Maat: ‘Een stad in dialoog’

Wanneer ik denk aan een moderne stad, denk ik niet per se aan een stad met de nieuwste innovaties. Wel aan een stad in dialoog, een stad die ontmoetingen creëert. Een nieuwe koers breed implementeren is immers belangrijker dan de innovatiedrift. Technologie moet ons daarbij helpen, niet het belangrijkste doel zijn.

Ik ben zeker niet tegen technologie, maar zie dit eerder als ondersteunend middel, niet als een doel op zich. De grote focus op technologische innovatie gaat soms voorbij aan het holistische verhaal dat onze planeet nu nodig heeft. Vlaanderen kampt al met verschillende uitdagingen, zoals onder meer de digitale kloof, polarisatie, onderinvestering in het openbaar vervoer. Alsook bedrijven die schermen met het argument van de nood aan innovatie wanneer een bestaande oplossing hen niet aanstaat. Daarom pleit ik om met verschillende stakeholders te bepalen wat een moderne stad inhoudt.

Ik kies voor een circulaire stad. Te beginnen bij het afscheid van de ‘take-make-waste’-economie. Te beginnen bij preventie oftewel ‘refuse’. Welke niet-duurzame activiteiten willen we niet meer? Vervolgens is het tijd om te gaan ‘rethinken’: welke activiteiten willen we wel én hoe pakken we dat zo duurzaam mogelijk aan? Hiervoor kunnen we ecodesign en biomimicry-principes toepassen die rekening houden met systeemdenken en kijken naar hoe de natuur zich organiseert.

Hieruit volgen nieuwe bedrijfsmodellen en daarbij hoort dus ook een mindshift zodat iedereen mee is. Hierbij gaat het niet enkel over de giganten of start-ups op een afgezonderd bedrijventerrein, maar ook buurtbewoners, toeristen en scholen. Een circulaire economie is namelijk pas geslaagd als iedereen eraan kan mee kan doen. Enkel zo kan deze alternatieve economie worden verbeterd en opgeschaald. Toegankelijkheid en betaalbaarheid zijn daarvoor vereisten. Je kunt bijvoorbeeld een “x-as-a-service” aanbieden in een hub op een bepaalde dag na online registratie, of je organiseert een basisdienst doorheen de hele stad. Denk maar aan het recyclagepark waarvoor u zich eerst moet inschrijven voordat u langskomt, versus de mobiele recyclageparken die langs moeilijke buurten gaan waar mensen gratis en zonder inschrijving naartoe kunnen gaan.

Bij al die stappen is dialoog nodig om de circulaire economie te doen slagen. Technologie kan hierbij helpen datastromen in kaart te brengen, om aan de hand daarvan overwogen beslissingen te nemen. Technologie mag hoe dan ook ons kritisch denken niet hinderen, zoals veel bedrijven nu AI inschakelen voor hun duurzaamheidsrapporten, waar zelf een denkoefening maken cruciaal is voor transformatie. Denk wel aan bijvoorbeeld BIM, dat als tool geen duurzaam gebouw garandeert, maar wel verschillende stakeholders kan samenbrengen die samen tot het meest duurzame gebouw komen.

Al heel wat steden hebben geëxperimenteerd met circulaire projecten. Er moet voorkomen worden dat men blijft streven naar nieuwe innovaties of proeven binnen de zogenoemde hubs. Tijd om bestaande innovaties te laten renderen en op te schalen naar de bredere bevolking. Wie weet welke interessante dialogen er dan nog zullen volgen.