hout
Bouwen & Wonen

Herwonnen hout in de bouw- en interieursector: een boom voor de circulaire gedachte

07.12.2021
door Fokus Online

Een bouw- en interieursector die hout stimuleert als eerste grondstof, kan een belangrijke bijdrage leveren aan de CO2-reductie. Bedrijven die futureproof willen zijn, kiezen bovendien voor duurzaam opgewekte materialen. “In feite is het low hanging fruit: met constructiematerialen uit herwonnen hout kan je al een grote impact maken op de klimaatuitdaging.”

Milieu-impact van bouwindustrie verkleinen

Studies tonen het veelvuldig aan: de verschuiving naar hout als bouwmateriaal verkleint de milieu-impact van de bouwindustrie aanzienlijk. De ecologische voetafdruk van hout is vele malen kleiner dan die van eender welke andere grondstof. Slaagt de bouw- en interieursector er daarnaast in om de houtverbranding – een kapitale factor in de luchtvervuiling – tot een minimum te beperken, dan is de winst dubbel. “Wat is nu precies de sleutel?”, zegt Christof De Poorter van UNILIN Panels. “Door hout te recycleren tot duurzaam plaatmateriaal, voorkom je dat vervuilend carbon zomaar de lucht ingaat. Op die manier doe je het milieu een enorm plezier.”

Herwonnen hout 

De circulaire gedachte in de plaatindustrie is nog maar pril, begint De Poorter zijn verhaal. De verklaring is volgens de Specification Director van UNILIN Panels niet ver te zoeken. “Anders dan steenkool, gas of stookolie, is hout op zich geen eindig product. Je kan een boom planten, kappen en herplanten. De meeste bedrijven in de spaanplaatindustrie hebben hun fabrieken in bosrijke gebieden, waar voldoende hout voorradig is. Vlaanderen daarentegen is één van de minst beboste regio’s van Europa. Ons bedrijf – UNILIN  staat voor ‘Union de lin’ – is gevestigd in de vlasstreek rond Kortrijk. Daar liggen ook de wortels van onze duurzaamheidsgedachte. In de jaren 1960 zocht een vereniging van vlashandelaars een duurzame manier om lemen, een restproduct van de vlasindustrie, zinvol te hergebruiken. Zij kwamen op het idee om er een spaanplaat van te vervaardigen. Die vlaslemen waren onze eerste hernieuwbare grondstof, later werd dat hout.”  

Op de West-Vlaamse sites van UNILIN Panels wordt geen enkele boom specifiek voor de spaanplaatproductie gerooid, benadrukt De Poorter. “Je kan constructiematerialen als spaanplaat en MDF perfect produceren uit herwonnen hout: hout en houtafval dat voor een ander niet meer bruikbaar is. Dat kunnen houtresten zijn van de papiernijverheid of meubels die op het containerpark belanden. Die geven we een tweede bestemming door ze te recupereren en recycleren. Onze spaanplaat, die voor zowel constructiebouw als interieurtoepassingen wordt gebruikt, bestaat voor gemiddeld 90 % uit recyclagemateriaal of post-consumerhout. Dat is hout dat al door de handen van een ‘gebruiker’ is gegaan: het heeft al een leven gehad als product. We filteren er onder meer het plastic, metaal en glas uit, om ten slotte een houtstof over te houden waarvan we opnieuw een spaanplaat kunnen produceren.”  

Pre-consumerhout

Ook MDF, dat nog iets kleinere vezels heeft, kan gefabriceerd worden uit herwonnen hout, gaat De Poorter verder. “Daarvoor gebruiken we tot op vandaag dan weer uitsluitend pre-consumerhout: primair houtafval dat nog geen gebruikstoepassing heeft gehad, zoals resten van houtzagerijen of wegbermonderhoud. Momenteel gaat er daarnaast veel tijd en energie naar onderzoek om ook voor de vervaardiging van MDF gerecycleerd materiaal te gebruiken.”

Anders dan steenkool, gas of stookolie, is hout op zich geen eindig product. Je kan een boom planten, kappen en herplanten.

Mindshift 

Met weinig bomen in de nabijheid, zit er niets anders op dan van de stad zijn eigen bos te maken, weet De Poorter. Wat grondstoffen betreft zijn onze woningen, winkels en bedrijfssites alleszins een ware goud-/houtmijn. Maar de circulaire gedachte heeft zeker nog niet overal ingang gevonden in de bouw- en interieursector. “Onze gebouwen, meubels en interieurs zijn vandaag nog voor het merendeel ontworpen uit vers gerooid hout. Wel zien we de laatste jaren een shift gebeuren. Dat komt omdat de generatie Z een enorm thema heeft gemaakt van duurzaamheid. Bedrijven beseffen dat ze moeten meegaan in die filosofie, willen ze zelf niet het failliet inluiden van hun organisatie.”

De Europese landen, waaronder ook België, spiegelen zich in de eerste plaats aan Nederland, dat pioniert in circulair bouwen en hoog mikt met zijn ambities rond duurzaamheid, stelt De Poorter vast. “Daarnaast heb je de retailsector waarin grote spelers de markt actief transformeren door duurzaamheid bovenaan de agenda te plaatsen. Kledingketen H&M stelde bijvoorbeeld een charter op waarin staat dat al hun consumenten- én niet-consumentengoederen tegen 2030 volledig uit circulair materiaal moeten bestaan. Wat dat betekent? Niet alleen jouw nieuw gekochte jeans moet binnenkort vervaardigd zijn uit gerecupereerde materialen, ook de toonbank in de winkel, de kledingrekken en het verlichtingssysteem moeten al een leven achter zich hebben. Door zulke engagementen aan te gaan, eigent retail zich een voortrekkersrol toe in het duurzaamheidsverhaal. Ik ben ervan overtuigd dat heel veel sectoren zullen volgen.”    

Circulaire innovaties

Wie voor gerecycleerde grondstoffen kiest in zijn bouwproject of interieur hoeft in elk geval niet aan kwaliteit of esthetiek in te boeten, stelt De Poorter. “Product development is de voornaamste as waarop wijzelf waarde creëren voor de volledige ketting van distributeurs, architecten, interieurbouwers en de particuliere eindklant. Onze brute spaan- en MDF-platen worden typisch gebruikt in de constructiebusiness, onder de vorm van vloerplaten, materialen voor betonbekisting of houtskeletbouw. Die platen moeten, net als hun niet-gerecycleerde tegenhangers, voldoen aan de Europese normering en zijn dus van even hoge kwaliteit.”

“Voor de interieurbouw fabriceren we voornamelijk laminaat- en melamineproducten, waaruit dan  kasten, tafelbladen, bureaus of wanden worden gemaakt. Met die materialen proberen we de trends altijd een stap voor te zijn. Designontwikkeling is het paradepaardje van onze divisie. Wat dat betreft hebben we natuurlijk een mooie kruisbestuiving met onze vloerafdeling Quick Step. Essentieel voor de sterkte en de status van ons product is: met herwonnen hout kan je wel degelijk designs realiseren die nauwelijks van ‘echt’ hout te onderscheiden zijn. Dat is ook onze betrachting: ervoor zorgen dat een specialist in houtbewerking niet langer kan uitmaken of een product uit gerecycled dan wel nieuw materiaal bestaat, of uit HPL dan wel melamine.”

Wil je écht duurzaam produceren, dan moet je in elke fase van je productie zo efficiënt en toekomstgericht mogelijk te werk gaan.

Intrinsiek duurzaam productieproces

Om een kwalitatief product af te leveren, zijn forse investeringen in research & development onontbeerlijk, onderstreept Christof De Poorter. “Als je dergelijke producten wil lanceren in de markt en het circulair bouwen naar een topniveau wil tillen, dan heb je nu eenmaal een state of the art machinepark nodig. In onze fabricagehallen gebruiken we de meest geavanceerde sorteer- en reinigingsinstallaties en persen ter wereld. Wil je écht duurzaam produceren, dan moet je het ook zo aanpakken: in elke fase van je productie moet je zo efficiënt en toekomstgericht mogelijk te werk gaan.” 

“Naar flows toe proberen we om binnen onze fabriek slechts minimaal energie te verspillen. Ons hout en houtafval verzamelen we zo lokaal mogelijk. Met die aanpak beperken we het transport en de bijhorende uitstoot. We liggen met onze site bovendien langs het water, waardoor we heel veel materialen met de boot kunnen inhalen. Veelzeggend: één boot haalt een 60 à 70-tal vrachtwagens van de weg”, illustreert De Poorter. “Houtafval dat echt niet meer gerecupereerd kan worden, zetten we via onze eigen energiecentrales – we hebben er twee – om in groene energie en warmte. Op die manier draaien onze fabrieken quasi autonoom. We sturen zelfs nog extra elektriciteit op het net om families in de regio te bedienen van groene stroom.” 

Waar komt het dus op aan in een duurzaam productieproces? “Je moet de milieu-impact beperken over de hele lijn”, vat De Poorter samen. “Van grondstoffen over transport, fabricage en werkprocessen tot de output in circulaire producten of hernieuwbare energie.” 

Partners sluiten de cirkel

Tot slot kunnen ook partners hun steentje bijdragen aan het duurzaamheidsverhaal, legt de UNILIN-director gedreven uit. “We zien dat heel wat bewuste entrepreneurs zich vandaag concreet willen inzetten voor de klimaatkwestie en de CO2-problematiek. Vaak kunnen bedrijven nog wel een aantal stappen vooruit zetten in het beheer van hun houtafval. Daarin proberen we hen te ondersteunen door klanten binnen onze parameter de gelegenheid te geven om hun houtresten, van bijvoorbeeld afbraakwerken of verpakkingsmaterialen, bij ons binnen te brengen. Wij gebruiken dit afval dan als grondstof voor nieuw plaatmateriaal. Een win-win voor beide.”

“Een invloedrijke speler als Colruyt, die circulair ondernemen hoog in het vaandel draagt, is één van de bedrijven die zijn houtafval naar ons terugbrengt. Dat resthout keert gezuiverd en verwerkt tot spaanplaten naar hun sites terug, om er een nieuwe bestemming te krijgen. Een ander mooi voorbeeld: voor Inntel Hotels Rotterdam herwerkten we oude meubels en houtbekleding uit hun interieur tot decoratief plaatmateriaal. Daarmee kon het hotel zijn kamers weer helemaal opnieuw inrichten tot een stijlvol en duurzaam interieur.”        

Cirkel sluiten

Het zijn schoolvoorbeelden van hoe je de cirkel kan sluiten, klinkt het trots bij Christof De Poorter. “Je merkt gewoon dat al die verschillende initiatieven aanslaan en dat de circulaire gedachte werkelijk begint te leven. Het mooie is: bedrijven en ontwerpers hoeven zelfs geen grote inspanningen te leveren om een wezenlijke bijdrage te doen. In feite is het low hanging fruit: als je constructiematerialen gebruikt uit herwonnen hout, kan je al meteen een grote impact maken op de klimaatuitdaging.”

Aan greenwashing hoeven ondernemingen en bouwheren dus geen kwalijke energie meer te verspillen, besluit De Poorter. “Wanneer klanten bij ons op de site komen, zegt dat veel meer dan duizend woorden. In ons houtpark tref je vooral een afvalberg van hout aan, boomstronken komen nog enkel uit duurzaam bosbeheer en wegbermonderhoud. Dat is het mooiste bewijs dat ons verhaal klopt.”

Vorig artikel
Volgend artikel