Intuïtief eten maakt komaf met diëten
Nieuwe dieettrends beloven telkens weer gewichtsverlies en blijvende gemoedsrust. De waarheid is dat het succes van diëten doorgaans van korte duur is. Eens de riem gelost, komen de kilo’s er doorgaans vlot weer bij. Intuïtief eten bindt de strijd aan met de weegschaal. Niet door nog meer gewicht te geven aan… gewicht, wel door het buikgevoel in ere te herstellen.
‘Intuïtief eten’ is eigenlijk het schoolvoorbeeld van een pleonasme. Je weet wel: het soort uitdrukking waar het ene begrip het andere impliceert. Eten is immers per definitie een intuïtieve activiteit, zegt Alessia Couvreur, diëtist bij The Mindset Dietitian en auteur van het boek Bye Bye Dieet. “Elk van ons is geboren als een intuïtief eter. Baby’s luisteren perfect naar hun noden. Hebben ze honger, dan huilen ze. Zijn ze verzadigd, dan lossen ze de borst. Honger is een oersignaal van ons lichaam met een niet onbelangrijke functie: overleven. In onze moderne samenleving hebben we echter geleerd dat gevoel te negeren. Door onze drukke bezigheden maken we geen tijd om rustig te eten. Of we onderdrukken onze behoeften door calorieën te tellen of bepaalde voedingsstoffen te mijden.”
De dieetcultuur vertelt ons dat we eetregels nodig hebben om gezond te leven. Daarbovenop hebben we geleerd dat afvallen per definitie een positief gegeven is. Beide assumpties zorgen voor een breed verstoorde relatie met voeding en met ons lichaam, aldus Couvreur. “Heel wat mensen lopen rond met schuldgevoelens rond eten. Die zijn ons met de paplepel ingegeven. Van kleins af aan worden we subtiel ‘gevoed’ met opmerkingen over ons eigen gewicht of dat van anderen. Slank is nog altijd de referentie. Veel van mijn cliënten houden een onhaalbaar ideaalbeeld over hun lichaam in stand, terwijl ze hoppen van dieet naar dieet.”
Luisteren naar de signalen van ons lichaam
De effecten van een dieet zijn nochtans haast steeds van korte duur, stelt de voedingsdeskundige. “Bij 9 op de 10 diëters zijn de kwijtgespeelde kilo’s er na 5 jaar weer terug bij. Dat beruchte jojo-effect valt overigens perfect te verklaren. Net zoals we allemaal een genetisch bepaalde schoenmaat hebben, zo is ook ons gewicht grotendeels genetisch vastgelegd. Ons lichaam wil telkens weer toe naar dat natuurlijke gewicht. Gewichtsverlies is daarom ook meestal tijdelijk.” Diëten is niet alleen zinloos, het is zelfs schadelijk voor onze gezondheid, vervolgt Couvreur. “Diëten staat in verband met een systematisch toenemend gewicht, een hoger risico op hart- en vaatziekten, maar ook een lager zelfbeeld en een grotere kans op eetstoornissen.”
Intuïtief eten gaat in de eerste plaats over het herstel van de connectie tussen lichaam en voeding, verduidelijkt Couvreur. “Al van kleins af aan leren we om de signalen van ons lichaam te wantrouwen. ‘Eet je bord leeg’, horen we van onze ouders. Of: ‘Eerst je patatjes, dan pas een dessert.’ Velen van ons weten niet eens meer wat honger, zin of verzadiging is.” Een belangrijke doelstelling van intuïtief eten is om het ‘interoceptief bewustzijn’ te verhogen, legt de voedingsexperte uit. “Dat is het vermogen om de prikkels en sensaties van ons eigen lichaam op te vangen. Eigenlijk is het een heel eenvoudig mechanisme: als je lichaam aangeeft dat je moe bent, is het tijd dat je je bed opzoekt. Heb je het koud, dan trek je een trui aan. Krijg je honger, dan moet je iets eten.”
Wie goed naar zijn lichaam leert luisteren, merkt dat dat lichaam vanzelf op zoek gaat naar de juiste balans. “We overeten ons bijvoorbeeld allemaal wel eens. Dat is menselijk. Maar net zoals je graag vermijdt dat je heel dringend naar het toilet moet, zal je lichaam ook liefst voorkomen dat het zich overeet. Want het vóélt gewoon niet goed.”
Al van kleins af aan leren we om de signalen van ons lichaam te wantrouwen.
Meer smaakplezier, minder stress
Intuïtief eten bouwt op principes en niet op regels. Die benadering valt makkelijker te verzoenen met het leven van alledag dan vele gangbare diëten, merkt voedingsdeskundige en voormalig hordeloopster Siliane Vancauwemberghe. “Cliënten vertellen me dat ze zijn afgehaakt bij vorige diëten omdat ze ‘te moeilijk’ waren en ‘te streng’. Eten moet een moment van gezelligheid en smaakplezier blijven. Vaak zijn de klassieke diëten erg lastig te combineren met de vele verplichtingen en geneugten van ons sociale leven. Maar ook mensen die een bepaald regime volgen, moeten nog een aperitiefje kunnen nemen bij het avondeten of op restaurant kunnen gaan met vrienden. Een haalbaar eetplan houdt rekening met levensstijl en persoonlijke smaakvoorkeuren. Het voorkomt ‘ontwenningsverschijnselen’ als stemmingswisselingen, stress en nervositeit.”
Intuïtief eten wekt een zekere traagheid op, duidt Siliane Vancauwemberghe. “Door bewust stil te staan bij wat je eet, ervaar je opnieuw smaken, geuren en texturen. Daardoor wordt eten weer een positieve sensatie. Door te luisteren naar wat je lichaam nodig heeft, vermijd je bovendien de gevoelens van frustratie en falen die vaak gepaard gaan met restrictieve diëten. Het doel van intuïtief eten is precies om de dieetbril af te zetten en de harmonie tussen voeding en levensstijl te herstellen. Gewichtsverlies is bij intuïtief eten geen directe ambitie, wel een mogelijk gevolg van de hernieuwde balans.”
De resultaten zijn voor iedereen verschillend. Wel wijzen wetenschappelijke studies op een stabieler gewicht, minder kans op emotioneel eten, lagere trygliceridenlevels (vetten in het bloed), een hogere ‘goede’ cholesterol, een lagere bloeddruk, meer plezier in eten en een positiever zelf- en lichaamsbeeld. “En bovenal, wanneer je het diëten achterwege laat en vrede sluit met voeding en met je lichaam, heb je zoveel meer energie voor andere, leuke dingen in het leven. Dingen die er écht toe doen.”