Pakjes bundelen aan de rand van de steden

Door de hoge opslag- en transportkosten is het voor kleine, lokale retailers vaak onmogelijk om van e-commerce een rendabele en duurzame business te maken. Door in- en uitgaande goederenstromen te centraliseren, kunnen steden hen een duwtje in de rug geven. Ook het verkeer in de binnenstad vaart er bij.

Sinds de coronacrisis weten we allemaal hoe makkelijk webshops zijn. Je moet je kot niet uit, kunt op elke minuut van de dag shoppen en krijgt het pakje – met wat geluk – de volgende dag en zonder extra kosten thuis geleverd. Handig, maar voor de steden is het een uitdaging. Zo duiken er geregeld files op van bestelbusjes die over en weer door de straten rijden. “De maatschappelijke kost die e-commerce met zich meebrengt – congestie, emissie – wordt vandaag op geen enkele manier aan de klant doorgerekend”, zegt Tim Asperges, mobiliteitsadviseur bij de Stad Leuven. “Dat is problematisch.”

Structurele ingrepen vereist

Daarbij komt dat pakjesleveranciers zelden initiatieven nemen om het vervoer in de stad duurzamer te maken. Steden moeten dus zelf oplossingen zoeken. Leuven bijvoorbeeld, introduceerde een paar jaar geleden venstertijden, waardoor in het voetgangersgebied maar op bepaalde tijdstippen geleverd wordt. Voorlopig is dat de enige restrictie, maar dat kan veranderen.

De ambitie om tegen 2030 klimaatneutraal te zijn – het Vlaams regeerakkoord wil zelfs een emissievrije belevering van de steden tegen 2025 – vereist volgens de mobiliteitsadviseur structurele ingrepen. “Als de toestroom nog groter wordt, kan het zijn dat alleen voertuigen met een voldoende hoge ecoscore of een beperkte tonnage de stad binnen zullen kunnen”, zegt Asperges. “Als overheid wil je zoiets liever niet beslissen. Je dreigt immers op een punt te komen dat leveranciers je stad links laten liggen.” 

“De maatschappelijke kost die e-commerce met zich meebrengt – congestie, emissie – wordt vandaag op geen enkele manier aan de klant doorgerekend”— Tim Asperges, mobiliteitsadviseur Stad Leuven

Dat er creatieve oplossingen mogelijk zijn, zien we in Den Haag. In januari opende de gemeente daar samen met private partners een eerste goederenhub aan de rand van de stad. Vandaaruit worden goederen verzameld, gebundeld en met elektrische voertuigen naar het centrum van de stad gebracht. In totaal worden 70 locaties en 43.000 werkplekken beleverd, waaronder verschillende ministeries en bedrijven als Shell en TNO. Wethouder Liesbeth van Tongeren liet al weten dat ze graag een vijftal hubs rond Den Haag ziet verschijnen.

Duurzame initiatieven

In eigen land is CityDepot een van de voortrekkers van slimme stadsdistributie. In zijn depots in Antwerpen, Brussel, Hasselt, Gent, Charleroi en Luik ontvangt en herverpakt het bedrijf grote logistieke leveringen. Vervolgens worden ze met milieuvriendelijke alternatieven naar de binnenstad gebracht. Tot in 2018 was CityDepot ook in Leuven aanwezig, maar zonder veel succes. “Er was onvoldoende volume om er een rendabel verhaal van te maken. En te weinig bereidheid vanuit de logistieke spelers om samen te werken”, verklaart Asperges. 

Om het kind niet met het badwater weg te gooien en om het lokale winkelen te ondersteunen, wil het Leuvense stadsbestuur nu zelf met een initiatief komen. “We ontwikkelen een digitaal platform waarop lokale handelaars hun bestellingen kunnen plaatsen en daarna door een (duurzame) logistieke speler laten ophalen en uitleveren in en rond Leuven.” Hiermee slaat de stad twee vliegen in een klap: het ontzorgt de lokale handelaars én vermindert en verduurzaamt de logistieke verplaatsingen.

“Pakjesleveranciers hebben zo weinig marge dat ze niet in innovatie investeren. Om iets te veranderen, moeten steden zelf ingrijpen.”Roel Gevaers, BD myShopi

De rol van lokale overheden

Volgens Roel Gevaers, professor transporteconomie aan de Universiteit Antwerpen en Logistiek Innovatiemanager bij BD myShopi, is dat voor de sector alvast een welkom duwtje in de rug. Hij is ervan overtuigd dat lokale overheden een essentiële rol spelen in het efficiënter en duurzamer maken van e-commerce. “Pakjesleveranciers hebben zo weinig marge dat ze niet in innovatie investeren. Om iets te veranderen, moeten steden zelf ingrijpen.”

Daarbij zullen ze niet alleen oog moeten hebben voor de in- en uitgaande, maar ook voor de terugkerende logistieke stromen. “Als het over kledij gaat bijvoorbeeld, is 30 tot 40 procent van de bestellingen een retourverzending”, zegt hij. “In het ideale scenario integreer je ophalingen en leveringen in dezelfde ronde, waardoor er slechts één beweging door de stad nodig is. Voorwaarde is dan wel dat je een uitstekend IT-platform hebt dat op basis van de verzamelde data de beste route berekent.”