Hoe onze rivieren en kanalen een bron van drinkwater kunnen zijn

We hebben de droogste april in honderd jaar achter de rug, en ook de aankomende zomer voorspelt (alweer) weinig goeds in termen van neerslag. Mede daarom zet het Gentse waterbedrijf FARYS | TMVW voluit in op de zuivering van (brak) oppervlaktewater, onder meer met een nieuwe drinkwaterinstallatie in Oostende, langs het kanaal Gent-Oostende. Ook decentralisatie speelt een belangrijke rol.

In tegenstelling tot wat velen denken, is België géén regenland: we tellen amper 7,5 procent regendagen per jaar. En de situatie verbetert er ook niet op: zo viel er in april in Ukkel amper 5 millimeter regen. Tel daarbij op dat er door de droogte ook nog eens 60 millimeter verdampte, en je beseft dat er een groot probleem ontstaat met het aanvullen van de grondwatertafels.

Zuiver drinkwater

We moeten dus meer en meer beginnen kijken naar de zuivering van oppervlaktewater, zoals we dat in rivieren en kanalen vinden. Om die reden investeerde het Gentse waterbedrijf FARYS in een gloednieuwe drinkwaterinstallatie in Oostende, langs het kanaal Gent-Oostende. Die moet de regio van perfect zuiver drinkwater voorzien. De behandelingsinstallatie, met een prijskaartje van 10 miljoen euro, werkt volledig onbemand.

“In het westen van Vlaanderen worden op de waterwegen reeds de eerste waterbesparende maatregelen genomen en in de provincie Antwerpen gelden captatieverboden op een aantal ecologisch zeer kwetsbare waterlopen omdat we momenteel heel droog zitten”, aldus TMVW-voorzitter Christophe Peeters. “We moeten met andere woorden nieuwe bronnen aanboren, en dan komt vooral oppervlaktewater in aanmerking. Zeker in Oost- en West-Vlaanderen, waar een groot deel van de bevolking woont en veel industrie aanwezig is. Bijkomende reden om specifiek voor Oostende te kiezen is het zomertoerisme, hoewel dat dit jaar wellicht iets minder zal zijn. Maar goed, zo’n investering doe je natuurlijk ook niet voor één jaar.”

“Hoe meer je water moet transporteren, hoe meer risico dat er eens iets misloopt.”

Klimaatrobuuster systeem

Concreet wordt in de zuiveringsinstallatie gewerkt met dubbele membraanfiltratie. “Dat is nodig, omdat in oppervlaktewater veel meer ongewenste stoffen zitten dan in grondwater dat al een zuivering doormaakte”, aldus Wim Jacobs, productie- en transportmanager. “Die technologie is weliswaar niet nieuw – het wordt al voor proceswater in de industrie toegepast – maar het is wel voor het eerst dat we die hier voor drinkwater gebruiken. Nu kunnen we water van nog mindere basiskwaliteit behandelen. En dat is een troef voor Oost- en West-Vlaanderen, waar weinig drinkwaterbronnen zijn van goede kwaliteit. Zo kunnen we meer bronnen aanboren en dus een klimaatrobuuster systeem uitbouwen.”

Deze bronnen leveren ook meer water van een betere basiskwaliteit in de wintermaanden. De vraag naar drinkwater is dan echter lager, zodat de capaciteit van de productie niet vol benut wordt. FARYS | TMVW start daarom een onderzoek naar Aquifer Storage en Recovery, een techniek waarbij water tijdens periodes met overaanbod gestockeerd wordt in de diepe ondergrond en in periodes van tekorten weer opgepompt wordt.

Decentrale productie van drinkwater

Naast het feit dat we de grondwaterlagen moeten ontzien, speelt decentralisatie
een belangrijke rol. “We moeten minder afhankelijk worden van een beperkt aantal bronnen en veel meer mikken op decentrale productie. Nu halen we in Vlaanderen het grootste deel van ons drinkwater rechtstreeks of onrechtstreeks uit de Maas, en uit het Albertkanaal dat uit Maaswater bestaat”, gaat TMVW-voorzitter Christophe Peeters verder. “Maar in Duitsland zien we nu dat de Rijn historisch laag staat. Dat risico lopen we hier ook als het weinig blijft regenen. Of stel dat daar een scheepsramp of grote vervuiling plaatsvindt: dan zitten we met een groot probleem.

Nog los van het feit dat al dat drinkwater via pijpleidingen naar Oost- en West-Vlaanderen moet getransporteerd worden, wat omslachtig en duur is. En hoe meer je water moet transporteren, hoe meer risico dat er eens iets misloopt. Kortom, we mogen niet al onze eieren in één mand leggen, want wat als die mand valt? Redenen genoeg om onze drinkwaterwinning te spreiden. Zo bekijken we onder andere de bouw van een tweede installatie, met bijvoorbeeld het Scheldebekken als mogelijkheid. We hebben rivieren genoeg in Vlaanderen om minder afhankelijk te worden van Maaswater, we moeten alleen zien hoe we het water voldoende kunnen capteren.”

Bewust omgaan met waterverbruik

Intussen kan ook de consument een inspanning doen, vooral door zuinig genoeg met drinkwater om te springen. “We zitten vandaag aan een verbruik van zo’n 100 liter leidingwater per dag per persoon. Dat is veel, zeker als je weet dat slechts 15 liter daarvan effectief wordt gebruikt om te drinken en koken. En eigenlijk is het te gek voor woorden dat we onze toiletten spoelen met een product dat kwalitatief beter is dan het meeste flessenwater”, besluit Christophe Peeters. “Helaas is het niet doenbaar om een tweede netwerk aan te leggen met minderwaardig water, speciaal voor het toilet. Het komt er dus vooral op neer ons meer bewust te zijn van ons waterverbruik.”

MEER OVER… 

FARYS | TMVW biedt als ondernemende vertrouwenspartner van gemeenten een groot gamma van producten en diensten aan. We leveren kwaliteitsvol drinkwater en industrieel water, saneren afvalwater en bouwen en beheren publieke gebouwen en sportaccommodaties.