Goed verluchten voor een gezond huis
Sinds de coronapandemie weten we dat we onze huizen en kantoren regelmatig moeten verluchten om de luchtkwaliteit optimaal te houden. Dat is echter niet alleen een goed idee in de strijd tegen het coronavirus. In onze gebouwen stapelen zich immers ook heel wat chemische en verontreinigende stoffen op die erg schadelijk kunnen zijn voor onze gezondheid. Wij sommen hier de belangrijkste op.
VOS
VOS of Vluchtige Organische Stoffen zijn stoffen die tot verschillende chemische families behoren en die als gemeenschappelijk kenmerk hebben dat ze snel verdampen bij kamertemperatuur (vandaar: ‘vluchtig’). Soms noemt men ze ook VOC’s of Vluchtige Organische Componenten. De complete familie VOS omvat een kluwen van meer dan 200 stoffen als dichloorbenzeen, trichloorethaan, cyclohexaan en tolueen, maar er zijn er wel die een pak frequenter voorkomen dan andere. Aceton bijvoorbeeld, dat in dissolventen en vernis voorkomt en neus-, keel- en oogirritaties kan veroorzaken en bij hogere concentraties zelfs misselijkheid, hoofdpijn en verwardheid. Of het ondertussen verboden formaldehyde, wat men verwerkte in onder meer vloerlak, spaanplaten, kunststoffen, houtpanelen en behangpapier. Het veroorzaakt irritaties van de oogslijmvliezen en bovenste luchtwegen en is, bij langdurige blootstelling, kankerverwekkend.
Radon
Radon is een radioactief gas dat van nature vrijkomt uit de bodem, maar ook uit bouwmaterialen zoals beton, baksteen en natuursteen. Er bestaan verschillende versies van, de zogenaamde isotopen. Wat in de volksmond radon noemt, is meestal isotoop Radon-222. Radon is geur-, kleur- en smaakloos en kan longkanker veroorzaken doordat het samen met de omgevingslucht mee ingeademd wordt. Het risico op kanker is vooral afhankelijk van hoelang men aan radon wordt blootgesteld en in welke hoeveelheid. In de Ardennen, met zijn rotsachtige ondergrond, zijn de concentraties bijvoorbeeld hoger dan in Vlaanderen. Er bestaan radondetectoren die de hoeveelheid radon in huis kunnen meten. Zo’n detector bestaat uit een potje met een gevoelige film die de radon oppikt. Na analyse van de film kan men de radonconcentratie bepalen.
Asbest
Asbest is een onzichtbaar, vezelachtig materiaal dat zeer giftig is. Sinds 2001 is het gebruik ervan volledig verboden in ons land. Doordat het voordien echter zeer veel toegepast werd in bepaalde bouwmaterialen, blijft het nog altijd sterk in onze leefomgeving aanwezig. Asbest is alleen gevaarlijk bij het inademen van de losse vezels. Die kunnen vrijkomen als het asbesthoudend materiaal beschadigd is. Bij het inademen dringen die vezels diep door tot in onze longen. Daar kunnen ze veel schade veroorzaken en kunnen leiden tot longkanker en tumoren. Een andere bekende ziekte is asbestose, waarbij er littekenweefsel in de longen ontstaat waardoor patiënten ademhalingsmoeilijkheden krijgen. Het verwijderen van asbesthoudend materiaal vereist de juiste voorzorgsmaatregelen en beschermingsmiddelen en is een klus die je best aan professionals overlaat.
Koolstofmonoxide
Koolstofmonoxide of CO is een erg giftig maar kleur- en reukloos gas dat gevormd wordt bij onvolledige verbranding van koolstofhoudende stoffen. Zoals steenkool, olie, benzine, stookolie, gas en hout. Als koolstofmonoxide ingeademd wordt, hecht het zich gemakkelijk en snel aan de hemoglobine van het bloed en neemt het de plaats in van zuurstof. Zo wordt het zuurstoftransport naar de cellen verstoord en ontstaat er ‘cellulaire hypoxie’. Dat veroorzaakt hoofdpijn, misselijkheid, braken, duizeligheid, het verlies van het bewustzijn, coma en zelfs overlijden. Een belangrijke oorzaak van CO-vergiftiging zijn verwarmingstoestellen die slecht afgesteld, slecht onderhouden of stuk zijn en die de verbrandingsgassen niet goed afvoeren. Ook uitlaatgassen van automotoren die draaien in een afgesloten ruimte kunnen een CO-vergiftiging veroorzaken.
Schimmels
Schimmels zijn microscopisch kleine zwammen die vooral voorkomen in vochtige ruimtes die slecht verlucht worden, zoals badkamers. Ook op de onderkant van slecht geïsoleerde muren of muren die niet helemaal dicht zijn, in douchegordijnen en in de voegen van keukens en badkamers kunnen schimmels opduiken. Schimmels zijn zichtbaar als groene, grijze of zwarte vlekken op de muren en kunnen verschillende klachten veroorzaken. Gaande van keelpijn, niezen en hoesten over een verstopte neus tot een piepende ademhaling en benauwdheid. Bij mensen met een verminderde weerstand kunnen er zelfs longinfecties voorkomen na het inademen van schimmels. Het ventileren van ruimtes na het baden, douchen en koken, helpt permanente condens op muren en meubels te voorkomen en schimmels tegen te gaan.
Stof
Stof in huis kan afkomstig zijn van buiten (natuurlijk stof, pollen, rook, fijnstof van auto’s) maar ook veroorzaakt worden door de bewoners. Bijvoorbeeld door sigarettenrook, het gebruik van een open haard en door kook- en verwarmingstoestellen. Ook klussen in huis en textielvezels dragen bij tot stofvorming. De grootste deeltjes kunnen blijven hangen in de neus en de keel en ontstekingen veroorzaken, als er ook besmettelijke micro-organismen op zitten. De kleinste deeltjes kunnen tot diep in de longen doordringen, tot in de bronchiën. Daar kunnen ze ontstekingen, ademhalingsallergieën, astma en zelfs kanker en COPD of chronisch obstructieve longziekte veroorzaken. Die laatste zorgt voor een moeilijke ademhaling waardoor je minder zuurstof opneemt en sneller vermoeid raakt.