De noodzaak van circulair bouwen

We willen allemaal een gezellige woning, maar denken we tijdens het bouwen of verbouwen wel toekomstgericht genoeg na? De bouwsector heeft immers een grote impact op het milieu, en ondoordachte werken doen hier zeker geen goed aan.

Eerst het slechte nieuws: de bouwsector is verantwoordelijk voor bijna 40 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Dit gaat van belastende productieprocessen tot ondoordachte verbouwingen. Nochtans is er heel wat verbetering mogelijk als we nadrukkelijker circulair gaan denken.

Toekomstgericht

In de zoektocht naar de perfecte woning focussen we vaak nog te veel op vandaag en niet op morgen. Eén kind kunnen er twee of drie worden, en als de kinderen het huis uit zijn, ben je weer alleen met je partner. Een gezin evolueert nu eenmaal door de jaren heen en daar zou een woning op voorbereid moeten zijn. “Tijdens het bouwen of verbouwen moet er steeds worden nagedacht over de mogelijke nieuwe functies van de woning. Een voorbeeld hiervan is het toegankelijk maken van leidingschachten zodat er de mogelijkheid is om later zonder breken aanpassingen te doen en een deel van de woning te transformeren”, zegt Veerle Labeeuw, facilitator Circulaire Economie bij Vlaanderen Circulair.

Een volgende belangrijke pijler is het gebruik van materialen die makkelijk te herstellen zijn. “Zoals het Europese wetsvoorstel Right to Repair voorschrijft, is het noodzakelijk dat we materialen makkelijk uit elkaar kunnen schroeven en vervangstukken kunnen aanbrengen waar nodig”, aldus Veerle Labeeuw. “Het doel van circulair bouwen is kijken hoe we zo efficiënt mogelijk kunnen omgaan met onze materialen”, vervolgt Arianne Acke, medewerker Team Bouw bij OVAM. “We hebben het misschien lang niet beseft, maar voor een lange tijd zijn we op een erg luxueuze wijze omgegaan met onze materialen. Onze grondstoffen zijn niet onuitputtelijk. Schaarste is een realiteit waar we slim mee dienen om te gaan.”

Circulair gelijk aan duurder?

Wanneer we over circulariteit nadenken wordt er vaak de link gelegd met initieel grotere investeringen. Is dit wel terecht? “Als je tweedehandsmaterialen gebruikt is er directe winst. Op lange termijn is circulair bouwen zeker niet duurder, integendeel zelfs. Door toekomstgericht na te denken over mogelijke functiewijzigingen bespaar je juist een grote hap op je renovatiebudget”, verduidelijkt Veerle Labeeuw. Circulair staat daarmee niet enkel in het teken van de juiste materialen en de toekomstgerichte visie. Circulair kan ook betekenen dat je je afvraagt of bepaalde ingrepen wel echt vereist zijn. Moet je oprit wel verhard worden? Is het nodig om het plafond strak af te werken? Circulair denken moet je leren en daarom is het belangrijk om de opgedane kennis door te geven. 

De toekomst van circulariteit

Om het verspillen van grondstoffen een halt toe te roepen, zal de circulaire manier van denken een tweede natuur moeten worden. “Het is een samenwerking over heel de bouwsector heen. Van productie tot architecten en van transport tot de werf. De digitalisering van de bouwsector biedt heel wat mogelijkheden waarop het circulair bouwen kan meesurfen. Hoe meer informatie we hebben over de materialen in onze woningen, hoe eenvoudiger hergebruik en circulair bouwen in de toekomst worden. Bij voorkeur vinden we al die info in een toegankelijke database of een bouwwerkpaspoort”, zegt Arianne Acke. Veerle Labeeuw besluit: “We zullen gaan naar een circulair netwerk waarvan we over de verschillende landen heen gebruik kunnen maken zodat we geen kans onbenut laten om telkens de circulaire weg te nemen.” Als we verder willen bouwen aan onze toekomst moeten we van circulair denken onze tweede natuur maken. Het moet zo vervlochten zitten in ons denken dat we in de toekomst circulair bouwen gewoon bouwen zullen gaan noemen.