Buy Now, Pay Later: De opkomst van flexibele betaalopties
In de wereld van e-commerce en online winkelen is er een revolutie gaande in de manier waarop consumenten betalen voor hun aankopen. Buy Now, Pay Later (BNPL) stelt consumenten in staat om producten direct aan te schaffen en de kosten ervan achteraf in één keer of in termijnen te betalen, zonder rente of extra kosten.
“BNPL is in wezen een uitgesteld betalingsmodel waarbij consumenten de mogelijkheid krijgen om producten te kopen en pas later te betalen. Het werkt vaak via speciale apps of integraties op de websites van retailers”, zegt Philippe De Prez, partner bij advocatenkantoor Simon Braun en gespecialiseerd in de regelgeving omtrent financiële diensten. “Wanneer een klant een aankoop doet, kan hij of zij kiezen voor BNPL als betaalmethode. Daarmee wordt in wezen een kortlopend krediet afgesloten. De prijs van het aangekochte goed wordt dan gespreid over meerdere betalingstermijnen, meestal zonder rente en met geen of slechts zeer weinig kosten voor de klant.”
Met dank aan de pandemie
De echte doorbraak in de consumentenmarkt voor BNPL als een voorkeursbetalingsoptie kwam er tijdens de coronapandemie. Dit bood consumenten de kans om pas te betalen voor de online gekochte goederen na ontvangst en inspectie. Philippe De Prez: “Een aantal bedrijven zoals Klarna was al enkele jaren actief met een BNPL-app. Die populariteit nam enorm toe sinds 2021.”
Dat wordt bevestigd door een Amerikaans rapport uit 2022 van het Consumer Financial Protection Bureau. Daaruit blijkt dat het aantal BNPL-leningen tussen 2019 en 2021, afkomstig van de vijf grootste kredietverstrekkers, met maar liefst 970 procent groeide van 2 miljard naar 24,2 miljard dollar. De grootste groepen die aankopen deden met BNPL-apps bleken tussen de 30-39 jaar oud (43 procent) en 20-29 jaar oud (22 procent). “BNPL heeft niet alleen voordelen voor consumenten, maar ook voor online retailers. Het kan de verkoop stimuleren door klanten aan te trekken die anders niet direct zouden kopen. De meeste handelaars werken daarvoor samen met providers zoals Klarna, Afterpay, Afirm en PayPal, die dit soort krediet aanbieden. De handelaars betalen daarvoor een provisie, vaak een procentueel bedrag op het verkochte goed”, weet Philippe De Prez.
Op Europees niveau is men bezig om betere consumentenbescherming te garanderen bij deze betaalpraktijk.
‘Spending effect’
Met de groei van BNPL is er ook bezorgdheid ontstaan over de mogelijke risico’s voor consumenten. Er is academische evidentie die spreekt over het zogeheten ‘spending effect’.
“Omdat men geen onmiddellijke betaling voelt, kan dit aanleiding geven tot meer impulsaankopen”, legt Robin van Trigt van SAM, het steunpunt Mens en Samenleving vzw, uit. SAM is er voor al wie maatschappelijk kwetsbare mensen ondersteunt. “Op Europees niveau is men bezig is met het herzien van de ‘Richtlijn 2008/48/EG inzake kredietovereenkomsten voor consumenten’, onder meer met als doel BNPL-praktijken minstens gedeeltelijk onder het toepassingsgebied van die richtlijn te laten vallen. Dit om betere consumentenbescherming te garanderen bij deze betaalpraktijk. Denk hierbij aan een duidelijke informatieplicht over extra kosten wanneer men achteraf niet op tijd betaalt tot zelfs een verplichte kredietwaardigheidscontrole om te vermijden dat personen van deze dienst gebruik kunnen maken wanneer ze al geregistreerde kredietschulden hebben”, aldus Robin van Trigt.
In België is, net als elders in Europa, de meest gebruikte vrijstelling de zogenoemde goedkope kredietvrijstelling, die het binnen een aantal voorwaarden mogelijk maakt om uitzondering te krijgen op de gedragsregels van toepassing op gereguleerde consumentenkredieten. Deze uitsluiting is op maat gemaakt voor een veelgebruikt creditcardmodel op de Belgische markt waarbij kaarthouders de gebruikte bedragen aan het einde van de maand na hun aankopen moeten terugbetalen. “Aanbieders van uitgestelde betalingsoplossingen maken ook gebruik van deze vrijstelling”, zegt Philippe De Prez. “Ze laten hun klanten in drie termijnen betalen, gespreid over een periode van twee maanden. Eén betaling op het moment van aankoop, een tweede na een maand en de laatste termijn aan het einde van de tweede maand. De regelgeving voorziet immers een maximale terugbetaaltermijn van precies twee maanden om van het uitzonderingsregime gebruik te maken.” Wat de impact zal worden van de nieuwe Europese richtlijn is vooralsnog onduidelijk, want de teksten zijn nog niet klaar voor stemming.