Safety first: ‘Iedereen wil veilig thuiskomen én veilig werken’
Door de krapte op de arbeidsmarkt staan ondernemingen onder grote druk. Het risico op arbeidsongevallen is dan ook niet gering. Of een te hoge werkdruk zorgt voor uitval bij het bestaande personeel. Hoe wapenen ze zich daartegen?
Dries Elsen
Adjunct directeur – head of safety bij Cepa, de werkgeversorganisatie voor de Antwerpse haven
Op welke manier probeert uw sector ongevallen te beperken?
“Cepa overziet een pool van zowat 10.000 havenarbeiders, actief in verschillende contingenten en beroepscategorieën. Onze leden zijn de havenbedrijven, gaande van de kmo tot de multinational. Activiteiten als het laden en lossen van containers, bulkgoederen of roll-on-roll-off vergt andere kennis die de havenarbeiders moeten hebben en brengt ook specifieke risico’s met zich mee. Wij staan alle havenbedrijven met een meerjarenplan bij in hun preventiebeleid, gericht op het voorkomen van incidenten die lichamelijke, materiële of economische schade kunnen veroorzaken. We werken daarom op strategisch niveau met een gemeenschappelijke agenda over al die havenbedrijven heen.”
Waar ligt de grootste uitdaging bij het welzijn van de werknemers?
“We willen naar een verhoogd risicobewustzijn op alle niveaus, van de top van het bedrijf tot op de kaai. Via gemeenschappelijke campagnes op de hoofdrisico’s en een breed engagement door onder meer een veiligheidscharter proberen we bedrijven mee te krijgen. Wij voeden de havengemeenschap met data en inzichten, zodat er duidelijk aangetoond kan worden wat de impact is van bepaalde maatregelen. Zo hebben we een campagne opgezet om het aantal hand- en vingerletsels te verminderen met specifieke handschoenen. Maar het verdelen van die handschoenen komt toe aan de bedrijven, en het dragen ervan aan de arbeiders zelf.”
Kan de overheid daarbij helpen?
“We trachten met de opzet van gemeenschappelijke veiligheidscampagnes aan de grootste risico’s te werken. De overheid kan hiervoor een bijdrage leveren door gelijktijdig aan hetzelfde veiligheidstopic extra aandacht te geven. Dat kan onder meer door gerichte adviezen zodat deze campagnes maximaal effect hebben en op een snelle en doeltreffende manier omgezet worden. Door onze bijzondere havenstructuur vergt het soms wat tijd en aanpassing om de wetgeving om te zetten in effectieve maatregelen, net omdat we zo’n heterogene biotoop zijn.”
Wino Wammes
Manager Occupational, Process & Contractor Safety, chemiebedrijf BASF Antwerpen
Op welke manier probeert uw sector ongevallen te beperken?
“De leidende ambitie is om nul ongevallen te hebben, zowel voor de eigen medewerkers als voor medewerkers van andere firma’s die hier elke dag werken. Om de risico’s te beheersen, moeten we ze allereerst kennen. Op basis van die evaluatie worden de beheersmaatregelen vastgelegd. In eerste instantie worden met technische maatregelen de risico’s zoveel mogelijk beperkt. Daarnaast zijn er procedures om de activiteiten veilig uit te voeren, met specifiekere instructies per installatie of afdeling. Belangrijk is dat de medewerkers actief betrokken zijn bij het opstellen van instructies en procedures.”
Waar ligt de grootste uitdaging bij het welzijn van de werknemers?
“Het veiligheids- en het economische belang moeten voortdurend in evenwicht gehouden worden. Het veiligste is om niet te produceren en niet te gaan werken. Iedereen voelt aan dat dit geen optie is. Naast de bewustwording over risico’s via opleidingen, communicatie, sensibilisatie of delen van ervaringen heeft elke mens ook een zekere tolerantie voor risico’s. Denk hierbij aan oversteken terwijl het licht op rood staat. Maar uiteindelijk wil iedereen weer veilig thuiskomen bij zijn familie, en dus ook veilig werken. Veilig werken heeft naast het rationele ook een sterke emotionele drijfveer. Zichtbaar leiderschap en elkaar aanspreken zijn ook kernwaarden voor het voorkomen van ongevallen.”
Kan de overheid daarbij helpen?
“Elke werkgever draagt de verantwoordelijkheid om de wetgeving en de uitvoeringsbesluiten rond het welzijn van werknemers om te zetten naar de bedrijfsspecifieke context. De wetgeving en uitvoeringsbesluiten zijn van toepassing voor alle werkgevers in alle beroepssectoren, van kleine tot grote firma’s. Het is de uitdaging voor de overheid om de teksten zo te formuleren dat voor elke werkgever zeer duidelijk is wat er verwacht wordt. Het sociaal overleg is daarom van groot belang. Wij gebruiken zelf de inspectie-instrumenten als hulpmiddel. Daarmee wordt onderzocht of de Seveso-bedrijven in België de nodige systemen hebben geïmplementeerd om de risico’s op zware ongevallen te beheersen.”
Maarten Puls
Provinciegriffier departement algemeen beleid Provincie Antwerpen
Op welke manier probeert uw sector ongevallen te beperken?
“Het beperken van ongevallen doen we via ons dynamisch risicobeheersingssysteem: we inventariseren en evalueren risico’s, en implementeren passende preventiemaatregelen. Continu, op niveau van de hele organisatie én unieke diensten.
We merken dat arbeidsongevallen meestal niet gebeuren tijdens het uitvoeren van risicovolle taken, maar net waar er weinig risico’s zijn. Denk aan een misstap op de trap. Naast het voorkomen van ongevallen, trachten we werkgerelateerde afwezigheden te voorkomen. Zowel preventief als curatief door te bouwen aan welzijn, gezondheid en veerkracht, door vroegtijdig te ageren als we signalen zien en door actief te begeleiden naar werkhervatting na ongeval of ziekte.”
Waar ligt de grootste uitdaging bij het welzijn van de werknemers?
“We voeren ons welzijnsbeleid binnen een sterk gereguleerde context: een strak juridisch kader dat ons vanuit Vlaanderen en de federale overheid wordt opgelegd. Binnen zo’n context is het niet altijd evident om maatwerk aan te bieden of te bouwen aan flexibele loopbaanpaden. We gaan hier steeds met een dosis gezond verstand en menselijkheid mee aan de slag. Een tweede uitdaging ligt in het blijvend betrekken van leidinggevenden. Zij hebben een cruciale rol om hun medewerkers te stimuleren en motiveren. Zo zijn er in onze kantoren ergonomische hulpmiddelen voorhanden, maar deze investeringen lonen pas als de medewerkers geïnformeerd, gesensibiliseerd en gemotiveerd worden om ze te gebruiken.”
Kan de overheid daarbij helpen?
“Vanuit de FOD WASO is er veel ondersteuning rond veiligheid en gezondheid op het werk. Hoe meer ‘welzijn op het werk’ positief in de media komt, hoe evidenter het voor werkgevers en werknemers wordt om hun verantwoordelijkheid te nemen. In ons eigen beleid beklemtonen wij dat de medewerker zelf ook een deel van de verantwoordelijkheid draagt over zijn of haar eigen welzijn. We zetten ons daarom in om hen te helpen in de zoektocht naar engagement, veerkracht en wendbaarheid, op zowel fysiek als psychisch vlak, op korte en lange termijn, in hun huidige werkcontext of elders binnen en zelfs buiten het provinciebestuur, zodat ze hun loopbaan in eigen handen nemen.”