Iedereen veggie, vegan of flexi

Een paar jaar geleden werd je uitgelachen als je seitan kocht in plaats van biefstuk. Nu zijn groenteburgers in de supermarkt doodgewoon. Maar hoe zijn veggie en vegan zo gegeerd geworden? En is het ook écht beter voor ons lichaam en de planeet? 

Plantaardige producten veroveren razendsnel de winkelrekken. “Sinds voedingsreuzen zoals Nestlé op de kar zijn gesprongen gaat het snel”, zegt Maxime Willems, bioloog en oprichter van foodlab Proef!. “Intussen zijn er vegan KitKats en kiploze nuggets bij KFC. Bij ons investeert vleesbedrijf Ter Beke dan weer in vegetarische dumplings. Vleesvervangers zijn mainstream geworden en de volumes schieten omhoog.”

De oorzaak van die opvallende shift? De groeiende groep ‘flexitariërs’. Liefst een op de drie Belgen kiest ervoor om één of meerdere dagen per week geen vlees of vis te eten, zo bleek begin dit jaar uit onderzoek van iVOX op vraag van EVA/ProVeg, een organisatie die plantaardige voeding promoot. “Die flexitariërs hebben een stevige impact op de markt”, zegt Willems. “Het aanbod wordt groter en kwalitatiever, de prijzen dalen. Een voorbeeld is de Beyond Burger, een kopie van de klassieke hamburger die bewijst dat je ook op vlak van textuur en smaak niet langer moet inboeten.” 

Dat supermarkten hun plantaardig aanbod steeds belangrijker vinden, blijkt ook uit de ranking van EVA/ProVeg. “Uit onze telling blijkt dat het aanbod overal groeit, ook bij discounters als Lidl en Aldi”, zegt woordvoerder Fien Louwagie. “Albert Heijn blijft koploper. Dan volgt Delhaize. Maar eigenlijk is er geen enkele supermarkt meer die het niet belangrijk vindt.”

Ook andere cijfers van de organisatie bevestigen die trend. Zo eet nog maar 58 procent van de Belgen jonger dan 35 jaar elke dag vlees of vis. Ook het aantal vegetariërs en veganisten stijgt: van 5 procent twee jaar geleden tot 8 procent vandaag. Die shift in onze eetgewoontes kent verschillende redenen. “Er is een grotere bewustwording”, zegt Louwagie. “Mensen zijn steeds bezorgder om het klimaat en het welzijn van dieren. Maar de allergrootste drijfveer om minder vlees te eten is de gezondheid.”

Zijn plantaardige producten dan ook echt gezonder? Ja, zegt de Britse Universiteit van Bath na analyse van een verzameling studies. Eén studie beoordeelde 40 procent van de conventionele vleesproducten als minder gezond, in vergelijking met slechts 14 procent van de plant-based producten. Volgens andere studies zouden vleesvervangers ook beter zijn om gewicht te verliezen en spiermassa op te bouwen. Al wordt dat door Vlaamse experts genuanceerd. “Je moet het volledige voedingspatroon van een individu bekijken”, zegt Evelyne Mertens, diëtist en wetenschappelijk medewerker aan de faculteit Geneeskunde van KU Leuven. “Vleesvervangers bevatten over het algemeen minder verzadigde vetten. Maar elke dag frieten en vegan burgers eten raad ik niet aan. Je kunt perfect gezond plantaardig eten, maar dan wel op een gevarieerde manier.”

Kortom: plantaardig eten is gezonder als je junkfood en bewerkt voedsel links laat liggen. “Alles hangt af van de productkeuze”, aldus Mertens. “Als je wilt aankomen, kun je bijvoorbeeld kiezen voor extra noten, zaden en avocado’s. Wie wil afvallen beperkt deze producten beter.” Zelfs de minder gezonde plantaardige producten hebben een functie. “Vegan kazen scoren niet goed qua voedingswaarde”, zegt Mertens. “Maar ze zijn wel een goed alternatief voor wie meer plantaardig wil eten en toch geen kaas wil missen.”

Nog een voordeel: plantaardig eten is beter voor de planeet. “Het is zelfs een van de impactvolste acties”, zegt Fien Louwagie. “Je stoot minder CO2 uit en bespaart water. Voor 1 kilo rundvlees is 15.000 liter water nodig (ter vergelijking: voor 1 kilo peulvruchten is 4000 liter water nodig, nvdr.). Dat is gigantisch.”

Eén ding is zeker: de trend zal niet gaan liggen. “De jongere generatie aan start-ups is bezig met duurzaamheid en plantaardige voeding”, zegt Maxime Willems. “Dat zal in deze energiecrisis niet veranderen. De kosten om vlees en melk te maken worden surreëel hoog. Er moeten alternatieven komen.”