Smart buildings: Meer dan digitalisering en technologie
Digitalisering heeft veel potentieel om de performantie van gebouwen op het gebied van bijvoorbeeld energieverbruik en gebruikerscomfort te verbeteren. Toch mag digitalisering geen doel op zich zijn, stellen experts. ‘Ook de inrichting van een gebouw kan slim zijn.’
Bij smart buildings, oftewel slimme gebouwen, werd lange tijd uitgegaan van zo veel mogelijk sensoren en datacaptatie. “Maar de technologie was hoogdelicaat (storingsgevoelig) en verouderde snel. Daarbij ontbrak ook vaak de functionele meerwaarde voor de gebruiker”, vertelt Wim Van Hove, gedelegeerd bestuurder van Procos Group, specialist in het ontwerpen van moderne hybride werkomgevingen. Volgens Van Hove moet er geredeneerd worden vanuit de behoefte van de gebruiker.
Een probleem dat op dit moment speelt is dat van slecht ruimtegebruik. Door de sterke toename in het thuiswerken staat veel kantoorruimte een groot deel van de werkweek leeg. Zo zouden bedrijven hun patrimonium sterk kunnen afslanken. Mede door de krapte op de vastgoedmarkt en de torenhoge huurprijzen kost de gemiddelde werkplaats in België rond de 10.000 euro per jaar. “Als je dus de helft van de 100 werkplaatsen kunt afstoten, realiseer je een kostenbesparing van een half miljoen euro. Ook in het kader van duurzaamheid is ruimtebesparing uiteraard interessant.”
In het afstemmen van het aanbod op de vraag kan digitalisering een antwoord bieden. “Het gebouw moet zich kunnen terugplooien als er geen mensen op kantoor zijn”, aldus Van Hove, die wijst op de beschikbaarheid van planningsapps waarin sprake is van een interactie tussen gebruiker en gebouw. “Mensen geven op voorhand door wanneer ze op kantoor willen werken en als het kantoor volzet is, stelt het systeem andere dagen voor.”
De werknemer komt op deze manier nooit voor niets naar kantoor. Voor het bedrijf ligt het voordeel in verlaagde huurkosten. Ook de facilitymanager voordeel kan hebben van een dynamisch slim gebouw. “Door op rustige dagen drie van de vijf verdiepingen uit te schakelen, kan er worden bespaard op onderhoud, energie en schoonmaakkosten”, vervolgt Van Hove.
Het gebouw moet zich kunnen terugplooien als er geen mensen op kantoor zijn.
Ruben Delvaeye van onderzoeks- en innovatiecentrum Buildwise geeft aan dat er drie motivaties zijn voor het ‘smarter’ maken van een gebouw. “Dat zijn energie-efficiëntie, ruimte-optimalisatie en een verbetering van de beleving op de werkplaats. Dat heeft een positieve invloed op onder andere het comfort en de productiviteit van de werknemer.”
Buildwise stelde in samenwerking met haar bedrijfsnetwerk rond ‘slimme gebouwen’, de cluster ‘Smart Buildings in Use’, een stappenplan samen voor het slimmer maken van gebouwen. Het vernuft van een oplossing kan ook in de inrichting van een gebouw zitten. Ook Delvaeye waarschuwt voor het digitaliseren om te digitaliseren. “Ga altijd uit van de gebruikersbehoefte. Kijk van daaruit naar een oplossing.”
Volgens hem is een ‘slim gebouw’ feitelijk een abstract begrip dat je niet van vandaag op morgen moet realiseren. Maar in kleine stapjes. Om aan de slag te gaan, kunnen kleine testprojecten de sleutel tot succes zijn. “Je kunt bijvoorbeeld beginnen met het ophangen van sensoren in wc’s en vergaderruimtes die de activiteit meten. Op basis van deze input kun je het personeel aansturen. Ruimtes die minder vaak gebruikt zijn, kunnen worden overgeslagen zodat het schoonmaakpersoneel meer aandacht aan ander werk kan besteden.”
In een verdere stap kunnen de data van de vergaderruimtes ook ingezet worden als input om een planningsapp aan te sturen. Een vergaderruimte kan digitaal worden vastgelegd en als de vergaderaars niet komen opdagen of eerder klaar zijn, kan hetzelfde platform de vergaderruimte vrijgeven. Zo kunnen anderen er een beroep op doen.
Alhoewel gezond verstand en een slimme inrichting een belangrijke rol spelen in smart buildings, zullen de technologische mogelijkheden op termijn alleen maar toenemen. Delvaeye en Van Hove schetsen bijvoorbeeld de mogelijkheden van een digitale twin van een gebouw en predictive maintenance. “Hierdoor kun je veel sneller inspelen op mogelijke problemen. Daardoor kunnen financiële schade en comfortproblemen voor de gebruikers verminderd. Of zelfs helemaal vermeden worden.”