Hoe AI ons leven en werk transformeert

Robots nemen de wereld over. Een gedurfde uitspraak, maar artificiële intelligentie neigt wel naar die realiteit. De nieuwe technologieën zijn in eerste instantie heel handig, maar experts waarschuwen ook voor de risico’s. ‘AI neemt onze jobs niet in, maar wie AI slim gebruikt, zal wel in het voordeel zijn.’

Artificial intelligence (AI) is een revolutionaire technologie die een diepgaande invloed heeft op ons leven en werk. Het biedt ongekende mogelijkheden, maar brengt ook uitdagingen met zich mee. “De komst van AI doet me denken aan de jaren 90, toen Google uitkwam”, vertelt Hans De Canck, onderzoeker aan de VUB. “Niet iedereen was even enthousiast over die technologische evolutie. Het kostte tijd om Google te optimaliseren en ook gebruikers hadden tijd nodig om ermee te leren werken. Hetzelfde geldt nu voor AI.”

Jobs

“We hoeven ook niet te vrezen dat robots en nieuwe technologieën onze jobs zullen innemen”, stelt De Canck. “Collega-innovatiedeskundige Ulrich Petré verwoordde dat onlangs heel mooi: ‘AI kan geen jobs innemen, maar de persoon die AI als een krachtig instrument gebruikt zal een competitief voordeel behalen.’ Kunstmatige intelligentie moet worden gezien als een hulpmiddel dat onze capaciteiten versterkt en ons in staat stelt complexe taken efficiënter uit te voeren, in plaats van als een bedreiging.” 

Hoewel AI, mits correct gebruikt, een krachtige tool kan zijn, waarschuwen experts echter ook voor mogelijke risico’s. Net zoals sociale media verslavend kunnen zijn en onze concentratie kunnen beïnvloeden, rijst de vraag of AI vergelijkbare risico’s met zich meebrengt. David Martens en Toon Calters van de UA richtten daarom het ‘Antwerp Center for Responsible AI’ (ACRAI) op, een multidisciplinair centrum waar expertise op het gebied van algoritmen, regelgeving, sociaal onderzoek en privacy samenkomen. 

Wie niet leert, valt af

ACRAI streeft naar verantwoorde AI, waarbij AI moet voldoen aan onze morele waarden en dus begrijpt wat goed en fout is om te voorkomen dat het onethische informatie genereert. “Het is nu aan mensen om de onjuiste informatie te filteren, aangezien AI zoals ChatGPT nog steeds fouten kan maken”, vertelt David Martens. “Dit is begrijpelijk, aangezien artificiële intelligentie geen brein heeft en dus niet logisch kan redeneren. Het is een combinatie van complexe formules en kan dus niet meteen perfect zijn. Dat gebruikers onjuistheden als waarheid aannemen is een van de grootste gebreken van kunstmatige intelligentie.” Privacy, transparantie en ongelijkheid zijn andere problemen waar onderzoekers aan werken.

Vooral de ongelijkheid is volgens Toon Calters een niet te onderschatten probleem. “Niet iedereen zal (evenveel) toegang hebben tot de nieuwe technologieën. Wie de tools heeft, breidt zijn of haar skills uit en behaalt een steeds groter voordeel op wie de tools niet ter beschikking heeft.”

“Belangrijk is om te begrijpen dat AI ons op verschillende gebieden kan ondersteunen”, benadrukt De Canck. Het draait niet zozeer om het verdringen van banen, maar om het vermogen van mensen om AI effectief te gebruiken op de werkvloer. “Daarom is bijscholing op het gebied van AI essentieel”, zegt Hans De Canck. “De ontwikkeling van AI is een continu proces dat aandacht en inzet vereist. Het is geen voorbijgaande hype, maar een blijvende en evoluerende realiteit. Wie niet in staat is om deze middelen in te zetten, zal achterop raken.” 

Naïef

Dat er nog stevig gediscussieerd zal worden over de ethische kant van AI, blijkt uit een open brief die eerder dit jaar de wereld rondging. Deskundigen en belangrijke figuren binnen de technologische sector trekken met deze brief aan de alarmbel. “AI is zo vergevorderd dat je het onderscheid tussen echt en nep niet meer merkt”, staat onder meer in de brief te lezen. De ondertekenaars van de brief vragen daarom om innovaties en onderzoek rond AI voor zes maanden te staken. Zo kunnen ze voorzorgsmaatregelen treffen tegen mogelijke gevaren. “AI heeft risico’s, maar we moeten ook niet overdrijven”, benadrukken Calters en Martens. “Wij hebben dan ook besloten om de brief niet te ondertekenen. Wij gaan ons onderzoek niet stopzetten om de risico’s van AI te onderzoeken. Dat houdt geen steek. Wij doen voortdurend onderzoek naar de tekortkomingen van kunstmatige intelligentie en het proactief aanpakken ervan.” 

“Het is ook enigszins naïef om te denken dat onderzoekers die de brief niet hebben ondertekend hun werk op het gebied van AI zouden staken. Integendeel, zij zullen blijven onderzoeken en daardoor een voorsprong creëren op degenen die de brief wel hebben ondertekend. Het is goed dat er aandacht is voor de risico’s, maar dit was niet de manier.”