Van stal tot supermarkt: blockchain maakt toeleveringsketen transparant
Een mals stukje vlees of schuimend flesje bier: steeds vaker onthult een QR-code waar het precies vandaan komt. Blockchain vindt zijn weg naar de voedingssector, om er de – vaak complexe – keten in beeld te brengen en te strijden voor het hart van de consument.
De weg van veld tot vork wordt steeds complexer en minder doorzichtig, en dat terwijl de consument net meer wil weten over de afkomst, kwaliteit en veiligheid van zijn voeding. Dergelijke informatie kan de blockchain-technologie, die we oorspronkelijk kennen uit de wereld van de cryptocurrency, in kaart brengen. Dat stelt Kurt Callewaert, Valorisation Manager Digital Transformation bij HoWest: “Eenvoudig gezegd is blockchain een manier om transacties veilig en gedecentraliseerd vast te leggen en te delen. Dat betekent dat je er een stuk fruit van bij de buitenlandse kweker, over de verpakker en transporteur, tot in de lokale supermarkt mee kunt volgen.”
Met heel wat voordelen tot gevolg. “Die digitale tracering stelt je meteen ook in staat sneller te reageren bij eventuele voedselveiligheidsrampen”, zegt Callewaert. “Vandaag duurt het een paar weken voor je kunt vaststellen waar een contaminatie gebeurde, terwijl je via blockchain meteen alle up-to-date informatie hebt.”
Enkel intern
De voedingsindustrie begon de voorbije jaren voorzichtig te experimenteren met blockchain. Zo pakte supermarktketen Carrefour in 2018 als eerste Europese retailer uit met ‘transparante kip uit de Auvergne’, waarbij een blockchain-systeem de hele toevoerketen in kaart bracht, en deed bierbrouwer AB InBev in 2020 iets soortgelijks door de gerstboeren in Noord-Frankrijk digitaal te verbinden met een Antwerpse mouterij en de Leffe-brouwerij in Leuven. Ook bij de Belgische retailer Colruyt Group liep in 2022 een blockchain-project dat het bio-varkensvlees van kweker tot koeltoog volgde.
Anders dan bij Carrefour, waar de klant de keten mee kon volgen door een QR-code op de verpakking te scannen, gebruikte Colruyt de blockchain-data enkel voor interne doeleinden. Nochtans kan die hogere traceerbaarheid voor een betere klantrelatie zorgen. “Het korte keten-verhaal kan gestaafd worden met data”, zegt Kurt Callewaert. “Je kan dus geloofwaardig aan storytelling doen en het lokale, ecologische karakter van je product onder de aandacht brengen of uitpakken met de authenticiteit ervan: het gaat om échte Zeeuwse mosselen, échte ham uit Ganda, … Eerlijkheid is gegarandeerd, want de data zijn voor iedereen zichtbaar en bijna onmogelijk te hacken, omdat ze niet op één locatie worden opgeslagen.”
Data delen is communiceren, en dat komt uiteindelijk de werkwijze en de kwaliteit ten goede.
Geen pioniers
Hoewel er enkele succesvolle testcases werden doorlopen, gaat de ‘blockchain-bal’ toch niet volledig aan het rollen. Ook niet bij Colruyt Group. “We geloven zeker in de technologie en denken graag mee bij initiatieven van onze leveranciers, maar zelf pionieren doen we niet. We gaan niet actief op zoek naar nieuwe cases om blockchain-toepassingen te implementeren”, vertelt persverantwoordelijke Paulien Kurris die als reden aangeeft dat er nog te veel uitdagingen zijn. “Het is bijvoorbeeld niet eenvoudig om draagvlak en eenheid te creëren bij alle partners in de keten, terwijl dat noodzakelijk is om zo’n implementatie succesvol te maken.”
“Onze markt is redelijk conservatief. We delen niet graag alle data open-en-bloot”, merkt ook Kurt Callewaert op. “Nochtans zou de leverancier daarbij winnen. Stel dat die voortaan álle data zou zien en niet, zoals nu nog vaak het geval is, alleen die van de vorige schakel in de keten, dan ontstaat er veel kennis waarop hij kan inspelen. Weet de vleesverwerker bijvoorbeeld dat de dieren gestresseerd waren? Dan kan hij het vlees voor andere doeleinden verwerken. En weet de veehouder dat de consument klaagt over het vetgehalte? Dan kan hij anders gaan kweken.”
Bovendien kunnen meer data ook zorgen voor meer voorspellingen, zegt hij. “Met de hulp van AI zal men kunnen anticiperen en fouten vermijden. Kortom, data delen is communiceren, en dat komt uiteindelijk de werkwijze en de kwaliteit ten goede.”