Wat de coronacrisis doet met onze (hersen)pan
Corona gaat niet alleen met ons lijf aan de haal, maar ook met onze psyche. Hoe mentaal weerbaar zijn we? En hoe beïnvloedt de coronacrisis onze gedragingen, zoals onze eet- en kookgewoonten? Twee Vlaamse Fonds Wetenschappelijk Onderzoek-studies zoeken het uit.
Tijdens de voorbije lockdownperiode (al dan niet ‘light’) is onze voedselgeletterdheid er aardig op vooruit gegaan: we koken vaker, zijn creatiever met restjes, verwerken meer verse ingrediënten in onze gerechten en gooien minder eten weg. “In het algemeen gaan we op een bewustere manier met voeding om”, zegt professor Charlotte De Backer van UAntwerpen. “Dat blijkt toch wel een algemene trend in de meer dan twintig landen waar onze studie nu loopt.”
Minder tijdsdruk
Breekt nood wet nu we niet meer op restaurant kunnen? Of leert het virus ons wezenlijk gezonder te leven? “De meer dan 6.000 Vlaamse deelnemers aan onze Vlaamse Corona Cooking Survey – waarvan een groot aandeel hoger opgeleide vrouwen – geven alvast aan dat ze door de coronamaatregelen minder tijdsdruk ervaren in de keuken. Ze beleven opeens ook veel meer plezier en voldoening aan het koken. Je ziet bijvoorbeeld ook dat heel wat mensen hun eigen brood zijn beginnen bakken. Terwijl ze iets nieuws leren, hebben ze toch nog het gevoel nuttig bezig te zijn.”
Brood en comfortfood in coronacrisis
Brood heeft altijd een grote symboliek gehad als overlevingsmiddel in oorlogstijd. Ook in populaire media, zoals de Hunger Games-franchise, duikt brood soms op als symbool tussen leven en dood. “Minder romantische motivatie: mensen hebben angst om naar de winkel te gaan en zoeken oplossingen om dat niet te doen. Nog typisch in tijden van stress en onzekerheid, is dat we vaker naar comfortfood grijpen. Daarbij gaan we vooral op zoek naar voedingswaren uit onze kindertijd. Bakte je mama vroeger vaak pannenkoeken, dan is de kans groot dat jij nu in de coronacrisis ook met de pan aan het fornuis staat.”
Hoe bewuster omgaan met voeding?
‘Gezond’ mag dan een factor zijn in de bereiding van onze warme maaltijden, de voornaamste motivatie om een recept te kiezen, is nog steeds: is het lekker? “We proberen te achterhalen waar mensen hun kookideeën en voedingsadvies halen, en welke rol media daarin spelen. Dat moet ons leren hoe er beter over voeding gecommuniceerd kan worden. Het FWO– luik van ons project (ondersteund door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, red.) focust op: hoe kunnen we jongeren bewuster doen omgaan met voeding? Daar zien we bijvoorbeeld een mooie rol weggelegd voor diverse media en figuren als Jeroen Meus. Nog altijd onze favoriete foodheld, zoals blijkt uit onze enquête.”
Fysieke en mentale beïnvloeding
Hoe schikken mensen zich naar veranderde omstandigheden bij een wijdverspreide, moderne coronacrisis? Dat in kaart brengen, is van groot belang voor de toekomst, bevestigt Yasemin Erbas, postdoctoraal onderzoeker aan KU Leuven en trekker van het Corona Diaries-onderzoek. “Dan gaat het niet alleen over onze fysieke gezondheid, maar ook over ons mentale welzijn. Er is het coronavirus, en dan heb je alles eromheen: de angst om ziek te worden of je geliefden ziek te maken, de onzekerheid over inkomensverlies of economische recessie, de stress om de combinatie werk-thuisoppas. Naast allerhande externe factoren die ons psychisch welbevinden beïnvloeden, zijn er ook heel wat individuele verschillen in hoe mensen omgaan met negatieve gebeurtenissen en stress.”
Digitaal dagboek
“Wij willen nagaan op welke manier de pandemie ingrijpt op de emoties en gedragingen van mensen, en hoe ze reageren op veranderingen”, verduidelijkt dr. Erbas. “Deelnemers vullen met de app m-Path op hun smartphone elke avond een korte vragenlijst in. Een soort van dagboek, dat niet alleen registreert hoe ze zich voelen, maar ook peilt naar hun activiteiten, hun woonsituatie, hun contacten met andere mensen of hoeveel nieuws ze die dag hebben gevolgd. Dat laat ons toe om op microniveau veranderingen vast te leggen doorheen de tijd. Door alle individuele resultaten te kruisen, hopen we een beter zicht te krijgen op welke factoren of maatregelen meer of minder bepalend zijn. Ook welke mensen er vooral kwetsbaar zijn en hoe we ondersteuning kunnen bieden.”
De verwachting is dat de psychologische gevolgen van deze coronacrisis nog wel enige tijd zullen blijven doorwerken. “Mogelijks zal er een terugslag volgen waarbij veel meer mensen psychologische hulp nodig hebben. Wie in normale situaties al worstelt met emoties, zal ook meer moeite hebben om deze nieuwe stressimpulsen te verwerken” , aldus Yasemin Erbas. Om over na te denken, want de eerste analyses van de studie wijzen erop dat de intense verbondenheid die mensen hebben ervaren aan het begin van de crisis, stilaan afnemen.
Deelnemen aan de Corona Diaries kan via mail naar coronadiaries@kuleuven.be. Alle info over de Corona Cooking Survey vind je hier