Hoe krijgen we meer vrouwen in de directiekamer?

Vrouwelijke ondernemers vormen in België nog altijd een minderheid in het economische landschap. Nauwelijks een op de drie bedrijfsleiders in ons land is een vrouw. Bij de vzw microStart, die via microkrediet het ondernemerschap in ons land wil aanmoedigen, kennen ze het probleem maar al te goed, zegt Chief Development Officer David Taquin.

Hoe komt het eigenlijk dat het vrouwen een stuk lastiger gemaakt wordt om te ondernemen dan mannen? 

“Ik denk dat er in onze maatschappij nog een hele hoop hardnekkige vooroordelen circuleren die moeilijk uit te roeien zijn. Vijftig jaar geleden werkte de man en zorgde de vrouw voor de familie. Dat is vaak nog altijd het standaardstramien waarin veel mensen denken. Ondertussen is dat al lang niet meer het geval, maar die gap tussen vrouwen en mannen blijft bestaan, je ziet dat bijvoorbeeld ook in de loonverschillen. Voor dezelfde job worden vrouwen vaak nog altijd minder betaald dan hun mannelijke collega’s. Dat weegt heel vaak ook op het zelfvertrouwen van vrouwen.”

Bestaat hier eigenlijk harde data over? 

“Verrassend weinig. Ongeveer alle betrokken partijen zijn het erover eens dat er onbewuste vooroordelen bestaan (unconscious biases in vaktaal, red.) in de behandeling tussen mannen en vrouwen, maar dat valt eigenlijk heel moeilijk te bewijzen. Om de toegang tot financiering te verbeteren, zullen we dus vooral onze collectieve mentaliteit moeten veranderen, diepgaand en op maatschappelijk niveau. Ik geef een voorbeeld: wanneer we het over ondernemerschap hebben, beelden we ons al te vaak mannen in kostuum in die aan het hoofd van grote, bloeiende multinationals staan. Dat soort mentaliteit beïnvloedt de bankiers die de dossiers evalueren, maar ook de vrouwen zélf.”

Is het probleem niet nog erger voor vrouwen uit lagere sociale klassen? Een vrouw met een universiteitsdiploma die een eigen zaak wil beginnen, zal allicht veel sneller de weg naar financiering vinden dan een laagopgeleide vrouw met migratieachtergrond.

“Dat lijkt inderdaad zo te zijn. Nu, de meeste mensen met wie wij werken, zijn ondernemers die geen financiering vinden bij de reguliere banken. En het aandeel van mensen met bijvoorbeeld een masterdiploma is daar sowieso al vrij laag. Als je dan ook nog eens een migrante bent van een land buiten Europa, is dat nog eens een extra barrière. 65 procent van mensen die door MicroStart ondersteund worden, zijn buiten de EU geboren, 70 procent heeft geen diploma van hoger onderwijs.”

Waarom is het stimuleren van ondernemerschap een goed idee? Welke voordelen brengt dat mee? 

“Ondernemen, zelfstandige worden en zelf voor je eigen inkomen zorgen, verhoogt je economische en sociale zelfstandigheid en draagt op die manier bij tot een meer rechtvaardige en inclusieve samenleving. Dat geldt natuurlijk zowel voor mannen als vrouwen. In heel wat gemeenschappen is het ondernemerschap ook een zegen voor de status en het zelfvertrouwen van de vrouw. Zij zijn meer dan enkel een echtgenote of een moeder, zij zijn erin geslaagd om zichzelf op de kaart te zetten. Daarnaast profiteert uiteindelijk ook de rest van de maatschappij mee. Een bedrijf dat groeit en bloeit werft mensen aan en betaalt belastingen en sociale bijdragen. Dat komt ten goede van ons allemaal.”

Het is eigenlijk wel cynisch dat vrouwen vaak uit de boot vallen, want net zij blijken vaak betere ondernemers te zijn dan mannen. 

“Inderdaad, dat blijkt ook uit onze dossiers. Vrouwen bereiden zich beter voor dan mannelijke kandidaten, hebben lagere faillissementscijfers dan de mannen en betalen hun lening sneller en vlotter terug. Na tweeënhalf jaar bestaat 70 procent van de bedrijven die zijn opgericht nog altijd. Wij begrijpen dus eigenlijk ook niet goed waarom banken vaak nog zo weigerachtig staan tegenover kredieten voor vrouwelijke ondernemers.”

Is er bij microStart een groot verschil tussen het soort bedrijven dat mannen en vrouwen oprichten en de bedragen die ze lenen? 

“Minder en minder. Tot een jaar of drie, vier geleden zagen we nog dat mannen meestal een groter bedrag leenden dan vrouwen, maar dat verschil is bijna verwaarloosbaar geworden en schommelt voor beide geslachten rond de tienduizend euro. Het maximumbedrag dat wij uitlenen is trouwens vijfentwintigduizend euro, maar dat is een uitzondering. We hebben ook liever dat de ondernemers met een wat lager bedrag starten en na een tijdje een tweede aanvraag indienen dan dat ze meteen voor het maximum gaan.” 

“Wat het soort bedrijven betreft: ongeveer een kwart van de bedrijven zijn winkels en retail. Dat gaat dan bijvoorbeeld over kleding- of voedingswinkels. Een kwart zijn dienstenbedrijven, zoals kapsalons, schoonheidssalons of nagelstudio’s. Zo’n twintig procent van de dossiers gaat over horeca. Dat is trouwens typisch een sector waarin het sowieso heel lastig is om reguliere bankfinanciering te vinden, zeker als je geen ervaring hebt in deze branche.”

“De rest is verdeeld over allerhande sectoren. Daar zitten soms ook typisch ‘mannelijke’ bedrijven tussen, bijvoorbeeld in het transport of de bouw. We hebben laatst bijvoorbeeld een Rwandese dame geholpen die een taxibedrijf is gestart. Al haar chauffeurs zijn mannen (lacht).”

Jullie zetten zelf stevig in de verf dat jullie meer doen dan enkel geld geven. Kunt u dat even duiden? 

“Ja, dat klopt. Voor ons is een ‘dossier behandelen’ meer dan een zakje geld geven en daarna de mensen hun plan laten trekken. Wij volgen al onze cliënten nauwgezet op, zorgen voor begeleiding en steunen hen ook op andere manieren dan enkel op financieel vlak. We helpen hen met het opstellen van hun businessplan en hun financieel plan. We stellen hen, indien gewenst, ook een personal coach ter beschikking. Die helpt hen met de administratie, bijvoorbeeld bij het voeren van hun boekhouding, de RSZ of het indienen van de BTW, maar kan ook helpen bij operationele beslissingen, zoals hoe ze hun marketing moeten aanpakken. We kunnen daarvoor beroep doen op een netwerk van zo’n 90 vrijwilligers. Die coach blijft maximaal drie jaar regelmatig tot hun beschikking staan, maar kan ook ad hoc ingezet worden. Wie ervoor kiest om niet met een coach te werken, moet sowieso om de drie maanden even met ons aan tafel gaan zitten.”

Hoe vinden ondernemers de weg naar jullie? 

“Dat blijkt eigenlijk zeer gelijkmatig verdeeld te zijn. Ongeveer een derde van de kandidaten heeft van ons gehoord via mond-tot-mondreclame. Nog een derde is doorverwezen via een van onze partners, bijvoorbeeld een bank, een sociale instelling of een instelling als de VDAB. En nog eens zowat een derde kent ons via de media.”

Wat zijn voor jullie nog grote uitdagingen? 

“Een groot probleem voor ons is dat microfinanciering nog veel te weinig gekend is in België. Daar hebben wel al onderzoek naar gedaan: veel mensen weten gewoon niet dat het bestaat. Er is dus nog enorme marge voor groei de komende jaren, zeker wat betreft het aantal vrouwelijke ondernemers dat we willen helpen. Nauwelijks een derde van onze kredieten kennen we vandaag toe aan vrouwen. Internationaal ligt dat percentage op ongeveer 75 procent. En dat is eigenlijk wel opmerkelijk, want microfinanciering is, jaren geleden, op Sri Lanka uitgevonden om net de vrouwen een duwtje in de rug te geven.”

Dit najaar gaan jullie speciale workshops organiseren om nog meer vrouwen te bereiken. Wat mogen we daarvan verwachten? 

“Klopt, in onze verschillende kantoren in Vlaanderen, Brussel en Wallonië gaan we seminaries en workshops inrichten, zowel online als offline, die vrouwen warm moeten maken voor een carrière als ondernemer. We gaan daarin vooral heel praktische zaken uitleggen: hoe geraak je aan financiering? Welke stappen moet je nemen om je eigen zaak op te richten? Hoe bouw je een eigen netwerk op? Het is vooral de bedoeling dat vrouwen de basisprincipes van het ondernemen leren, maar ook dat ze elkaar leren kennen en elkaar kunnen helpen.”

Ook de overheid en de banken kunnen daarin enkele stenen helpen verleggen. 

“Zeker, de campagne is uiteraard ook een gelegenheid om de belangen van vrouwelijke starters en ondernemers te verdedigen. Maar microStart roept ook de beleidsmakers in ons land én de banksector op om actie te ondernemen en zich in te zetten voor een betere toegang tot financiering. Er zijn al enkele positieve stappen gezet, maar deze zijn nog onvoldoende. Het is van essentieel belang om inspanningen te blijven leveren.”