Subsidies voor startende ondernemingen en kmo’s: 
een ideale innovatie-stimulans


Innoveren is cruciaal voor bedrijven die in een snel veranderende wereld relevant en competitief willen blijven. Onderzoek wijst uit dat innovatieve ondernemingen winstgevender zijn, terwijl bij degene die niet innoveren een terugval van hun productie en stijging van hun kosten dreigt. Toch ondernemen nog velen met de rem op, omdat zulke innovaties niet meteen renderen en financiële risico’s met zich meebrengen. En dat terwijl er heel wat subsidies op startende ondernemingen en kmo’s liggen te wachten om die investeringen haalbaar te maken, maar ze daar nog te weinig gebruik van maken.

“Omdat ze door de bomen het bos niet meer zien – er zijn zoveel overheidsinstanties, allemaal met hun eigen geplogenheden – maar ook omdat het veel tijd en best wel wat expertise vraagt”, ervaart Geert Spapen, bestuurder bij A-Chief, waar ze met gericht subsidie-advies ondernemers door het volledige premie-traject loodsen. “We starten altijd met een subsidiescan: wat doet het bedrijf, waar wil het naartoe, hoe wil het dat bereiken, … en op welke premie kan het dan aanspraak maken. Kortom, we ontzorgen bedrijven in hun volledig subsidietraject zodat zij zich focussen op de transformatie.”

Subsidie-advies verlaagt drempels

De overheid beoordeelt deze subsidieaanvragen steeds strenger, waardoor een goed onderbouwd dossier noodzakelijk is. Ook dat vraagt veel tijd en kennis, die kleinere en middelgrote ondernemingen niet altijd op overschot hebben. “Er wordt kritisch gekeken naar de valorisatie en economische impact van de voorgestelde plannen”, weet Geert Spapen. “Ook wij screenen daar al vanaf het eerste moment op. Wie een premie voor digitalisering wil, zal geen kans maken met een off the shelf-toepassing die ze gaan implementeren. Het moet dan eerder gaan over op maat gemaakte oplossingen die complexe processen stroomlijnen. Hetzelfde geldt voor de financiering van innovatieprojecten, want er wordt nogal vaak gedacht dat iets innovatief is, terwijl het toch niet ‘state of the art’ is.”

Een gebrek aan tijd of expertise is echter niet de enige reden waarom kmo’s hun weg niet vinden naar de juiste subsidies in België. Vaak leeft het idee dat de premies niet voor hen, maar voor de grotere spelers zijn bedoeld. “Die halen soms hoge subsidiebedragen binnen, dat klopt, maar je moet dat in verhouding met hun eigen investering zien”, verduidelijkt Geert Spapen. “Er bestaan nochtans heel wat subsidieregelingen die speciaal voor de kleinere en middelgrote ondernemingen zijn uitgeschreven, en waar zij dus vlot aanspraak op kunnen maken.” 

Premies leveren economisch op

De investeringen voor innovatie zijn alvast geen overbodige luxe, want de vernieuwingen volgen elkaar in sneltempo op. Op de tafel van A-Chief belanden dan ook heel wat ambitieuze plannen. “Er zijn ondernemingen die doorgedreven willen automatiseren of digitaliseren, scale-ups die de grens willen oversteken, entrepreneurs die nieuwe producten of technologische toepassingen op de markt willen brengen, … We zien ook veel ondernemers die bezig zijn met duurzame of circulaire initiatieven”, somt Geert Spapen op. “Zonder subsidies zouden die plannen echter nooit het levenslicht zien of komen ze – in het beste geval – pas veel later of maar beperkt tot leven. Subsidies zijn dus zeker een stimulans. Stapt de overheid niet mee in deze innovatieve verhalen? Dan wordt er op de rem getrapt en zal zich dat weerspiegelen in een vertraagde economie.”

De juiste premies kunnen innovatieve ondernemers dus de wind in de zeilen bezorgen, al neemt dat niet weg dat ze ook zelf nog een flinke duit in het zakje moeten doen: “Het is geen pot vol goud die onvoorwaardelijk op je staat te wachten”, lacht Geert Spapen. “Er is ook altijd een eigen financiering nodig. Dat is trouwens niet alleen een voorwaarde om de aangevraagde subsidie binnen te halen, het lijkt me ook een noodzaak om duurzaam – en geloofwaardig – te ondernemen.

Alle bedrijven moeten, los van eventuele subsidiemogelijkheden, nadenken over de noodzakelijke transformaties die ze zullen moeten doorvoeren om ook binnen tien jaar nog bestaansrecht te hebben. Jammer genoeg durven groeiende bedrijven wel eens in de val te trappen om net minder risico’s te gaan nemen en dus minder te innoveren. Het worden trage olietankers. Door hen dan met het juiste subsidie-advies over hun angst heen te helpen, maken we er weer snelle speedboten van.”

Financiering mét maatschappelijke meerwaarde

Subsidies voor startende ondernemers en kmo’s zwengelen niet alleen de economie aan, de overheid gebruikt deze premies ook als instrument om bedrijven te laten inzetten op belangrijke maatschappelijke thema’s als duurzaamheid en digitalisering. “We kampen met enkele erg grote uitdagingen – de klimaatverandering, energietransitie, grondstoffenschaarste – en hoe je het ook draait of keert, de oplossingen zullen niet van de overheid maar van de bedrijven komen”, onderstreept Geert Spapen. “De bedrijven zullen de innovatieve oplossingen moeten vinden en moeten commercialiseren, maar de overheid kan hen daar met een gericht subsidiebeleid wel financieel mee helpen. Die financiering is zelfs noodzakelijk, want die ondernemingen hebben natuurlijk ook een economische realiteit om rekening mee te houden.” 

Het stimuleren van innovatie staat alvast hoog op de agenda van de verschillende overheden. Dat is bijvoorbeeld te merken aan de stijgende budgetten die er zowel in het huidige Vlaamse regeerakkoord als in de meerjarenplanning van de Europese Commissie – onder de noemer ‘Horizon Europe’ – voor worden uitgetrokken. Een goede zaak, aldus Geert Spapen: “Zo investeren we niet alleen in oplossingen die de uitdagingen van vandaag en morgen aanpakken, maar helpen we bedrijven ook groeien, waardoor ze verder kunnen investeren en nieuwe werkgelegenheid voor de regio genereren. Elke euro subsidie vloeit dus vroeg of laat terug naar de maatschappij.”

Subsidies met toekomstvisie

In de toekomst wordt vooral een toename van gerichte, thematische subsidie-oproepen verwacht. Zo lanceerde de Vlaamse overheid recent nog ‘calls’ rond cybersecurity, artificiële intelligentie en circulair ondernemen. Ook Geert Spapen ziet de subsidies in België steeds beter matchen met de huidige en toekomstige uitdagingen: “Voor alles wat met duurzaamheid te maken heeft gaan de premies nog groeien: ik denk aan duurzame energieoplossingen, manieren om de levensduur van producten te verlengen, toepassingen om van primaire grondstoffen naar secundaire grondstoffen over te gaan, …

Daar stuurt België via subsidies steeds meer op aan. Maar ik zie toch ook nog hiaten. Zo hoop ik dat er in de toekomst ook nog financiering voor het thema ‘gezondheid’ volgt. Veel ondernemers die bij A-Chief aankloppen werken aan innovatieve producten of diensten die bijdragen aan een gezond eetpatroon, obesitas helpen voorkomen of burn-outs aanpakken. Een gericht subsidiebeleid kan daar nog meer op inzetten en een positieve maatschappelijke impact creëren.”