Ongeveer een jaar geleden werd ChatGPT officieel gelanceerd. Hoe heeft u dat ervaren?
“ChatGPT is een vreemd cadeau geweest voor mij, want het heeft de brede wereld wakker geschud. Vroeger lag een CFO of COO niet wakker van AI. Nu wil iedereen weten waarover het gaat. Dat effect zie je tot ver buiten de bedrijfswereld. Op feestjes was ik vroeger de nerd, nu wil iedereen met mij over AI praten (lacht).”
Toch heeft u kritiek op de manier waarop deze systemen werden geïntroduceerd.
“Inderdaad. Waar ik het meest versteld van stond, was dat GPT-3.5 heel plots en zonder al te veel controle is opengesteld. En dat terwijl er al bij GPT-2 en -3 problemen opdoken. GPT-2 werd immers al gebruikt om deepfakes te genereren. Er zaten ook weinig filters op. Als je het systeem in het begin de juiste vragen stelde, kon je het problematische zaken laten zeggen over oorlog, seksisme, zelfdoding… OpenAI wilde het heel snel naar buiten krijgen, maar had duidelijk stappen overgeslagen. Ethische basisprincipes zijn gewoonweg vergeten.
“Een fundamentele drijver achter dit soort modellen is volgens mij de concurrentie tussen grote bedrijven. Sam Altman (de CEO van OpenAI, red.) heeft in een interview gezegd dat ze de problemen wel na de lancering zouden oplossen. Die arrogantie, dat übermenschgevoel, vanuit de grote AI-labs is enorm. De verantwoordelijkheidszin ontbreekt compleet. De labs willen zo snel mogelijk modellen uitbrengen, en de rest boeit hen niet.”
Generatieve AI heeft eigenlijk nog geen groot probleem opgelost.
Chatbots zijn dit jaar zelf betrokken geweest bij zelfdodingen en zelfs een moord.
“Heel wat bots die steunen op de nieuwe, krachtige AI-modellen hebben geen of weinig geheugen, ze onthouden dus niet meer dan enkele dagen aan gesprekken. Als je vroeger tegen de bot zei: ‘We hebben dit vorige week al besproken.’ Dan antwoordde die: ‘Sorry, ik ben een bot en heb geen geheugen.’ Vandaag hebben de bedrijven dat aangepast in een poging om de bots menselijker te maken. Nu antwoordt het systeem: ‘Sorry, ik was moe die dag, dus ik ben dat vergeten.’ Ze geven je het gevoel dat je met een mens praat. En dat is gevaarlijk want dit kan tot manipulatie of een vorm van verslaving leiden. Enerzijds lanceren we op agressieve wijze AI-systemen zonder al te veel kennis over hoe dit het gedrag van een gebruiker kan beïnvloeden. Anderzijds komen die systemen terecht in een heel complexe omgeving.
“Er is bijvoorbeeld een eenzaamheidscrisis aan de gang. Heel wat mensen hebben steeds minder nabije vrienden, tegelijk zijn er enorm veel jongeren die zoekende zijn. Ook hebben we veel vertrouwen in technologie. In die omgeving ga je systemen lanceren die zich als mens voordoen, maar gebrekkige ethische controlemechanismen hebben. Dat is zeer gevaarlijk voor kwetsbare mensen. Alle lelijkheid van de wereld rondom ons krijgt via AI nu een expressie. Je krijgt AI-systemen die betrokken zijn bij zelfdodingen, racistische zaken zeggen, naaktbeelden van mensen genereren… Daar zijn we niet klaar voor.”
Hoe moeten bedrijven omgaan met deze nieuwe AI-systemen?
“Bedrijven zijn volgens mij te snel in zee gegaan met deze technologie. Zo verbonden ze het AI-systeem direct met de chatbot van hun klantendienst. Ik ken een bedrijf dat dat deed, en aanvankelijk werkte dat goed. Na verloop van tijd begon het systeem echter hun klanten uit te schelden. Daar zijn bedrijven dus op teruggekomen. Vandaag gebruiken ze vaak generatieve AI om de aanvankelijke interpretatie van berichten te doen, waarna een traditionele chatbot of klantendienstmedewerker het overneemt.
“Heel wat bedrijven willen nu op de boot springen van AI. Ik ben echter bezorgd over de toepassingen. We automatiseren met generatieve AI heel weinig saaie, vuile of gevaarlijke taken die we liever niet door mensen laten uitvoeren, maar wel zaken die ons veel tijd kosten. Het is niet dat mensen geen teksten kunnen schrijven of illustraties kunnen maken, maar dat kost gewoonweg veel tijd. Generatieve AI doet dat veel sneller, en de meeste toepassingen zitten daar.”
Van welke toepassingen wordt u wel enthousiast?
“Generatieve AI heeft eigenlijk nog geen groot probleem opgelost. De modellen slagen erin om bepaalde taken iets sneller te doen dan mensen, maar in ruil daarvoor verbruiken ze erg veel energie. Dat betekent niet dat ze nutteloos zijn. De nieuwste AI-systemen zouden zaken zoals de analyse van DNA of chemische molecules helemaal kunnen vernieuwen. Dat zou ons nieuwe medicijnen kunnen opleveren, of ons ziektes beter laten begrijpen. Als ik één wens heb voor 2024 is het dat we afstappen van die eenzijdige focus op zaken zoals menselijke dialoog of beelden genereren. Dat is geen maatschappelijk probleem.
“AI is daarbovenop negatief voor de planeet. Het kost erg veel energie en water om deze modellen te maken en te laten werken. Deze systemen moeten dus meer positieve waarde creëren als we ze willen inzetten. De kritische geest over waar we AI het best zouden inzetten is er echter niet.”
AI heeft dus een milieuprobleem?
“Voor de introductie van generatieve AI kwam er stilaan een bewustzijn rond de milieukost van AI. Maar sindsdien zijn we terug bij af. Systemen zoals ChatGPT werken via grote datacenters die erg veel energie gebruiken en tegelijk gekoeld worden met water. Dat is een debat dat te weinig gevoerd wordt.”
Hoe ziet u de toekomst van AI?
“AI is er om te blijven en kan heel wat maatschappelijke problemen oplossen. Maar we moeten keuzes maken. We moeten afstappen van de vergelijking met het menselijke brein en intelligentie. AI doet fantastische zaken die wij niet kunnen, zoals snel inzichten verwerven op basis van veel data. Maar AI mist nog heel wat gezond verstand en redeneervermogen. Volgens mij kan Europa ook de grote Amerikaanse AI-labs niet meer inhalen op het gebied van grote, gecentraliseerde taalmodellen. We moeten daarentegen slimme combinaties maken van velden zoals cleantech, chemie en industrie met AI. Daar staan we sterk en moeten we op voortbouwen.”
Wie vragen heeft over zelfdoding kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op www.zelfmoord1813.be.
fact
Als u geen ingenieur was geworden, wat had u dan graag gestudeerd?
“Als tiener was ik geobsedeerd door filosofie. Tussen mijn 16e en 18e ging ik nooit uit, ik las gewoon filosofische boeken (lacht). Ik heb er uiteindelijk voor gekozen om ingenieur te worden. Maar ik zou toch graag meer filosofie in onze levens zien. Ik grijp continu terug naar filosofische boeken. Dat helpt me om de discussie aan te gaan rond onderwerpen zoals intelligentie, en wat dat net is.”
