Kinderspeelgoed: een ongelooflijk leermiddel

Wat is educatief speelgoed?

De termen ‘kinderspeelgoed‘ en ‘pedagogiek’ horen volgens sommige mensen niet bij elkaar. Bij educatief speelgoed denken velen immers nog al te vaak aan ‘serieuze’ en ingewikkelde speeltjes met eindeloos veel spelregels die de fun eruit halen. Volgens Hansel en Bastien Schloupt, medeoprichters van het ecologische speelgoedmerk OPPI®, is het echter de hoogste tijd om dit type speelgoed uit het verdomhoekje te halen en te beseffen dat het veel méér is dan specifieke speeltjes bedoeld voor een bepaalde categorie mensen.

Goed speelgoed moet immers intuïtief blijven, kinderen kunnen boeien en iederéén weten aan te spreken. Het wordt pas educatief wanneer het de kids meerdere actiemogelijkheden biedt rond dezelfde activiteit. Je hoeft dus helemaal geen ingewikkeld speelgoed in huis te halen, dat vaak maar aan zeer specifieke behoeften voldoet. Hansel en Bastien Schloupt zeggen daarover het volgende: “Educatief speelgoed moet algemeen toegankelijker worden. Als het je lukt om kinderen te boeien met bijvoorbeeld eenvoudige bouwspellen of een badspeeltje voor baby’s, dan ben je op de goede weg!” In werkelijkheid gaat het erom het spel te zien als een leermiddel dat wel nog steeds leuk en toegankelijk blijft.

Het educatieve aspect van speelgoed kan hem ook zitten in de duurzaamheid ervan, want het moet ook ‘meegroeien’ met de kids en mettertijd steeds meer mogelijkheden bieden. Bastien en Hansel Schloupt zullen in ieder geval niet snel het tegenovergestelde beweren. Naast hun wens om ecologisch speelgoed te ontwikkelen omdat dat aansloot bij hun waarden, merkten de twee broers tevens dat hun keuze voor duurzame materialen en speelgoed dat jarenlang meegaat ook waardevolle lessen met zich meebracht en grenzen vervaagde.

“Met onze badspeeltjes wilden we eigenlijk een oplossing bieden voor het probleem ‘schimmel’. Elke ouder weet dat speelgoed dat regelmatig in contact komt met water na een paar keer rijp is voor de prullenbak. Die levensduur van meestal amper een paar maanden wilden we verlengen. We beseften echter al snel dat we – door op dat ecologische aspect in te spelen – functies aan het speelgoed konden toevoegen. Daartoe zouden we anders nooit de mogelijkheid hebben gehad.” Een uiteraard betekent dat nog meer speelplezier.

Het is natuurlijk ook niet de bedoeling om de educatieve kant van een spel te reduceren tot een niet-wetenschappelijk gegeven. Want ondanks alles zijn maar weinig ontwikkelaars van kinderspeelgoed gespecialiseerd in de psychologie van de allerkleinsten. “Als je kinderen spelenderwijs wilt laten leren, is het van cruciaal belang dat een specialist er eerst zijn licht op laat schijnen. Die visie zit in ons DNA verankerd. Wij ontwerpen speelgoed dat er niet alleen mooi uitziet, maar ook nog eens educatief verantwoord is. Van design kennen we alles, maar voor de educatieve kant moeten we ons omringen met ergotherapeuten, kinderpsychiaters en kinderverzorgers. Zij geven hun ongezouten mening over onze creaties.”

Spelend leren

Dat we spelen vandaag de dag zo belangrijk vinden voor kinderen en bij uitbreiding voor het hele gezin, hebben we vooral te danken aan het feit dat het voor de nodige rust zorgt op drukke dagen. Want welke ouder heeft nog nooit gemerkt dat kinderen zich na school liefst even rustig bezighouden met kleuren en tekenen? Of zich willen uitleven in de tuin, als avonturiers die op zoek gaan naar verborgen schatten? Deze behoefte om even terug in die bubbel te kruipen is op zich al een leermoment, ongeacht het type speelgoed. Door te spelen, vergeten kinderen alles en dompelen ze zich onder in een andere wereld. Kleine strubbelingen, gezondheidsproblemen, spanningen… Alles wordt aan de kant geschoven. Het zijn net zulke speelmomenten die kinderen de meeste ruimte bieden om al hun capaciteiten verder te ontwikkelen.

En in functie van het gekozen spel kunnen de allerkleinsten vervolgens specifieke vaardigheden ontwikkelen. Afhankelijk van het materiaal waaruit het speelgoed is gemaakt, kunnen ze het aanraken en leren ze dat er verschillende texturen bestaan – de ene al wat aangenamer dan de andere – en dat een speeltje aan iets anders kan worden bevestigd. Kinderen zullen zichzelf dus uitdagen door te proberen het in evenwicht te houden met behulp van een ander voorwerp en zo hun concentratievermogen, hun behendigheid en hun fijne motoriek te ontwikkelen door hun handelingen onder controle te leren houden.

Kinderen kunnen er ook een verhaal mee vertellen en het voorwerp ergens in de ruimte positioneren, waardoor ze leren zich te oriënteren. En als ze die speelmomenten samen met broer of zus beleven, kan één speeltje voor ontelbaar veel interacties zorgen. Op die manier leren ze beslissingen te nemen en risico’s in te schatten, waardoor hun gevoel van eigenwaarde en hun zelfvertrouwen er op vooruitgaan. 

Kinderspeelgoed biedt dus eindeloos veel mogelijkheden om vaardigheden te ontwikkelen die absoluut onontbeerlijk zijn in het volwassen leven. In werkelijkheid is speelgoed een hulpmiddel voor het leerproces. Het is dan ook bijna onmogelijk om op te sommen wat kinderen allemaal kan leren met behulp van één stuk speelgoed. Bovendien zullen ze het speelgoed vaak op verrassende manieren gebruiken, die de ontwikkelaars in eerste instantie zelfs niet hadden kunnen bedenken.

Net omdat kinderen hun eigen manier ontwikkelen om met hun speelgoed te spelen, is educatief speelgoed zo magisch. Bepaalde karaktereigenschappen komen naar voren, specifieke artistieke talenten duiken op… Op die manier worden ouders ertoe aangezet om vaardigheden te stimuleren die ze eerder nog niet bij hun kinderen hadden gezien. Hansel en Bastien Schloupt zeggen daar het volgende over: “Het is superinteressant, omdat het een psychologische barrière doorbreekt bij kinderen die sommige dingen niet durven doen. Speelgoed biedt zoveel mogelijkheden om open te bloeien, om dingen te bereiken… Het is gewoon ongelooflijk.”

Spelen: een leermiddel voor iedereen, altijd en overal

Over het algemeen worden spelletjes thuis gespeeld, met het hele gezin. Maar we kunnen ze ook perfect integreren in andere aspecten van ons dagelijkse leven. Het spreekt dan ook voor zich dat spelen niet alleen voor kinderen is bedoeld. Uitgekiend speelgoed beantwoordt immers altijd aan bepaalde behoeften en kan dus voor iederéén waardevol zijn. De gebroeders Schloupt hebben dat principe meermaals onderzocht. “Geef een volwassene een van onze bouwspellen en je zult zien dat ons speelgoed zeker niet alleen voor kinderen is bedoeld. Ouderen die door de ouderdom bepaalde vaardigheden zijn kwijtgeraakt. Zoals hun fijne motoriek, kunnen die met ons speelgoed opnieuw ontwikkelen.” 

Speelgoed dat op het eerste gezicht alleen voor de allerkleinsten in bedoeld, zal dus ook grote broer of zus én mama en papa in verrukking brengen, want door met verschillende generaties samen te spelen, wordt er een vertrouwensband gecreëerd. Er ontstaat nog meer ruimte om nieuwe dingen te leren. “In bad kan de oudste met een gietspeeltje de jongste leren wassen, bijvoorbeeld door wat water over het kind te gieten”, verduidelijken Hansel en Bastien Schloupt. Thuis, op school, in gespecialiseerde centra, in de sportclub of bij opa en oma: kinderspeelgoed is een kostbare schat die je jarenlang kunt gebruiken en gewoon tevoorschijn kunt toveren zodra de gelegenheid zich voordoet.