Duurzamer beheer van overheidsgebouwen

Condensatieketels, ledverlichting of zonnepanelen, dit soort nieuwe installaties zijn niet meer weg te denken bij de renovatie, bouw of huur van federale overheidsgebouwen. Maar de duurzaamheid van de infrastructuur staat of valt niet enkel met het licht en de verwarming in de ruimtes. 

België heeft tal van bronnen van broeikasgasemissies en het gebruik van gebouwen is goed voor 30 tot 40 % van het energieverbruik. Duurzame ontwikkeling is een langetermijnproject voor Laurent Vrijdaghs, administrateur-generaal van de Regie der Gebouwen. “Het vastgoedbeheer is geen reactieve sector. Als we op een dag iets beslissen, zijn de gevolgen daarvan de volgende dag nog niet zichtbaar.” Hij legt uit dat experts van de Regie der Gebouwen ongeveer 20 tot 25 jaar geleden al helikopters over overheidsgebouwen lieten vliegen om de zwakke punten inzake energieverlies te beoordelen met behulp van warmtecamera’s. “Er was al een zeker besef van deze problemen en de marktspelers bogen zich al over de kwestie. Maar het aspect duurzame ontwikkeling kwam naar de voorgrond op het moment dat er tal van klimaatmarsen georganiseerd werden.”

Volgens de administrateur-generaal is er een prioriteit binnen het vastgoedbeheer. En dat is de bezette oppervlakte van de gebouwen. “We kennen allemaal het gezegde dat de beste energie de energie is die we niet verbruiken. Als we dat doortrekken, kunnen we zeggen dat de beste oppervlakte diegene is die we niet nodig hebben.” We moeten met andere woorden af van de oppervlakte die niet nodig is en toch energie verbruikt. “Een twintigtal jaar geleden rekende de Regie der Gebouwen voor de federale overheidsdiensten op ongeveer 25 m² per persoon.” In 2012 stelde de Regie de norm bij naar 13 m² per gecorrigeerd voltijds equivalent. “De vastgoedportefeuille van de Regie der Gebouwen ging van 7,8 miljoen vierkante meter in 2010 naar 6,7 miljoen in 2022. En tegen 2030 gaan we dat nog meer naar beneden brengen.” 

Het is dankzij een zogenoemde ‘post-covidnorm’ dat we de norm van de bezette oppervlakte nog meer kunnen verlagen. Laurent Vrijdaghs benadrukt “dat een van de voordelen van de gezondheidscrisis is dat we hebben kunnen vaststellen dat we van thuis uit kunnen werken. Of vanuit een coworkingspace. En dat er heel veel vrijheid is”. Hij voegt er echter aan toe dat “telewerk niet helemaal een recht is. We kunnen het hebben. We kunnen het nemen en we kunnen het teruggeven. Vroeger was dit moeilijk te beheren voor het meten van overheidsgebouwen omdat het een variabele factor was.” Maar door de gezondheidscrisis krijgen ambtenaren twee telewerkdagen aangeboden. “Zo kunnen we rekening houden met telewerk voor het meten van onze gebouwen. Dus ook de bezette oppervlakte verminderen”, legt Laurent Vrijdaghs uit. “Al die vierkante meters die we niet meer nodig hebben. Dat is energie die we niet meer verbruiken. Het is een belangrijke doelstelling omdat ze gemakkelijk te realiseren is.”

Naast de kwestie van de bezette oppervlakte, wijst de administrateur-generaal ook op de isolatieproblemen. “Voordat we een verwarmingsketel of lampen gaan vervangen, is de eerste prioriteit het isoleren van de daken en gevels.” In het geval van geklasseerde overheidsgebouwen “weten we dat ze omwille van hun oorspronkelijke constructie nooit helemaal groen zullen zijn”. Maar het bewustzijn is wel veranderd. “We zullen alle daken kunnen isoleren en dubbele of driedubbele beglazing kunnen installeren in symbolische gebouwen.” Voor Laurent Vrijdaghs moet er gewerkt worden op de werkruimtes. “In kantoren kunnen we het maximum doen. Want een kantoor is flexibel, veranderlijk en evolueert in de tijd.” 

Bovendien houdt de Regie der Gebouwen rekening met de prestatie- en selectiecriteria van projecten die gericht zijn op duurzame ontwikkeling, wanneer ze voor haar eigen projecten op zoek gaat naar private ondernemingen. “Het gaat niet enkel om de prijs. Ook energieneutraliteit en/of het koolstofarme aspect zijn belangrijk.”