoensgebonden voedsel zien, waarbij er meer connectie is met de boer en de natuur. Zo weet je precies wat er op je bord ligt, waar het vandaan komt, en of je er een eerlijke prijs voor hebt betaald. Dat is belangrijk, want in de toekomst zullen ook de gezondheidsvoordelen van volwaardige voeding steeds duidelijker worden. Waar we vandaag vaak kiezen voor snel en gemakkelijk met hyperbewerkte maaltijden, kiest de toekomstige eter liever voor kwalitatieve voeding met minder risico op hart- en vaataandoeningen en welvaartsziekten, zoals obesitas. Plantaardig wordt de nieuwe standaard, met een keer per week een stukje biologisch vlees op het bord.”
Zullen fenomenen zoals de klimaatverandering een ingrijpende impact hebben op consumentengedrag?
“We zitten vandaag grotendeels met een landbouw die zeer afhankelijk is van fossiele brandstoffen, door bijvoorbeeld het gebruik van kunstmest. De grote veestapel en de import van overzees sojavoer zorgen ook voor een hoge CO₂-uitstoot. Die zal omlaag moeten, en consumenten beseffen dat ook. Ze kiezen daarom steeds meer voor bio, waar kunstmest niet toegelaten is, en waar er niet meer dieren gehouden worden dan de omgeving aankan. Bovendien is er door de gevolgen van de klimaatverandering nood aan een robuuster voedselsysteem dat een betere weerstand heeft tegen de veranderende weersomstandigheden. Volgens de Wereldvoedselorganisatie is bio daar het best voor gewapend.”
Wat zijn de grootste struikelblokken in de voedselproductie in onze regio?
“We leven in een dichtbevolkt gebied waar landbouw steeds meer in conflict komt met natuur- en milieudoelen. Het gebruik van pesticiden heeft bijvoorbeeld een hoge maatschappelijke kost: vervuilde bodems, minder nuttige insecten, residu’s in onze beken en rivieren. We moeten evolueren naar een voedselsysteem, zoals bio, dat zijn omgeving niet uitput. Dat betekent op lange termijn schoner drinkwater, meer vruchtbare bodems en een bruisende biodiversiteit wat onze voedselzekerheid kan blijven garanderen. De overheid moeten boeren daarin beter begeleiden met een duidelijke langetermijnvisie en een ondersteunend beleid.”
Maxime Willems
CEO Foodlab & Incubator Proef!
Wat ligt er op ons bord in 2040? Wat zijn de trends van de toekomst in de voedingsindustrie?
“We zullen vooral plantaardige voeding eten, maar dan gefocust op plant power (lees: groenten) in plaats van op sterk verwerkte ingrediënten. Voedingstechnologie zal grote sprongen nemen: dankzij onze stijgende kennis van precisie- en biomassafermentatie ontstaan tal van nieuwe producten, zeker op vlak van plantaardige kazen en vleesalternatieven. We zullen een verdere opmars zien van vezels en ingrediënten met een goede impact op onze darmen en microbioom. Denk aan alternatieve peulvruchten zoals edamame en (pseudo)granen zoals boekweit. Qua drank zal het aantal niet-alcoholische wijnen en spirit alternatieven groeien. Er verschijnen nieuwe smaakcombinaties met yuzu of bergamot, dragon in dranken, en ook cederhout en wieren.”
Zullen fenomenen zoals de klimaatverandering een ingrijpende impact hebben op consumentengedrag?
“Klimaatverandering zorgt voor een daling in de kwaliteit van ingrediënten. Het klimaat veroorzaakt mislukte oogsten waardoor de prijzen stijgen. Dat leidt dan weer tot veranderend consumentengedrag: klanten gaan meer kiezen voor vaste waarden en goedkope producten, wat een rem zet op innovatie en op de lancering van producten van nieuwe start-ups. In de toekomst moeten we ons ook afvragen of onze aloude grondstoffen en producten nog zo vlot te verkrijgen zullen zijn. Wat met onze garnalen? Zullen die meer naar het noorden trekken door het veranderende klimaat? Zullen koffie en chocolade nog in de traditionele gebieden geteeld worden? Moeten we ons voorbereiden en op zoek gaan naar vervangers van die grondstoffen? Veel bedrijven zijn daar nu al mee bezig.”
Wat zijn de grootste struikelblokken in de voedselproductie in onze regio?
“Een van de grootste struikelblokken is het veranderende klimaat. Dat zal een impact hebben op de beschikbaarheid en de prijs van grondstoffen. Goed beheer, ook van de personeelskosten, zal nodig zijn om competitief te blijven. Een ander struikelblok is de wetgeving: die remt innovatie alleen maar af. We hebben veel pionierbedrijven in ons land, denk maar aan Protealis, Avecom, Biolynx en Naplasol, en een uitzonderlijke knowhow, maar toch worden zij ingehaald door landen als de Verenigde Staten, Israël en Singapore omdat zij wel resoluut de kaart getrokken hebben van foodtech en innovatie.”