Marijke Verhavert is van vele markten thuis: ze werkte voor een corporate als Siemens, was 18 jaar lang en in uiteenlopende functies actief bij de Vlaamse overheid – onder meer als afdelingshoofd Informatie. En ze is sinds 2018 terug te vinden bij consultancybureau TomorrowLab als practice lead digitalisation. Sinds 1 januari is ze er de directeur. “Mijn insteek bij de overheid was altijd digitalisering, data en databeheer. De laatste tijd verschoof de focus naar innovatie, een domein dat me ook steeds sterker wist te prikkelen. Op een bepaald moment stelde ik me de vraag: als ik vandaag zou afstuderen, waar zou ik dan willen werken? En mijn antwoord was: bij TomorrowLab. (lacht)”
Wat moet een buitenstaander zich concreet voorstellen bij TomorrowLab?
“In de kern komt onze werking neer op toekomsten verkennen en vanuit die toekomsten terugblikken op vandaag, zodat bedrijven en organisaties betere beslissingen kunnen nemen met het oog op een duurzame toekomst. Dat klinkt misschien wat ongrijpbaar, maar we vertrekken altijd vanuit de methodiek van scenarioplanning, gebaseerd op exploratief, kwalitatief onderzoek. Die methodiek laat toe de toekomst vanuit de specifieke context van het bedrijf of de organisatie te verkennen. Dat proces gebeurt altijd in nauwe samenwerking met die partij, want die kent het specifieke ecosysteem van het bedrijf of de organisatie als geen ander. Alleen werkt dat ecosysteem binnen een veel groter, contextueel ecosysteem – de wereld, zeg maar – waarin van alles gebeurt. Wij exploreren welke krachten uit dat ‘buitenste’ ecosysteem inwerken op het ‘binnenste’, welke concrete onzekerheden de toekomst brengt en welke strategie bedrijven en organisaties op basis van die inzichten kunnen uitwerken. Daarom mikken we ook altijd op langetermijnsamenwerking, omdat de toekomst niet morgen is en die verkenningen echt grondig moeten gebeuren.”
Kunt u die onzekerheden even tastbaar maken?
“Dat gaat bijvoorbeeld over artificiële intelligentie. Dat wordt door velen als een bedreiging voor onze jobs beschouwd, over data die in steeds grotere hoeveelheden beschikbaar worden of over machines die als gevolg van het IoT zelfstandig met elkaar communiceren. We hebben er als maatschappij geen flauw idee van hoe we daar concreet mee moeten omgaan. Hoewel deze technologieën onze samenleving disruptief veranderen. Zal AI tot een mensgerichte toekomst leiden? Zal data-driven business leiden tot meer of net minder sociale ongelijkheid? Wij vertalen die onzekerheden naar bedrijven en organisaties. Zo kunnen ze zich voorbereiden op de mogelijke uitdagingen en opportuniteiten en zelf al stappen kunnen zetten naar een mensgerichte toekomst. Het verwondert mij hoe weinig bedrijven vandaag in digitalisering en data-driven business investeren. Hoewel ze weten hoe belangrijk die zullen worden in de toekomst. Maar omdat de return on investment niet meteen aangetoond kan worden, doen ze het niet. Daar ben ik wel bezorgd over.”
Als je een strategie hanteert die ervan uitgaat dat de komende tien jaren voorspelbaar zullen verlopen, dan mag je
het vergeten.
Is dat ook omdat bedrijven moeite hebben met durven falen, terwijl innoveren vaak trial and error is?
“Ik spreek liever niet over falen, eerder over het kunnen accepteren dat een bepaald scenario niet tot een winstgevende businesscase leidt. Innoveren is beseffen dat het in de toekomst verschillende kanten uit kan en bijgevolg middelen investeren in strategieën die rekening houden met die verschillende uitkomsten. Dat betekent ook dat je zult investeren in zaken die niet zoveel zullen opbrengen, omdat je nu eenmaal investeert in onzekerheid. Het gaat dus vooral over strategische keuzes durven maken die je misschien zult moeten loslaten omdat ze niet naar het juiste pad leiden.”
Maken bedrijven en organisaties de fout om te denken dat pakweg 2025 de toekomst is, terwijl ze veel verder moeten denken?
“We zien dat inderdaad overal, maar het is nu eenmaal niet gemakkelijk om voorbij die eerste, operationele horizon te kijken naar de derde horizon van echte droomscenario’s. Ten eerste worden bedrijven non-stop geconfronteerd met de uitdagingen van vandaag en met de dagelijkse operationele processen. Ten tweede is het heel moeilijk om de toekomst tastbaar te maken. Zo weten bedrijven dat ze datagedrevener zullen moeten werken, maar hoe precies? Want het gaat niet zozeer om het ontwikkelen van een datagedreven infrastructuur – wat zo al uitdagend en complex genoeg is. Maar om het definiëren van je rol in het ecosysteem van de toekomst. Heel wat bedrijven hebben ook geen gemeenschappelijke terminologie waarmee ze over innovatie kunnen spreken. Met als gevolg dat mensen naast elkaar praten. Ze kijken naar innovatie door een verschillende bril. Het is niet bevorderlijk voor het gesprek als de ene medewerker bezig is om de problemen van vandaag op te lossen. Terwijl de andere nadenkt over een innovatieve oplossing voor binnen tien jaar.”
De Kortrijkse innovatieconsulent Creax heeft Innovate or die als slagzin. Gaat u akkoord dat innoveren vandaag een must is voor bedrijven?
“Uiteraard, anders zou ik niet weten wat ik bij TomorrowLab aan het doen ben. (lacht) Meer dan ooit moeten bedrijven werk maken van een strategie en structuur die toelaten flexibel in te spelen op disrupties. Als je een strategie hanteert die ervan uitgaat dat de komende tien jaren voorspelbaar zullen verlopen, dan mag je het vergeten. Innoveren is net om, naast je traditionele producten en diensten, pistes te ontwikkelen om de zaken anders aan te pakken. Je kunt het je als bedrijf niet permitteren om nog vijf jaar te wachten met investeringen in data en digitalisering. In die zin ga ik volledig akkoord met innovate or die. Tenzij je als bedrijf zo’n unieke value proposition hebt dat je er honderd procent van overtuigd kunt zijn dat je markt er binnen vijf jaar nog zal zijn. Maar als dat niet het geval is, moet je er vandaag werk van maken.”
fact
Waar is uw passie voor ICT ontstaan?
“Die kwam er dankzij mijn vader. Vooral de enorme veranderingen die in die markt bezig waren boeiden hem en die passie wist hij door te geven aan mij. Mijn moeder heeft me dan weer overladen met de goesting voor ambitie, en het mezelf kunnen waarmaken als vrouw via kansen die zij in haar tijd niet altijd heeft gekregen. Het belang van rolmodellen is dus niet te onderschatten.”
Living Tomorrow en TomorrowLab
TomorrowLab is een adviesbureau voor innovatie, digitalisering en strategie dat toekomstscenario’s uitdenkt. TomorrowLab hoort bij de groep Living Tomorrow, een innovatieplatform waar innovatieve ideeën en technologieën samenkomen in een indrukwekkend futuristisch decor. Het geeft een heel concrete blik op de toekomst. Zo kun je er een interactief tapijt testen dat een alarmsignaal uitzendt als je erop valt, of een tandenborstel die tijdens het poetsen de hartslag meet.
ICT Woman of the Year
Marijke Verhavert werd in 2016 en 2018 genomineerd als ICT Woman of the Year, een award die wordt uitgereikt door Data News, een tijdschrift voor en over IT-toepassingen, technologie en IT-managers. De recentste laureate was Valérie Tanghe, managing director van Accenture. De winnares van de ICT Woman of the Year-titel wordt bepaald door de lezers van Data News, aangevuld door een professionele jury.
