Kelchtermans: ‘Dankzij volgehouden inspanningen voor innovatie bokst België boven zijn gewicht’
Stijn Kelchtermans, professor strategie en innovatie aan de KU Leuven
De kans dat velen ons land als eerste noemen als antwoord op de vraag wie de Europese innovatiekampioenen zijn, is niet groot. Toch behoort België samen met de Scandinavische landen en Nederland tot de kopgroep. Een portret van een onverwachte allrounder.
We komen van ver, maar ons land doet het erg behoorlijk op vlak van innovatie, volgens een brede waaier aan indicatoren. Vlaanderen en België zijn top voor technologieontwikkeling op basis van Europese patentaanvragen door kennisinstellingen. Voor patentaanvragen door bedrijven moeten we onder meer de Scandinavische landen, Nederland en Zwitserland laten voorgaan. Verklaringen hiervoor zijn dat patenteren voornamelijk gebeurt door grote ondernemingen en België een echt kmo-land is, en dat de Belgische economie met zijn focus op diensten een relatief klein aandeel heeft van sectoren die intensief gebruikmaken van intellectuele eigendomsbescherming. Voor patenten die erg vaak geciteerd worden door bedrijven en kennisinstellingen, een gebruikelijke indicator voor technologische impact, scoort België goed en is Vlaanderen zelfs derde wereldwijd, na Zwitserland en Denemarken.
Volgens het European Innovation Scoreboard 2022, dat wordt opgesteld door de Europese Commissie en een wat bredere kijk op innovatie biedt, behoort België tot de 5 ‘innovatieleiders’. Ons land presteert beter dan het EU27-gemiddelde voor bijna alle subgroepen van indicatoren en blinkt in het bijzonder uit in connecties tussen spelers in het innovatie-ecosysteem, het performante onderzoekssysteem en de impact van innovatie op werkgelegenheid. In slechts 6 van de 32 indicatoren zit België onder het EU27-gemiddelde, waarbij de grootste hiaten zich situeren op vlak van levenslang leren en het ontwikkelen van milieu-gerelateerde technologieën.
België is een wetenschappelijke uitblinker.
Nog een indicator die door alle beleidsmakers in het oog wordt gehouden, is de zogenoemde O&O-intensiteit, oftewel de bruto binnenlandse uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling, uitgedrukt als percentage van het bbp. Dankzij de sterke groei van O&O in het bedrijfsleven sinds 2010 heeft België volgens Eurostat de drempel van 3 procent O&O-intensiteit bereikt. Volgens cijfers uit 2019 was ons land het op een na O&O-intensiefste land in de EU, na Zweden. Bevragingen van ondernemingen bevestigen het positieve beeld. Uit gegevens van de European Community Innovation Survey blijkt dat België in de periode 2016-2018 in de EU27 het op twee na hoogste percentage innovatieve ondernemingen had en het op vier na hoogste aandeel in de omzet van ondernemingen uit nieuwe of aanzienlijk verbeterde producten.
Ten slotte is België een wetenschappelijke uitblinker. Ons land prijkt op de zevende plaats van alle EU-landen qua deelname en budgetaandeel in het vlaggenschipprogramma Horizon 2020. Daarnaast hebben onderzoekers aan Belgische universiteiten sinds 2021 296 beurzen binnengehaald van de prestigieuze European Research Council, waarmee België zijn status als wetenschappelijk topland bevestigt.