Digitale assistent: Technologie verlicht de zorg

De opkomst van technologie heeft veelbelovende mogelijkheden gebracht voor de zorgsector. Van geavanceerde diagnostische tools tot patiëntenmonitoring op afstand, technologie biedt innovatieve oplossingen die zowel de druk kunnen verlichten als de zorgkwaliteit kunnen verbeteren. 

Heel wat sectoren kampen met personeelstekorten, en dat is niet anders in onze zorginstellingen. Meer mensen komen er allicht niet snel bij, dus wordt veel heil verwacht van technologie om minstens een deel van de zorgtaken over te nemen. Die technologie is er, de implementatie laat op zich wachten. “Technologie is zelden de beperking”, zegt Dave Allegaert, manager kwaliteit en innovatie in AZ Groeninge. “Als er een beperking is, zit deze vaak op het niveau van de bereidheid om ermee te werken. Als de technologie een antwoord biedt op een reële vraag, dan is er wel een draagvlak.”

Dat directie of management vanuit een efficiëntiestreven technologie inzetten, kan ook zorgen voor spontane weerzin. “Het gevaar van een digitale kloof is aanwezig”, denkt Lode Lauwaert. De professor techniekfilosofie en hoofd van de leerstoel Ethiek en AI (KUL) publiceerde een opgemerkt boek over techniekfilosofie. In Wij, robots focust hij op de morele kant van artificiële intelligentie. “Zelfs als technologie een oplossing biedt kan dat zorgen voor enige frictie bij het personeel. Dat kan met verschillende zaken te maken hebben, bijvoorbeeld omdat men onvoldoende vertrouwd is met de nieuwe technologische mogelijkheden. Of het zou kunnen dat men – al dan niet terecht – vindt dat technologie niet thuishoort in een zorgcontext.”

Risico’s 

Zeker in de ondersteunende diensten is de introductie van technologie gemeengoed geworden. “Het feit dat we vooruitgang boeken op allerlei fronten is sterk te danken aan technologie”, zegt Lode Lauwaert. “Er zijn veel goede redenen te bedenken om technologie en AI in te zetten in de zorg. Tegelijk zijn de risico’s reëel.” AI bestaat uit data, wat een risico inhoudt op vlak van privacy of vooringenomenheid. “Er is een bekende casus in de VS waarbij aangetoond werd dat AI die gebruikt werd door dermatologen om risicovolle huidvlekken te detecteren enkel werkte bij witte mensen, omdat het systeem voornamelijk getraind was met foto’s van witte mensen.”

Dat er een kritische houding bestaat tegenover technologie, en AI in het bijzonder, is niet abnormaal, denkt Dave Allegaert. “Het is onze taak om vanuit de zorgsector de industrie te wijzen op eventuele risico’s en gevaren. Technologie is slechts een beperkt deel van het hele verhaal, dat veel complexer is dan soms op het eerste gezicht lijkt. We werken met kwetsbare mensen. Je kunt je geen avonturen veroorloven.”

Onbekend terrein

Innovatieve ontwikkelingen zorgen vaak voor nieuwe stappen op onbekend terrein, die nieuwe vragen oproepen. “We hebben bijvoorbeeld een slimme bril waarmee het medisch urgentieteam bij een patiënt met een beroerte meteen kan converseren met een neuroloog in het ziekenhuis. Dat betekent belangrijke tijdwinst. Alleen ben je op dat ogenblik iemand aan het filmen zonder dat hij zijn toestemming heeft kunnen verlenen”, zegt Dave Allegaert.

De ontwikkelingen gaan razendsnel, en meer nog dan een financieel vraagstuk is het dus een ethisch verhaal. “Nieuwe technologie betekent ook nieuw gevaar, zoals hacking. We kunnen ook niet zomaar blind varen op technologie”, merkt Dave Allegaert op. “Het is en blijft een ondersteuning. Zo gebruiken we AI in de radiotherapie. Het AI-systeem kan razendsnel de zone aftekenen waar de bestraling het efficiëntst kan plaatsvinden. Maar we zullen altijd een technoloog een controle laten doen.”

Dat beaamt Lode Lauwaert: “AI is op veel vlakken slimmer en accurater dan de mens, omdat het gestoeld is op algoritmes en data, waar een enorme berg aan parameters achter schuilt. Het gevaar bestaat dat we de technologie blind volgen, maar net als een mens kan een systeem falen. Menselijke correctie is en blijft noodzakelijk. AI kan taken zeker verlichten, maar dan wel in een rol als assistent.”