Waarom we anders naar competenties moeten leren kijken

Door de snelheid van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen verandert de arbeidsmarkt zienderogen. Die nieuwe tijden vragen niet alleen nieuwe jobs. Maar vooral ook een nieuwe manier om talent en competenties bij werknemers in te schatten. 

De arbeidsmarkt gaat door een ongeziene transitie. Door de komst van de zogenoemde smart industry, gekenmerkt door een hoge mate van technologisering en automatisering, krijgen heel wat jobs een andere invulling. Denk maar aan de vele bankbedienden die nauwelijks nog aan het loket hoeven te zitten. Daarnaast komen er ook talloze jobs bij die tot voor kort simpelweg niet bestonden. 

“Heroriëntering en bijscholing zijn meer dan ooit aan de orde. Omdat er een gat ontstaat tussen de skills die je hebt meegekregen in je opleiding en die je vandaag nodig hebt voor je job”, vertelt Tanika Kenens, oprichtster van AlterEdu, een bekroonde start-up die voortvloeit uit haar doctoraatsonderzoek over de groeiende skills gap. 

In Vlaanderen, dat een vrij rigide arbeidsmarkt heeft, is dit probleem extra nijpend. Die realiteit voelen ze ook bij de Dienst Werk en Activering van de stad Gent. “Levenslang leren op de werkvloer zit niet in ons DNA. Er is vandaag een gigantische workforce aan de slag die veel te weinig wordt gericht op up– of reskilling”, verduidelijkt Astrid Faelens, coördinator-expert op deze dienst. 

De logische vraag hierbij lijkt: welke competenties zijn vandaag het meest gevraagd? Met die wetenschap in het achterhoofd kan een bedrijf de skillset van het personeelsbestand opnieuw futureproof maken. Helaas klopt die redenering niet. “Het probleem is dat we eigenlijk niet weten wat de skills zijn waarop we vandaag moeten inzetten, want over zes maanden kan de lijst van interessantste competenties al helemaal veranderd zijn”, legt Kenens uit. “Zo scoren IT-skills vandaag heel hoog. Maar zal dit in de toekomst allicht minder prioritair worden. Dat zal dan bijvoorbeeld vervangen worden door kennis van AI.”

Met andere woorden: de realiteit van de skills gap dwingt ons om op zoek te gaan naar nieuwe manieren om competenties te identificeren en meten. Enkel zo kunnen we achterhalen welke ‘overzetbaar’ zijn en dus van pas kunnen komen in de toekomstige realiteit. Zonder dat we weten hoe die werkelijkheid eruit zal zien. 

Dit is precies wat AlterEdu mogelijk wil maken. Kenens: “Door competenties zoveel mogelijk op te delen in onderliggende bouwstenen, heb ik in mijn onderzoek een taal ontwikkeld om over competenties te kunnen praten. Dat model hebben we nu vertaald naar een praktisch instrument dat we aan bedrijven aanbieden. Hiermee kunnen ze het cognitief vermogen van werknemers en  kandidaten veel beter inschatten. Zo kun je voorspellen hoe eenvoudig een bankbediende in staat zal zijn om zich om te scholen tot robotica-expert binnen de bank en kun je dus veel gerichtere up- en reskillingstrajecten uittekenen.”

In essentie wil AlterEdu de manier waarop we nadenken over iemands potentieel op de werkvloer beter afstemmen op de realiteit van de steeds veranderende vraag naar competenties. Bij de stad Gent zijn ze alvast overtuigd van het enorme potentieel van dit instrument. Via het Gentse arbeidspact, de beleidsagenda rond werkgelegenheid, wil het stadsbestuur meer inzetten op de zogeheten ‘werk-naar-werktransities’. Dit doen ze onder meer door financiële ondersteuning te bieden aan innovatieve projecten zoals AlterEdu.  

“Driekwart van onze projecten is vandaag nog gericht op werkzoekenden. We moeten dus zoeken naar manieren om ons meer te richten op de groep van werkenden”, aldus schepen Bram Van Braeckevelt, bevoegd voor Personeel, Werk en Sociale Economie (Groen). “Helaas bestaan er vandaag nog maar weinig tools die potentiële reskilling kunnen detecteren. Net daarom is AlterEdu, dat probeert om in iedereen het leerpotentieel te detecteren en welke rol daaraan kan worden verbonden, zo interessant.” 

Naast de financiële ondersteuning wil de stad Gent de principes op korte termijn ook zelf toepassen. “Ons uitgangspunt is: wie zich niet bijschoolt, is over 5 jaar irrelevant in zijn job”, besluit Faelens.