“Uiteindelijk gaan we terug naar het leven van voorheen”
De coronacrisis heeft ons leven helemaal omgegooid. Op vlak van werk, onderwijs en mobiliteit, maar ook sociale relaties en geestelijke gezondheid. Onder het motto never waste a good crisis: wat hebben we geleerd?
Tom Palmaerts
Trendwatcher en managing partner bij Trendwolves
Welke positieve lessen hebben we getrokken uit de coronacrisis?
“We zijn ons bewust geworden van wat vriendschappen en families kunnen betekenen. We zagen elkaar veel minder, maar hebben niet iedereen even hard gemist. Dat hoeft niet slecht te zijn, daar kun je uit leren. Daarnaast zijn we ook de waarde van persoonlijk contact en gewone gesprekken meer gaan inzien. In het begin van de pandemie spraken we af in videocall-gesprekken, maar dat stopte snel. Want meestal voelde je je achteraf slechter dan voorheen, door gebrek aan écht contact. En een online teammeeting met het werk is wel efficiënt, maar laat weinig ruimte voor koetjes en kalfjes, en daaraan gekoppeld ook creativiteit. Die dingen zijn we massaal meer gaan waarderen.”
Welke evoluties zag u op vlak van sociale relaties en mentaal welzijn?
“Ons mentaal welzijn is echt wel op de maatschappelijke agenda terechtgekomen. Eenzaamheid was pre-corona al een groot probleem, zeker bij jongeren. Dat probleem is er de voorbije twee jaar niet kleiner op geworden. Maar het onderwerp is nu veel meer bespreekbaar. Ik denk bijvoorbeeld aan de podcast Onbespreekbaar van Jef Eagl, een deejay die daarin moeilijke onderwerpen aansnijdt. Daarrond is een hele community gegroeid. Ik heb zelf een T-shirt van die podcast waarop ‘kwetsbaar’ staat. Als ik dat draag, word ik er altijd op aangesproken. Dat is echt een belangrijk thema geworden.”
Ziet u een blijvend effect, of gaan we terug naar het leven van voorheen?
“Elke crisis heeft haar impact, maar dit wordt geen tabula rasa. Er zullen een aantal dingen veranderen. Sommigen zullen hun agenda heel bewust minder vol plannen. In bepaalde contexten zullen we wat meer afstand houden. Iemand die verkouden is zal dat ene feestje misschien aan zich voorbij laten gaan. Maar de gewone sociale interactie zal de draad snel weer oppakken. We mochten elkaar een hele tijd niet kussen of vastpakken, maar dat komt gewoon weer terug. We gaan elkaar niet begroeten met een buiging, zoals in China. Fundamenteel gaan we terug naar het leven van voorheen.”
Professor Ignace Glorieux
Socioloog aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Welke positieve lessen hebben we getrokken uit de coronacrisis?
“Dit is voor veel mensen een periode van reflectie geworden. Plots gingen we nadenken over de ratrace waarin we ons bevinden, de combinatie arbeid-gezin. Nu het ergste achter de rug lijkt, gaan we meer nadenken over hoe we onze arbeidscultuur willen organiseren. In ons persoonlijk leven moesten we sociale contacten een tijdje missen. Ik denk dat we die relaties, of toch een deel ervan, meer zijn gaan waarderen. Eigenlijk zijn we echt gaan voelen wat relaties en contacten voor ons betekenen. Dat was toch een waardevolle confrontatie.”
Welke evoluties zag u op vlak van sociale relaties en mentaal welzijn?
“Ik denk dat heel veel mensen het moeilijk hebben gehad. Het is niet eenvoudig als je vaste contacten wegvallen, zowel privé als op het werk. Dat geldt zeker voor alleenstaanden, maar ook binnen gezinnen. Plots brachten koppels veel meer tijd door met elkaar. Soms met pubers die ganse dagen thuis zaten en zich verveelden, makkelijk is anders. Dat heeft ongetwijfeld een impact gehad op ons mentaal welzijn. Dat thema kruipt al enkele jaren uit de taboesfeer. We beseffen dat iedereen het wel eens moeilijk kan hebben, dat dat geen teken is van zwakte. Mogelijk heeft de coronacrisis die bespreekbaarheid vergroot.”
Ziet u een blijvend effect, of gaan we terug naar het leven van voorheen?
“We zijn als koeien die de hele winter op stal stonden. Het is even wennen om weer zorgeloos buiten te komen, maar uiteindelijk zullen veel van die reserves snel verdwijnen. Ik was recent op een familiefeest, met een vijftiental mensen. Daar werden handen geschud en kussen uitgedeeld. In het begin voelt dat wat vreemd, maar je went er snel weer aan. Corona wordt een blijvende herinnering, denk ik. Die periode heeft een impact gehad, maar ze zal onze gewoontes niet veranderen voor de rest van ons leven. Misschien zien we het mondmasker nog eens opduiken in het griepseizoen, of werken mensen sneller thuis met een verkoudheid. Maar meer zal het niet zijn.”
Professor Alain Van Hiel
Sociaal psycholoog aan de Universiteit Gent
Welke positieve lessen hebben we getrokken uit de coronacrisis?
“Het klinkt eigenaardig, maar er is nog nooit zoveel reclame geweest voor het belang van sociale relaties, waar we dus een gebrek aan hadden en welke negatieve impact dat had. Dat is een belangrijke les geweest. Een bepaalde vorm van sociale media is een tweede pluspunt. Grote onlinemeetings op Teams zijn misschien wat vervelend, maar het kan wel heel leuk zijn als je met twee of drie bent. We hebben geleerd dat dat een fijne manier kan zijn om contact te leggen. Dat zal een leven blijven leiden, al zal het vooral ondersteunend zijn. Dat soort contacten zullen niet de essentie worden.”
Welke evoluties zag u op vlak van sociale relaties en mentaal welzijn?
“De coronacrisis had op iedereen een impact, maar vooral het welbevinden van kinderen in het secundair onderwijs heeft een knauw gekregen. Hun mentaal welzijn had eronder te lijden. Onderzoek toont dat negatieve emoties, zoals depressie en angstgevoelens, per coronagolf bleven toenemen. Dat is zorgwekkend. Kinderen van die leeftijd moeten normaal hun vleugeltjes uitslaan, de wereld ontdekken en met vrienden optrekken. Dat ging dus niet. Ik durf me niet uit te spreken over de lange termijn, maar het is alleszins een vervelend effect. Mogelijk zullen ze die ontdekkingsperiode nu wat uitrekken. Hotel mama zal mogelijk wat langer volgeboekt zijn.”
Ziet u een blijvend effect, of gaan we terug naar het leven van voorheen?
“Wellicht niet. De mens zal in essentie niet veranderen. We hebben hier ook nog oorlogen meegemaakt. Dat is nog veel erger dan corona en we zijn er toen ook weer uitgekomen. Al gaat het trager dan ik had gedacht. We zijn een tijdje in onze spreekwoordelijke grot gaan zitten. Blijkbaar hebben we toch moeite om er weer uit te komen. Dat heeft me verwonderd. Misschien komt dat doordat corona toch nog altijd aanwezig is. Eens er geen enkele dreiging meer is, zullen we relatief snel teruggaan naar het leven van vroeger. Dan komen ook het kussen, handen schudden en omhelzen weer helemaal terug.”