Gezond kantoor: Innovaties ten dienste van de werkende mens
De omgeving waarin we opgroeien, wonen, werken, sporten, slapen en ontspannen, beïnvloedt onze gezondheid. Tal van innovaties kunnen zorgen voor een gezondere (werk)omgeving. Van eenvoudige oplossingen voor een beter binnenklimaat, of monitoring van de luchtkwaliteit vanuit de ruimte, tot exoskeletten om zware arbeid te verlichten.
Exoskelet tegen fysieke belasting
De nieuwe Proeftuin Industrie 4.0 ‘Technologie voor Werkbaar Werk’ wil in drie jaar tijd 750 bedrijven bereiken om innovatieve technologieën toe te passen die de werknemers ten goede komen. Het gaat onder meer om cobots, digitale werkinstructies en pakken die het lichaam ondersteunen bij fysiek zwaar werk, zogenaamde exoskeletten. Het project loopt tot het einde van dit jaar en wordt uitgevoerd door de onderzoeksinstellingen Flanders Make, imec, Sirris en HIVA (KU Leuven).
Dergelijke innovaties worden vandaag al gebruikt bij werknemers van Swissport Cyprus Ltd die handmatig bagage, vracht en post laden en lossen. Zij lopen het risico op aandoeningen, zoals rugklachten. Het bedrijf testte, ontwikkelde en kocht een state of the art draagbaar exoskeletpak om de handmatige bediening op de internationale luchthavens van Larnaca en Paphos te verbeteren. Uit laboratoriumresultaten blijkt dat de krachtsinspanning voor de werknemer met de liftsuit met maar liefst 30% afneemt. De exoskeletten verlichten de fysieke belasting bij het in- en uitladen van bagage en bieden een betere ondersteuning bij het staan en hurken. Swissport Cyprus Ltd is dankzij dit project een van de winnaars van de vijftiende Healthy Workplaces Good Practice Awards, uitgereikt door EU-OSHA – het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk.
Groene wand van hennep
De Nederlandse Innovatiewerkplaats Healthy Workplace is een samenwerkingsverband van de Hanzehogeschool en praktijkpartners, waarbij praktijk, onderzoek en onderwijs samenkomen. Student-onderzoekers vormen hierbij de verbinding tussen praktijk en onderwijs. Zo werkte Laureen Westenbrink van de opleiding Industrieel Product Ontwerpen aan de Hanzehogeschool Groningen aan ontwerpen voor innovaties op vlak van een gezondere leef- en werkomgeving. De basisopdracht luidde het ontwerpen van een product dat gezond werken of gezond gedrag stimuleert of een gezondere omgeving realiseert in kantoorruimtes. Dit werd ingevuld door een groene wand die bijdraagt aan een gezonde werkomgeving in kantoorruimtes. Het doel is om in de groene wand planten en industriële hennep te verwerken.
Uit recent onderzoek van Wageningen University & Research blijkt dat planten in een werkruimte zes verschillende voordelen met zich meebrengen. De werkplek wordt aantrekkelijker, werknemers melden zich minder vaak ziek en de luchtvochtigheid is gemiddeld hoger in een ruimte met planten dan zonder. Daarnaast is het de bedoeling dat er een samenwerking plaatsvindt met de Hemp Design Factory. Daarbij wordt industriële hennep in verschillende producten verwerkt. Industriële hennep is een multitalent, waarbij de voordelen ten opzichte van andere gewassen eindeloos zijn. Zo wordt de plant gebruikt in isolerend materiaal, farmaceutische producten, voedingsmiddelen en bouwmaterialen.
Lerende organisatie van mens en machine
Vlaanderen telt duizenden maakbedrijven in sectoren als textiel, chemie, farma, automotive, bouw, materialen, machinebouw en voeding. Die Vlaamse maakindustrie biedt een stevige basis voor innovaties. Dankzij de shift naar industrie 4.0 en uiteenlopende digitale technologieën, zoals geavanceerde sensoren, AI en robotica, kunnen ze nog slimmer en efficiënter produceren. De Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) schreef een rapport met beloftevolle toepassingen. Zo werkt het bedrijf Veranneman uit Ardooie met AI en verzamelt het data. Slimme camera’s, software en sensoren monitoren constant de productie, en schatten in of eventuele afwijkingen binnen de normen vallen.
Het hele systeem van mensen en machines wordt er gezien als een lerende organisatie. Het bedrijf kan rekenen op een heel divers personeelsbestand van verschillende nationaliteiten. Dat leidde al eens tot communicatieproblemen. Met de invoering van innovaties, zoals de COQLBOX, is dat verleden tijd. Die communicatieruimte telt drie schermen. Een die in realtime overzicht geeft van de productietoestand, op een tweede scherm kan elk individu de eigen planning bekijken en aanpassen. Terwijl het derde flexibele scherm extra communicatie meegeeft. Belangrijk daarbij is dat ieder alle informatie in realtime in zijn eigen taal leest. Tegelijk is het energieverbruik beter onder controle, terwijl het afvalpercentage is gereduceerd.
Monitoring van de luchtkwaliteit vanuit de ruimte
Sentinel-5 Precursor/TROPOMI is de eerste missie van het Europese Copernicus-programma dat zich richt op het monitoren van de samenstelling van de atmosfeer. Het instrument scant vanuit de ruimte de troposfeer (de onderste laag van de atmosfeer) op vervuilende stoffen. Dat doet het door het licht dat door de atmosfeer verstrooid wordt te vergelijken met direct zonlicht. Zo kan het elke dag zien hoe hoog de concentraties vervuilende stoffen in de lucht zijn.
In een rapport van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) wordt het belang daarvan toegelicht. De wereldwijde NO2-metingen van TROPOMI tonen duidelijk de overheersende rol van de vervuilende uitstoot in Europa, het Midden-Oosten, het zuiden van Afrika, China en het oosten van de Verenigde Staten. Onder meer de rol van stikstofdioxide (NO) – een gas dat betrokken is bij de vorming van ozon en fijn stof – is een signaal van de menselijke activiteit in dichtbevolkte en geïndustrialiseerde gebieden.
De exclusieve bijdrage van TROPOMI is echter nog duidelijker op regionale schaal. De ruimtelijke resolutie van het instrument identificeert voor het eerst vanuit de ruimte lokale bronnen van vervuiling, zoals in stedelijke gebieden als Brussel, Gent of Antwerpen. Het instrument maakt het mogelijk om beter te voorspellen waar luchtvervuiling zal optreden en of klimaatwetten het gewenste resultaat geven.