Vier pijlers die onze zorgsector gezond houden

Sociale duurzaamheid is een breed begrip dat vele invullingen kent. Binnen de gezondheidszorg verbindt het verschillende actoren die er samen voor moeten zorgen dat iedereen op dezelfde manier de beste zorg krijgt. Deze vier pijlers tonen de focuspunten van social sustainability in deze zorgcontext. Alle zijn erop gericht om het algemeen welzijn van ieder individu binnen onze samenleving te verhogen. 

Levenskwaliteit

Sociale duurzaamheid streeft ernaar de levenskwaliteit van mensen zo hoog mogelijk te houden of te verbeteren. Voor zowel huidige als toekomstige generaties. Om in het kader van de gezondheidszorg sociaal duurzaam te kunnen handelen, moeten we erkennen dat onze zorgsystemen intrinsiek verbonden zijn met tal van maatschappelijke factoren. Deze mee in acht nemen en aanpassen waar nodig zal uiteindelijk de collectieve gezondheid blijvend bevorderen. 

Betaalbare huisvesting, gebalanceerde voeding en voldoende beweging, een gezonde financiële en mentale gezondheid, en sterke sociale netwerken zijn slechts enkele voorbeelden van sociale componenten. Ze kunnen de levenskwaliteit verbeteren of aantasten. Het gaat in deze context dus niet enkel om de afwezigheid van ziekte. Maar ook om het verbeteren van deze factoren om tot de best mogelijke zorg te komen. Ook door hier voldoende aandacht aan te schenken kunnen we de algemene druk op onze healthcaresector verminderen. 

Naast het in balans brengen of houden van deze sociale componenten, is het belangrijk om een gemakkelijke toegang tot de zorg te garanderen voor iedereen. Het zal leiden tot een hogere levensverwachting, die bovendien kwalitatief zal worden ingevuld. Het individu heeft daarbij recht op voldoende duidelijke informatie om naar eigen vermogen volledig autonome beslissingen te maken over eventuele medische behandelingen. Ten slotte is preventie een niet te vergeten aspect. Zo weinig mogelijk stress, (kennis over) gezonde voedingspatronen en preventieve zorg zullen het algemene welzijn bevorderen en zorgen voor een hoge levenskwaliteit. 

Gelijkheid en diversiteit

Wanneer er ongelijkheid heerst in de maatschappij zal die zich doorgaans doortrekken tot in de gezondheidszorg. Dat wil echter niet zeggen dat deze ongelijke structuren niet weggewerkt kunnen worden binnen de vele zorginstellingen. Zo krijgt iedereen toegang tot de nodige zorg. Ziekenhuizen en andere zorginstellingen moeten daarom alles in het werk stellen om diversiteit en inclusiviteit te omarmen en integraal deel te laten uitmaken van hun zorgbeleid. 

Een sociaal duurzaam gezondheidszorgsysteem is toegankelijk voor alle bevolkingsgroepen, los van geslacht, fysieke beperkingen, seksuele geaardheid, inkomen… De taal en de culturele achtergrond van de patiënt zouden bijvoorbeeld geen impact mogen hebben op de kwaliteit van de zorg. Communicatie en een gevarieerde taalkundige aanspreekbaarheid moeten deel uitmaken van de medische zorgverlening. Ook moeten healthcareprofessionals voldoende begrip tonen voor mensen van alle culturele achtergronden. Met respect voor verschillende overtuigingen. Aandacht voor een divers team en aangepaste personeelswerving kan zo’n inclusieve zorgomgeving stimuleren, met een positieve impact op zowel de zorginstelling als de patiënt. Het kan ook helpen om minderheidsgroepen te betrekken bij besluitvorming en verder onderzoek binnen de zorgsector.

Iedere vorm van discriminatie moet worden voorkomen. Sensibiliseriseringscampagnes, opleidingen en gesprekken kunnen het bewustzijn hierover vergroten en alle vormen van discriminatie helpen voorkomen. Onderzoek en monitoring zijn bij dit alles van groot belang. Hoe meer inzichten, hoe gemakkelijker men eventuele probleempunten kan aanduiden. Of simpelweg: meten is weten.

Sociale cohesie

Het verbeteren van onze gezondheidszorg is niet enkel afhankelijk van de beleidsmakers of professionals die in het werkveld staan. Ook de rol van het individu binnen de maatschappij waarin de zorginstellingen functioneren is erg groot. Sociale cohesie is het kernwoord. Het duidt op de mate waarin mensen en gemeenschappen met elkaar in verbinding staan of op welke manier zij zich verbonden voelen met elkaar (en de zorgsector). Deze groepen en/of individuen moeten het gevoel hebben dat zij iets kunnen betekenen voor de gemeenschap. Zo kunnen ze samen aan één gemeenschappelijk doel werken en de globale gezondheid een boost geven. 

Mensen binnen deze sociale netwerken moeten hier voldoende (emotionele) steun, hulp en informatie over hun verschillende gezondheidsnoden en behoeften terugvinden. Dit verhoogt het vertrouwen onderling. Maar ook dat in de healthcaresector. Hierdoor zullen patiënten geen weerstand voelen om tijdig medische hulp te zoeken en deze ook te accepteren wanneer die wordt aangeboden. Binnen een sterke sociale groep kan ieder individu ook dienen als goed voorbeeld om zo gezond mogelijk te blijven. Het moet bijvoorbeeld (impliciet) aangemoedigd worden om gebalanceerd te eten, regelmatig te sporten en op verschillende manieren voor lichaam en geest te zorgen. Dit werkt ook ziektepreventie in de hand. 

Ten slotte weerklinkt de stem van een gemeenschap veel luider dan die van één individu. Sociale cohesie creëert dus meer impact op beleidsvoering binnen de zorgsector. Samen kan men efficiënter de nodige verandering doorduwen en een gevoel van solidariteit versterken om tot een groter algemeen welzijn te komen. 

Governance en democratie

Om daadwerkelijk inclusief en sociaal duurzaam te kunnen werken binnen de zorgsector, is er nood aan transparantie over onder meer besluitvorming, beleid en financiën. De gemeenschap, bestaande uit diverse groepen mensen, en overheidsinstanties moeten hierbij worden betrokken voor een zo democratisch mogelijke zorgsector. 

Te allen tijde moeten de rechten van de patiënt worden beschermd. Die moeten dan ook in een duidelijke regelgeving worden gegoten, die helder is voor alle zorgverleners. Dat zal soms betekenen dat er, al dan niet over de grenzen heen, met andere (private) zorginstellingen moet worden samengewerkt om de allerbeste zorg te kunnen aanbieden. Ook daarvoor moeten structuren worden opgezet om dit zo soepel mogelijk te laten verlopen. Met een minimale of geen impact op de kwaliteit van de zorg. Onafhankelijke partijen dienen toezicht te houden op het waarborgen van een op-en-top democratisch beleid. Zij dwingen verantwoording af bij de juiste partij en ondersteunen zo het vertrouwen in onze zorgsector door eerlijkheid en transparantie prioriteit te geven.  

Een duurzame en inclusieve financiering maakt ook deel uit van een democratisch beleid en good governance. Personeelstekorten of ontoereikende middelen als gevolg van een te beperkt budget zijn nefast voor een goed zorgbeleid. Er moet voldoende aandacht gaan naar efficiënt budgetbeheer, aangevuld met financieringsstructuren zoals subsidies of aangepaste verzekeringen. Zij zorgen ervoor dat ook kwetsbare groepen toegang hebben tot zorg. Ten slotte is investeren in R&D en innovatie een van de belangrijkste pijlers om de zorgsector ook in de toekomst gezond te houden.