Zelfzorg onder druk
Dat we de zorgsector moeten ontlasten, is duidelijk. Maar wat met zelfzorg? In deze gejaagde wereld, met ontelbare stressbronnen, is dat minstens even belangrijk. Gezonde voeding, beweging en slaap zijn daarbij cruciaal. Hoog tijd dus om wakkergeschud te worden.
“Hoewel onze levensverwachting erop vooruitgaat, daalt onze levenskwaliteit”, zegt Mien Gheysens, veerkrachtcoach, voedingsexpert en psychotherapeut bij Lifegoal Coaching. Ook op vlak van slaapproblemen gaat het de verkeerde kant op, bemerkt Annelies Smolders, klinisch- en neuropsycholoog, psychotherapeut en slaapexperte bij Start To Sleep BV. “Tien procent van de Belgen kampt met chronische slaapproblemen en één op drie heeft af en toe last van slapeloosheid. Aan de basis van deze zorgwekkende cijfers liggen stress en een gejaagde levensstijl.”
De gevolgen van te weinig slaap en beweging
Beide experten benadrukken de impact van fysieke op mentale gezondheid en waarschuwen voor een vicieuze cirkel van slechte zelfzorg. “Een gebrekkige slaap kan leiden tot concentratieproblemen op het werk of in het verkeer. Het kan onze beoordelingszin beïnvloeden en heeft een negatieve impact op het gemoed, waardoor we vatbaarder zijn voor stress, angsten en zelfs burn-out en depressie”, zegt Annelies. “Een gezonde slaper die anderhalf uur minder slaapt is de volgende dag al 32 procent minder alert.”
Mien bevestigt het gevaar van die vicieuze cirkel van slechte zelfzorg: “Op korte termijn verlaagt een gebrek aan beweging ons energieniveau en beïnvloedt het onze slaapkwaliteit. Om dit gebrek aan energie te compenseren, zijn we geneigd naar voeding met snelle suikers te grijpen. Op lange termijn zorgt dit ervoor dat we nog minder zin hebben in beweging. Op fysiek vlak kan dit bijdragen aan bot- en gewrichtsproblemen, hart- en vaatziekten en overgewicht. Ironisch genoeg zijn veel mensen met overgewicht ondervoed, doordat ze niet voldoende nutriënten binnenkrijgen door slechte zelfzorg. Mentaal kan dit bijdragen aan depressie en een daling van ons algemeen welzijn en veerkracht.”
Hoewel onze levensverwachting erop vooruitgaat, daalt onze levenskwaliteit.
Healthy food, happy brain
Zowel Annelies als Mien zijn overtuigd van het belang van een langetermijnaanpak bij zelfzorg, en net daar knelt het schoentje. Vaak wordt er gegrepen naar quick fixes, maar zo werken ons lichaam en brein niet. “Bij vermoeidheid vertrouwen mensen vaak op middagdutjes, koffie of pilletjes, maar dat zijn geen duurzame oplossingen”, benadrukt Annelies. “De impact van onze fysieke gezondheid is niet op korte termijn meetbaar. Mensen hebben vaak te weinig commitment om hun gezondheid echt te prioriteren”, vult Mien aan.
“Ze denken niet na over de langetermijngevolgen wanneer ze ongezonde keuzes maken. Naast voldoende slaap, zijn beweging en voeding cruciaal voor een goede mentale gezondheid. Door te sporten worden neurotransmitters vrijgegeven; die fungeren als een natuurlijk antidepressivum en antistressmiddel. Ook voeding heeft dat effect, want door te eten wordt niet alleen ons lichaam, maar ook ons brein gevoed. Kortom: healthy food, happy brain. Ongezonde voeding kan op lange termijn bijdragen aan chronische ontstekingen, wat een mentale weerslag heeft en ons denkvermogen aantast.”
Wat kunnen we doen?
Als snelle oplossingen voor zelfzorg geen uitkomst bieden, wat kunnen we dan wel doen om onze gezondheid en mentaal welzijn te verbeteren? Mien benadrukt het belang van kleine stapjes, en stelt voor om beweging te integreren in het dagelijks leven. “Probeer je huishouden actiever te doen, neem vaker de lift of stap een halte vroeger van de bus. Begin met tienduizend stappen per dag in plaats van te mikken op een marathon. Experimenteer met makkelijke en snelle go-to-maaltijden, zodat je tijdens drukke momenten niet moet grijpen naar fastfood.”
“Het aantal uren slaap dat mensen per nacht nodig hebben, is even persoonlijk als een schoenmaat”, zegt Annelies. “Belangrijker dan een specifiek aantal uren slaap, is een goede routine. Probeer elke dag op hetzelfde tijdstip op te staan en bouw je dag op hetzelfde moment af. Ga pas naar bed als je slaperig bent. Als je de slaap niet kunt vatten, probeer nog even te lezen of kijk tv om te ontspannen. Als je ‘s avonds kiest voor screentime, wees dan waakzaam voor de blootstelling aan blauw licht. Je kunt bijvoorbeeld een bril met blauwlichtfilter dragen.” Ze benadrukt ten slotte ook nog het belang van het aanpakken van slaapproblemen. “Zoek begeleiding en blijf er niet te lang mee zitten.” Of liggen, in dit geval.