De verduurzaming van ons gebouwenpatrimonium: een torenhoge uitdaging vol opportuniteiten

In deze aflevering van Fokus Podcast hebben we het over de klimaat- en energietransitie, en hoe die onze kijk op woningen en gebouwen heeft veranderd. Omdat we in België kampen met een zeer verouderd gebouwenpatrimonium, staan we de komende decennia voor een enorme uitdaging. Hoe pakken we dit best aan? En wat zijn de grootste hinderpalen? 

Er staat ons een immense uitdaging te wachten op het gebied van renovatie in de bouwsector. Tegen 2050 zal 90 procent van de huidige gebouwen nog steeds in gebruik zijn, en momenteel heeft slechts 3 procent van deze gebouwen het gewenste energielabel A. De doelstelling is om alle gebouwen naar label A te brengen. Dat zal een aanzienlijke renovatie-inspanning, en dus ook veel geld en arbeidskrachten, kosten. “De bouwsector heeft tot nu toe relatief weinig innovatie doorgemaakt. We bouwen nog steeds op dezelfde manier als 50 à 60 jaar geleden”, legt Rob Cornelissen, manager Strategie en Innovatie bij Kamp C, uit. “De bouwsector staat qua innovatie bijna onderaan de lijst, net boven de visserij, maar dit zal de komende tien jaar aanzienlijk veranderen.”

De bouwsector maakt zich dan ook volop klaar om die inhaalbeweging te maken, onder meer op vlak van gebruikte materialen. Tot nog toe werd de impact van die materialen onvoldoende erkend, klinkt het. “Ik geef een voorbeeld: de luchtvaartsector is globaal bekeken verantwoordelijk voor ongeveer 2 procent van de totale CO2-uitstoot. Mensen worden dus aangespoord om minder te vliegen omdat het niet duurzaam is. De CO2-uitstoot van cementproductie bedraagt echter 8 procent, dus 4 keer meer dan de volledige luchtvaartsector. Daarvan zijn mensen vaak niet op de hoogte, waardoor die indirecte uitstoot over het hoofd wordt gezien”, licht hij toe.

Hybride aanpak

Wereldwijd is de bouwsector verantwoordelijk voor ongeveer 40 procent van de totale CO2-uitstoot. Een aanzienlijk deel van deze uitstoot is afkomstig van verwarming en koeling, aangezien ons elektriciteitsnet nog steeds afhankelijk is van fossiele brandstoffen. We moeten met z’n allen dan ook streven naar duurzaamheid op het gebied van energie. Niettemin brengen dergelijke innovaties en heroverwegingsprocessen aanzienlijke kosten met zich mee, en dat is allerminst vanzelfsprekend. Meer dan helft van de bevolking kan zich zo’n transitie op korte termijn niet veroorloven.

Een hybride aanpak, waarbij zowel een gasketel als een elektrische warmtepomp worden gecombineerd voor bestaande woningen, kan daarbij een grote rol spelen, stelt Didier Hendrickx, Head of Gas Markets bij gas.be. “In België zijn er momenteel 2 tot 3 miljoen bestaande woningen die zeer moeilijk te renoveren zijn. Hoewel renovatie mogelijk is, gaat dit gepaard met aanzienlijke kosten variërend van 60.000 tot 100.000 euro, afhankelijk van het type woning. Dit maakt een grondige renovatie financieel onhaalbaar voor de gemiddelde burger.”

De hybride aanpak met de combinatie van gasketel en elektrische warmtepomp vereist ook een investering, die doorgaans rond de 15.000 euro ligt. Dit bedrag is echter wel haalbaar voor velen, mede dankzij beschikbare premies. In de overgangsperiode naar duurzamere energiebronnen is het vaak onrealistisch om direct over te schakelen naar een volledige warmtepompinstallatie in dergelijke gebouwen. Daarom is het van belang om het gebruik van deze hybride installaties te bevorderen, aldus Hendrickx.

Renovatiekosten

Bovendien moeten we niet alleen kijken naar particulieren. Ook pakweg hotels kijken aan tegen dezelfde problematiek. Het kopen van een hotel is altijd een kostbare aangelegenheid geweest, en tegenwoordig meer dan ooit vanwege renovatiekosten, vertelt Kelly De Plecker, zaakvoerster van Casa Spanje en Hotel te koop. “Na de energiecrisis zijn er dramatische gevolgen opgetreden, met aanzienlijke stijgingen van de rekeningen voor hotels tot gevolg. Banken hebben een zekere terughoudendheid ten aanzien van hotels, aangezien deze tot de horecasector behoren, wat het verkrijgen van leningen bemoeilijkt.” 

Veel hotels zijn al enige tijd bezig met renovaties, zoals het verbeteren van isolatie en het overstappen op groene energie, maar dit vergt tijd en kost handenvol geld. Dit heeft invloed op het landschap van hotels, vertelt De Plecker. “Hotelketens worden kleinschaliger, en dat hangt hiermee samen. Maar het is een uitdaging om een verouderd hotel te verkopen dat nog geen renovaties heeft ondergaan.” 

Er is met andere woorden nog een lange weg te gaan, maar dankzij slimme investeringen en innovaties zitten we al wel op het juiste spoor. 

Benieuwd naar meer? Beluister of bekijk dan zeker de volledige aflevering op ons Spotify– of YouTube-kanaal, want er komt nog zoveel meer aan bod.