Een werkbaar industriebeleid wordt de nieuwe prioriteit

De Belgische industrie staat onder grote druk, vooral wat de concurrentiepositie met buitenlandse bedrijven betreft. Dit heeft zijn weerslag op de werkgelegenheid. Kan een industrieel beleid het tij doen keren?

Even een beeld schetsen. De industrie in België stelt 572.000 werknemers aan het werk en blijft met voorsprong de economische sector die voor de grootste toegevoegde waarde zorgt (15%). De indirecte tewerkstelling die voortvloeit uit industriële activiteiten blijft bijzonder belangrijk, de industrie is dé spil van onze export (55%) en draagt ook heel sterk bij tot onderzoek en ontwikkeling én innovatie. 51% van de bedrijfsuitgaven gaat namelijk naar Onderzoek & Ontwikkeling.

“Toch hangt er een grote onweerswolk boven onze industrie”, zegt Kris Claes, gedelegeerd bestuurder Voka-KvK Vlaams-Brabant. “De economische activiteit van de Vlaamse industrie is in 2023 achteruitgegaan met 6%. Een kwart van de grote industriële bedrijven in Vlaanderen doet al beroep op tijdelijke werkloosheid, een ander kwart overweegt het in de komende maanden.”

Alarmbel

De maakindustrie is het meest getroffen en tekent banenverlies op. De voedingssector en de farmaceutische industrie zijn de uitzondering op de regel met een sterke jobgroei. Voor het eerst in drie jaar is ook de jobcreatie in de technologische industrie uitgebleven. Zelfs in de digitale sector daalt het aantal jobs, met als gevolg een daling van het aantal openstaande vacatures. “Een reden om aan de alarmbel te trekken”, zegt Bart Steukers, CEO van Agoria. “We hebben een sterke technologische industrie in België, maar die staat onder druk door de buitenlandse concurrentie. Het is hoog tijd om een industrieel beleid uit te werken om onze positie in de wereld te behouden en te versterken.”

“De automatische loonindexering aan de inflatie heeft onze loonkostenhandicap enorm opgedreven”, verklaart Kris Claes, hierin bijgestaan door Bart Steukers. “In België steeg die handicap van 9% in 2021 tot 14% in 2023. Dit mechanisme moet aangepast worden. Wij pleiten voor open loononderhandelingen zoals in onze buurlanden, of in de tussentijd een plafond, waarbij enkel een eerste schijf automatisch geïndexeerd wordt en boven dat plafond niet meer”, voegt de topman van Agoria toe. Belangrijk is ook dat het energiebeleid op regionaal, nationaal en Europees niveau op elkaar is afgestemd. Europa kampt immers ook met een handicap op vlak van energieprijzen tegenover de rest van de wereld, vooral ten opzichte van de Verenigde Staten.

Tekort aan arbeidskrachten

België heeft bovendien te maken met een structureel gebrek aan geschikte arbeidskrachten. De technologische sector heeft alleen al meer dan 17.000 vacatures openstaan. “Het arbeidsmarktbeleid moet hervormd worden,” zegt Kris Claes. “Er is nood aan een kordatere aanpak van de werkloosheid en een verbetering van de interregionale arbeidsmobiliteit. De arbeidsorganisatie moet flexibeler worden. Verder moet er ingezet worden op levenslang leren door upskilling en reskilling van medewerkers.”

Bart Steukers beaamt dat en is van mening dat meer nadruk op STEM en digitale vaardigheden in het onderwijs vandaag noodzakelijk is om de werkkrachten van morgen te vormen. “We hebben alle troeven om tot de Europese top in onderwijs en opleiding te behoren. Talent is immers het fundament van onze kenniseconomie.”

Op vlak van Onderzoek & Ontwikkeling is België dan weer de beste leerling van de Europese klas. Bedrijven kunnen genieten van een gunstige fiscaliteit voor onderzoek en hun R&D-centra creëren jobs. Alleen staan de wetgevende teksten en de toepassing ervan door de fiscus nog ver uit elkaar. De vraag naar een rechtszekerheidskader met duidelijke spelregels is groot.

De hoge loonkosten, de energiehandicap voor de industrie, de krappe arbeidsmarkt en de onzekerheid rond vergunningen maken het onze ondernemingen steeds moeilijker om concurrentieel te zijn. Een degelijk industriebeleid om onze concurrentiepositie te behouden mag niet achterwege blijven.