We leven langer, met dank aan innovatie
We leven alsmaar langer. Die stijgende levensverwachting hebben we voor een groot deel te danken aan innovatie in de geneeskunde en de farmaceutische industrie. We zoomen dieper in op de rechtstreekse impact van hoogstaande R&D op ons leven.
Jérôme Van Biervliet
Managing Director VIB
Welke innovatie van de jongste decennia had de grootste impact op de levensverwachting?
“Ik denk meteen aan immunotherapie. Dit komt erop neer dat je het eigen immuunsysteem van de patiënt gebruikt om de tumorcellen aan te vallen en te verwijderen. Dat is een duidelijke paradigmashift ten opzichte van het verleden en heeft ook heel wat nieuwe vormen van curatieve behandelingen in gang gezet. Zo is ook celtherapie hier eigenlijk een variant van. Voor ons is het vooral interessant om te belichten hoe dit tot stand kan komen. Eigenlijk moet je dit zien als een estafetterace waarbij de academici aan de start staan. Zij geven de stok met hun onderzoeksbevindingen door aan start-ups, die dit ontwikkelen tot een product en dat op hun beurt doorgeven aan de spelers uit de big pharma.”
Leven we echt langer dankzij innovatieve geneeskunde, of is dit vooral omdat we gezonder leven?
“Innovatieve geneeskunde heeft zeker een grote invloed. In België zitten we wat dit betreft bij de top in de wereld, kijk bijvoorbeeld naar de overlevingskansen van kankerpatiënten. Bovendien – en dit is iets wat we bij het VIB willen benadrukken – is hier zeker nog potentieel tot verbetering. Door technologische vooruitgang zijn we vandaag in staat om ziektes op moleculair niveau in kaart te brengen. Dat zal leiden tot nog veel betere behandelingen op maat. Tegelijkertijd is het evident, zeker als je het op wereldschaal bekijkt, dat een gezondere levensstijl ook een rechtstreekse impact heeft op de levensverwachting. Maar dat verband moet dan eigenlijk meer sociologisch bekeken worden.”
Over R&D in de farmaceutische sector wordt meestal weinig transparant gecommuniceerd. Waarom?
“Die lagere graad van transparantie is een realiteit in het tweede deel van de estafetterace. In de eerste fase wordt wel heel open gecommuniceerd, dat is hoe wetenschap werkt. Ook in de finale ziekenhuisfase is er zeker sprake van communicatie. Tot op zekere hoogte is het gebrek aan transparantie in de middenfase onvermijdelijk. Je wil immers eerst je product op punt stellen voor je ermee naar de markt trekt. Uiteraard speelt er hier ook altijd een commercieel motief. Ik denk soms dat de verwachtingen naar veelvuldige communicatie afgewogen moet worden ten opzichte van de realiteit waar de bedrijven zich in bevinden, al is het zeker zo dat hier nog inspanningen en innovatie voor kunnen worden geleverd.”
Dirk De Smaele
Global Head Chemical Pharmaceutical Development Janssen Pharmaceutica
Welke innovatie van de jongste decennia had de grootste impact op de levensverwachting?
“We begrijpen vandaag beter hoe ziektes ontstaan en vooral ook hoe ze evolueren, wat de onderliggende genetische en biologische processen zijn. Hierdoor zijn we ook beter in staat om de ziekte vroeger te onderscheppen of zelfs de start van een ziekte af te weren. We zien dus dat de geneeskunde evolueert van een focus op behandeling naar een focus op interceptie en zelfs preventie. Dat leidt tot meer personalized medicine of geneeskunde op maat, met immunotherapie als sterkste voorbeeld. Ik denk dat we op dit vlak gerust van een revolutie mogen spreken. Daarbij komt nog eens de verhoogde synergie tussen technologie en wetenschap, die meer gepersonaliseerde geneeskunde mee mogelijk maakt.”
Leven we echt langer dankzij innovatieve geneeskunde, of is dit vooral omdat we gezonder leven?
“Het effect van innovatie op levensduur en levenskwaliteit is een realiteit waar je niet omheen kunt. Kijk naar de overlevingskansen voor kankerpatiënten. Voor verschillende soorten kankers is de overlevingstijd aanzienlijk verlengd op relatief korte tijd. Of kijk naar de vooruitgang in hiv/aids, twintig jaar geleden was dit nog een dodelijke ziekte terwijl een hiv-positieve volwassene nu een gelijkaardige levensverwachting heeft als een niet-besmet persoon. Daarnaast is ook levensstijl uiteraard een deel van dit verhaal. Ik merk dat we hierin als maatschappij een shift doormaken en evolueren van ‘sick-care’ naar het principe van ‘well-care’, waarbij we mensen langer gezond willen houden.”
Over R&D in de farmaceutische sector wordt meestal weinig transparant gecommuniceerd. Waarom?
“Om een antwoord te bieden op complexe medische uitdagingen werken we doorheen alle fasen van het onderzoekstraject nauw samen met partners als universiteiten en ziekenhuizen. Dat innovatie enkel binnen onze vier muren zou gebeuren is misschien eerder een onjuiste perceptie die leeft. Het ontwikkelen van medicijnen is een lang en complex proces en kan algauw meer dan tien jaar in beslag nemen. Bovendien kun je de uitkomst van deze processen niet op voorhand voorspellen. We hebben vandaag zo’n honderd geneesmiddelen in onze pijplijn zitten, maar weten dat een aanzienlijk deel daarvan de finish niet zal halen. Dat maakt dat er vaak niet eenvoudig over te communiceren is.”
Caroline Ven
CEO Pharma.be
Welke innovatie van de jongste decennia had de grootste impact op de levensverwachting?
“De afgelopen decennia verbeterden nieuwe geneesmiddelen continu de overlevingskansen en de levenskwaliteit van veel patiënten. Zo is het aantal longkankerpatiënten dat één jaar na de diagnose nog in leven is vandaag tien keer hoger dan in 1995. Bij metastatische huidkanker is het aantal patiënten dat vijf jaar na de diagnose nog leeft vertienvoudigd, van 5 procent naar 50 procent. Dit is te linken aan de introductie van monoclonale antilichamen en immunotherapieën en de evolutie naar gepersonaliseerde behandelingen zoals cel- en gentherapieën. Ook de doorbraken inzake vaccinontwikkeling, niet enkel tegen corona, maar ook bijvoorbeeld tegen ebola of HPV, zijn recente gamechangers.”
Leven we echt langer dankzij innovatieve geneeskunde, of is dit vooral omdat we gezonder leven?
“Hiervoor zijn vele redenen, maar de impact van innovatieve geneeskunde staat vast. De studie ‘The Value of Medicines in Belgium’ van onderzoeksbureau Seboio, die de impact op zowel patiënten en hun families als de maatschappij in kaart bracht, toont aan dat de gemiddelde levensverwachting in België de afgelopen 20 jaar met 4 jaar steeg en de vroegtijdige sterfte tussen 2001 en 2015 daalde met 22 procent. Dankzij medische vooruitgang leven de Belgen langer en gezonder. Een internationale studie in de OESO-lidstaten beaamt dit resultaat en toont aan dat innovatieve geneesmiddelen verantwoordelijk zijn voor 73 procent van de stijging van de levensverwachting.”
Over R&D in de farmaceutische sector wordt meestal weinig transparant gecommuniceerd. Waarom?
“Investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn cruciaal voor de farmaceutische industrie. Deze gebeuren op verschillende manieren en kennen verschillende stadia. Vaak wordt ook samengewerkt met innovatieve biotechbedrijven, universiteiten of onderzoeksinstellingen. Dat lange onderzoekstraject neemt 10 à 15 jaar in beslag. En zeker niet alle trajecten eindigen succesvol. Vaak is het ook zo dat onderzoek dat werd gestart voor een bepaalde ziekte uiteindelijk voor een andere problematiek werkzaam blijkt te zijn. Neem het voorbeeld van het coronavaccin op basis van de messenger RNA-techniek. Dat onderzoek was aanvankelijk gericht op kankerbehandeling. Communiceren hierover is dus niet evident.”