Valerie Trouet, professor dendrochronologie aan de University of Arizona in Tucson, heeft baanbrekend werk verricht door het verleden van het klimaat te bestuderen aan de hand van jaarringen in bomen. In België is ze bekend door haar boek Wat bomen ons vertellen, waarin ze de klimaatgeschiedenis van de aarde ontrafelt, het verband tussen klimaat, ecosystemen en samenlevingen uiteenzet en ons inzicht geeft in de huidige klimaatproblematiek.
U komt na 18 jaar in Amerika terug naar België om het klimaatcentrum te besturen. Wat zijn uw verwachtingen?
“Het klimaatcentrum wordt een wetenschappelijke instelling. België heeft klimaatwetenschappers van wereldniveau, maar het domein is vrij versnipperd. De belangrijkste missie van het centrum is samenwerking en coördinatie te creëren, en een strategie uit te bouwen waardoor we klimaatdiensten kunnen aanbieden aan de overheid en de industrie. Het doel is om de recentste wetenschappelijke informatie voor te leggen aan de verschillende regeringen, bedrijven en ngo’s zodat alle stakeholders meewerken aan de vermindering van uitstoot van broeikasgassen en dus ook aan de verhindering van de verdere opwarming van de aarde. Een ander aspect waar in België dringend werk van gemaakt moet worden, is de aanpassing van de samenleving aan dat veranderende klimaat.”
Over welke aanpassingen gaat het dan?
“De klimaatsituatie is ernstig. Er zullen steeds meer natuurrampen en extreme weerfenomenen opduiken. De situatie is onomkeerbaar en zal iedereen beïnvloeden. We kunnen wel verhinderen dat het nog erger wordt, maar daarvoor zijn heel drastische maatregelen nodig. Groene energie moet fossiele brandstoffen vervangen. Die transitie komt er, maar heeft tijd nodig. Zonnepanelen en warmtepompen installeren, benzinewagens vervangen… eens de bal aan het rollen gaat, zullen bedrijven en overheden volgen met investeringen en zal alles toegankelijker worden voor de burger. Maar het gaat veel verder dan dat. We moeten nadenken over hoe we ons gaan voorbereiden op de nieuwe klimaatsituatie en hoe we ons gaan wapenen tegen het veranderende klimaat. Hoe passen we onze landbouw aan? Onze waterbevoorrading? Hoe gaan we om met de stijging van de zeespiegel? Dat zijn grote vragen en veranderingen die we als individu niet kunnen doorvoeren.”
We moeten nadenken over hoe we ons gaan wapenen tegen het veranderende klimaat.
Waar ligt voor u de uitdaging met dit klimaatcentrum?
“Ik wil mee naar impactvolle, concrete oplossingen zoeken voor de klimaatproblematiek. Er is een groot verschil tussen de bezorgdheid over het klimaat bij de burgers en de goodwill bij de gemeenschappen enerzijds en de maatregelen die de overheid treft om hieraan tegemoet te komen anderzijds. Wat de overheid doet tegen de klimaatopwarming ligt niet op het niveau van de aspiraties van de bevolking. Daar wil ik graag iets aan doen, die kloof verkleinen tussen wat burgers aanbelangt en de reflectie ervan bij het politieke beleid. Ik wil ook onze Belgische klimaatwetenschappers een stem geven en hoop hiervoor op een goede samenwerking met de media.”
Wanneer zal voor u uw missie geslaagd zijn als hoofd van het klimaatcentrum?
“Wel, in de VS heb je NOAA, de National Oceanic and Atmospheric Administration. Het is een gelijkaardig instituut waar toponderzoek gebeurt en dat op nationaal niveau een heel belangrijke stem heeft in het klimaatdebat. Van het klimaatcentrum de NOAA van België en de EU maken, het wetenschappelijk instituut een positief beeld en goede naam geven en daarbij geloofwaardigheid en vertrouwen bij de burgers winnen, zullen zeker bijdragen tot het succes van mijn missie.”, legt Valerie Trouet uit.
Kunt u op basis van uw dendrochronologische bevindingen bepalen hoe het klimaat er binnen twintig of vijftig jaar zal uitzien?
“De huidige globale opwarming van 1,1 °C die we sinds het begin van de metingen hebben opgetekend is een nooit gezien fenomeen. In de laatste 2000 jaar hebben we geen analogen gezien voor wat er nu met het klimaat
gebeurt. De hoeveelheid koolstofdioxide is in de voorbije 800.000 jaar nog nooit zo hoog geweest. We weten zeker dat het nog warmer gaat worden, maar hoeveel warmer hangt af van wat wij als maatschappij ondernemen. We hebben het zelf volledig in de hand en dat is positief. Stel dat we alleen maar konden toekijken en ondergaan, dan zou het pas echt angstaanjagend zijn. Als het over een klimaatopwarming gaat van 2 °C, dan is dat het gemiddelde over het hele jaar voor de hele planeet, oceanen, land, tropen, polen, alles inclusief. Dat gemiddelde dekt de extremen niet. Hittegolven, overstromingen, droogtes en orkanen zullen vaker voorkomen en door de vertraging van de straalstroom zullen we ook langer in hetzelfde weertype blijven hangen.”
U droomde er als klein meisje beslist niet van om dendrochronoloog te worden…
“Neen, helemaal niet. Toen ik twaalf was, vroeg ik aan mijn vader wat de moeilijkste studie ooit was. Het antwoord was burgerlijk ingenieur, maar dat sprak me niet echt aan. Later wou ik journalist of actrice worden. Toen ik in het vierde of vijfde middelbaar in de les aardrijkskunde voor het eerst van het broeikaseffect hoorde, is dat ingeslagen als een bom. Vanaf dat moment is mijn interesse voor het klimaat alleen maar groter geworden en ben ik bio-ingenieur gaan studeren. Voor mijn masterthesis wou ik iets rond klimaat doen en naar het buitenland trekken. Eén onderwerp voldeed: dendroklimatologie in Tanzania. Ik had nog nooit van het vakgebied gehoord, maar ben vertrokken. Zo is mijn passie voor jaarringen ontstaan.”, vertelt Valerie Trouet.
fact
Stel dat de klimaatsituatie niet alarmerend zou zijn, voor welke zaak zou u zich nog kunnen engageren?
“Daar moet ik niet lang over nadenken. Ik zou me inzetten voor gendergelijkwaardigheid in de maatschappij in het algemeen en in het bijzonder voor meer respect voor vrouwen in de academische wereld, omdat de genderkloof er nog heel groot is. Er bestaat zoveel wetenschappelijk bewijs over de vooroordelen tegen vrouwen en tegen andere minderheden binnen de academische wereld, dikwijls onbewust, zowel bij mannen als bij vrouwen. Dat zou niet meer mogen bestaan.”
