Je darmen, spiegel van je ziel en je lichaam

Ongeveer 200 gram bacteriën met meer dan 160 verschillende soorten zitten er in onze darmen. Ervan uitgaande dat het gewicht per bacterie zo goed als verwaarloosbaar is, moeten dat dus vele miljarden bacteriën zijn. Die bacteriën zitten er niet zomaar. Ze vormen een onmisbare, levensbelangrijke schakel in onze spijsvertering en helpen om voedingsstoffen en vitamines uit onze voeding te onttrekken. Lange tijd dacht men dat dit ook de enige functie van onze darmen was, maar tegenwoordig weten we wel beter. 

De darmen herbergen de darmmicrobiota die ook een grote rol spelen in de goede werking van je immuunsysteem. Zowat 70 procent van je afweersysteem zit eigenlijk in je darm (1), net waar ook het grootste deel van je microbioom zich bevindt. Dat microbioom is de verzameling van alle miljarden bacteriën, virussen, gisten en schimmels die je darmen rijk zijn. De laatste jaren worden almaar meer ziektes in verband gebracht met de conditie van onze darmflora: van obesitas, diabetes type 2 en het metabool syndroom over multiple sclerose tot en met reumatoïde artritis.

Darmflora in topconditie

Het is dus van bijzonder belang om die darmflora zo veel mogelijk in topconditie te houden. Het eten van vezelrijke voeding is daarom bijzonder aangeraden. Elke dag voldoende peulvruchten, volkoren graanproducten, groenten, noten en aardappelen in je dieet opnemen, is immers niets minder dan een ware zegen voor je darmen. Deze voedingswaren bevatten naast vezels trouwens ook nog heel wat andere vitaminen en mineralen die hun bijdragen leveren aan het sterker maken van je afweersysteem, zoals vitamine C, vitamine D en ijzer. 

Volwassen mannen en jongens vanaf 14 jaar hebben er dan ook baat bij om tot 40 gram vezels per dag te eten, bij volwassen vrouwen en meisjes vanaf 14 is dat iets minder: 30 gram (2). Kom je niet aan die hoeveelheid? Dan is het zeker geen slecht idee om je lichaam een handje te helpen door je dieet aan te vullen met prebiotica. Die vind je in allerlei groenten en fruit, zoals ui, prei, witlof of banaan.

Daarnaast zijn er natuurlijk ook de probiotica. Dat zijn levende micro-organismen (bacteriën dus) die, als ze in voldoende hoeveelheid worden ingenomen, een positief effect op de gastheer hebben. Let wel: niet elke goede bacterie mag je zomaar probiotica noemen. Ze moeten de darm levend kunnen bereiken en niet onderweg uitgeschakeld worden door maagzuur en galsap. Daarnaast moeten ze de gezondheid verbeteren en dat effect moet door wetenschappelijk onderzoek onderbouwd zijn (3).

Studenten in de examens

Waarom in een gezonde darmflora zo belangrijk? Een darmflora in balans brengt heel wat heilzame effecten met zich mee. Een robuust immuunsysteem en een vlotte spijsvertering hebben we al vermeld maar er is nog een minder bekend positief effect waarmee een verband gelegd kan worden: een goede mentale gezondheid. Er is bijvoorbeeld al een verband aangetoond tussen depressies of stress en een onevenwichtige darmflora.  Zo blijken spijsverteringsproblemen als diarree, een opgeblazen gevoel, constipatie, winderigheid en zelfs het prikkelbare darmsyndroom (PDS) vaker voor te komen bij mensen met veel stress (4). Een belangrijke bemerking hierbij wel: wetenschappers zijn er nog niet uit of een slechte darmflora een oorzaak van depressie is of een gevolg. Desondanks blijkt uit studies dat het nemen van probiotica of het volgen van een vezelrijk dieet een positief effect hebben op mensen die met depressie kampen. 

Er zijn bijvoorbeeld ook al studies opgezet waarbij de darmflora werd getest van studenten die in examens zitten en dus onder hoge mentale belasting staan. Ook hier werd een heilzaam effect van probiotica aangetoond. Studenten bijvoorbeeld hadden een betere nachtrust en hadden minder darmklachten. Dat zijn belangrijke inzichten, want de laatste jaren neemt het aantal Belgen die kampen met psychische en mentale problemen toe. In 2018 leed 6 procent van onze landgenoten aan een depressieve stoornis en 8 procent aan een angststoornis (5). 

Een gezonde geest

Voeding is natuurlijk niet de enige sleutel tot een gezonde geest en minder stress. Vaak denken mensen ook dat ze grote veranderingen in hun leven moeten doorvoeren om op een evenwichtigere manier door het leven te gaan  maar dat klopt eigenlijk niet. Zelfs kleine details kunnen het verschil maken en veel kun je ook zelf doen. Relativeren bijvoorbeeld: hoe erg is het eigenlijk dat je het gras morgen maait in plaats van vandaag? Of dat je kind een zes op zijn rapport heeft in plaats van een zeven? 

Ook aandacht hebben voor je eigen noden en regelmatig dingen doen die jij leuk vindt, is heilzaam. Of dat nu yoga is, sporten, een boek lezen of een bad nemen, doe het gewoon. Laat je door niemand storen en luister naar jezelf. Dat betekent trouwens meteen ook dat je af en toe ‘neen’ moet durven zeggen. Natuurlijk wil je je niet onmogelijk opstellen in je familie, vriendenkring of op je werk, maar het is toch belangrijk dat je ook je grenzen aangeeft en dat je aan de bel trekt wanneer het je te veel wordt. Op lange termijn wordt iedereen daar beter van. Het gevoel dat iets te veel wordt, zal je ook moeten leren herkennen en accepteren. Leg daarbij ook aan anderen uit waarom je je niet meer constant in bochten wringt als men daarom vraagt. Iedereen is gebaat bij duidelijkheid.  

1) https://www.mlds.nl/spijsvertering-en-weerstand/
2) https://www.mlds.nl/gezonde-buik/vezelrijke-voeding/
3) https://www.darmgezondheid.nl/voeding-en-leefstijl/probiotica/
4) Konturek P.C., et al. J Physiol Pharmacol. 2011 Dec; 62(6):591-9.
5) Psychische problemen, statistieken.vlaanderen.be op basis van de Belgische
Gezondheidsenquête van Sciensano uit 2018.