Minder water naar de zee

Het jaar 2021 was amper drie maanden ver en de eerste warmterecords werden alweer verbroken. Tegelijk is er te weinig regenwater gevallen op vele plaatsen in Vlaanderen voor de tijd van het jaar. En dat is geen goed nieuws als het opnieuw een droge zomer wordt.

Nutteloos werk?

‘Water naar de zee dragen’ wordt wel eens gezegd over een nutteloos werk. Maar het is ook wat er letterlijk nog te veel gebeurt met het kostbare regenwater dat op Vlaamse bodem valt. Eigenlijk moet regenwater onze grondwatertafel aanvullen. Dat kan alleen als het de kans krijgt om in de bodem te dringen. Helaas neemt het aandeel verharde oppervlakte in Vlaanderen nog steeds toe. Dat zorgt ervoor dat regenwater in vele gevallen afstroomt naar een riool of een waterloop. En via die weg belandt het uiteindelijk in de zee. 

Balans watervraag- en aanbod

Rioolwaterzuiveraar Aquafin zoekt mee naar oplossingen om watervraag en –aanbod beter in balans te brengen en zet volop in op het ter plaatse houden van regenwater. Door de klimaatverandering is de buienintensiteit sterk toegenomen. Geen enkele riool is berekend op die zware stortbuien en het zou ook maatschappelijk niet verantwoord zijn om zulke grote buizen aan te leggen. Door het regenwater uit de riool te houden, vermijd je dus wateroverlast via de riool en het overstorten van het teveel aan rioolwater naar een waterloop. Maar het water moet wel érgens naartoe.

Kritisch over verharding

“In de ontwerpen voor het openbaar domein waar we bijvoorbeeld rioleringswerken uitvoeren, zullen we altijd kritisch naar de verharding kijken”, zegt Marjolein Weemaes, directeur Business Development en Innovatie. “Overbodige verharding kan beter plaats maken voor verlaagde groenzones, wadi’s of infiltratiekommen die ervoor zorgen dat het water dat ernaar afstroomt tijdelijk wordt opgevangen en in de bodem trekt. Bijkomend voordeel is dat het natuurlijk ogende oplossingen zijn waardoor ze een positief effect hebben op de kwaliteit van de leefomgeving.”

Infiltratie

Maar wat als er geen plaats is voor groenstroken of wadi’s? Marjolein Weemaes: “Dan nog is infiltratie mogelijk. Er bestaan vandaag al veel verschillende systemen waarbij het regenwater via een ondergronds systeem in de bodem dringt. Natuurlijk zijn er bodems die veel makkelijker water opnemen dan andere, zoals zandgrond ten opzichte van klei. Toch kan infiltreren bijna overal. Alleen zal de dimensionering van de infiltratievoorziening aangepast moeten zijn aan de locatie. En dan is het als stad of gemeente gewoon zaak om de stap te durven zetten.”

Belang van ontharden en ruimte voor water

Hoewel de bouwwoede nog steeds volop heerst, zien almaar meer steden en gemeenten het belang in van ontharden en ruimte geven aan water. Op de website blauwgroenvlaanderen.be van Aquafin en Vlario, kenniscentrum voor de riolerings- en afvalwatersector, vind je mogelijke maatregelen en inspirerende voorbeelden terug. Hiermee willen ze nog meer ontwerpers en lokale beleidsmakers aanzetten om onze leefomgeving klimaatrobuust te maken. En omdat de ingrepen al lonen op kleine schaal, vind je er ook tips en ideeën voor je eigen huis en tuin én toepassingen voor schoolpleinen.

Alternatief voor kraantjeswater

Regenwater vult niet alleen de grondwatertafel aan, je kunt het ook gebruiken als alternatief voor kraantjeswater als pakweg toiletspoeling, poetswater of sproeiwater. Als je het slim aanpakt, kan regenwater ook op grote schaal worden ingezet voor hergebruik. Water dat afstroomt van daken, parkings of wegen, heeft dan wel eerst een zuiveringsproces nodig. Aquafin is partner in verschillende onderzoeksprojecten rond de mogelijkheden. “In Mechelen komt er bijvoorbeeld een nieuw bufferbekken dat we willen aansturen om het water langer bij te houden zodat het minder snel afvloeit naar een waterloop,” zegt Marjolein Weemaes. “Dat water willen we extra zuiveren om het dan naar landbouwvelden in de buurt te sturen voor subirrigatie. Het water zal zich ongeveer een halve meter onder de grond verplaatsen. Daar wordt het opgenomen door de planten en vult het tegelijk het grondwater aan.”

Urban Rainshell (URS®) -systeem

In Wetteren loopt dan weer een pilootproject om regenwater te bufferen, op te slaan en te zuiveren met een zogenaamd Urban Rainshell (URS®) -systeem van het Nederlandse EWB. Hier zijn het gewassen zeeschelpen en mineralen die het regenwater zuiveren zodat het nadien veilig gebruikt kan worden als speelwater voor kinderen in een speeltuin of voor de volkstuintjes in de buurt. 

In deze en andere innovatieve projecten rond hergebruik werkt Aquafin telkens samen met partners uit de academische en de bedrijfswereld. Tegelijk is het bedrijf een belangrijke partner in de Blue Deal, het ambitieuze plan van de Vlaamse Regering in de strijd tegen droogte en waterschaarste.