water
Maatschappij

Zullen we het hoofd boven water kunnen houden?

02.10.2018
door Fokus Online

Water. Bron van alle leven. Een huizenhoog cliché, maar zeker na deze lange en hete zomer, weer een pijnlijke confrontatie met de realiteit. We zullen allemaal zuiniger en omzichtiger moeten omspringen met water, en als we het gebruiken, moeten we zoveel mogelijk hergebruiken.

Luc Debontridder
Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI)

Welk effect zal de klimaatwijziging hebben op water in het algemeen?

“De meest recente klimaatmodellen voorspellen 60 procent meer zomerse neerslag en 15 procent meer in de winter, en ook meer hoge temperaturen en tropische dagen in de zomer. De zomer van 2018 lijkt die trend te bevestigen, zonder daarom wetenschappelijk aan te tonen dat een en ander een rechtstreeks gevolg is van de klimaatwijziging.

De pieken in neerslaghoeveelheden werden jaren geleden al voorspeld, maar ook hier spelen nog andere factoren mee, zoals verouderde riolering, bouwdensiteit, ondoordringbaarheid van de bodem en geografische ligging. Lange periodes van droogte verstoren de aanvulling van de watervoorraden en beperken het landbouwrendement. Als de watervoorraden in de winter niet aangevuld worden, volstaat dat om voor extremere problemen te zorgen in de zomer.”

Welke tips kun je geven voor oplossingen op korte termijn?

“We moeten een evaluatie maken van de beschikbare waterreserves en samenwerken met de drinkwaterbeheerders en waterzuiveringsbedrijven. We moeten terugblikken op de geschiedenis om er trends uit af te leiden en de lange-termijn voorspellingen (Climate Watch Advisories) analyseren om die te toetsen aan de realiteit.

De praktijk kan ons leren om tijdig die scenario’s te ontdekken die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van watertekort of -ellende. Verder blijft het essentieel om mensen te sensibiliseren en te betrekken. Een belangrijke boodschap aan alle betrokken verantwoordelijken: laat ons mensen niet nodeloos afschrikken met onheilsberichten, maar laat ons iedereen bewust van én alert voor de waterproblematiek maken.”

Hoe kunnen we – individu en industrie – het verschil maken op lange termijn?

“In België zijn er heel wat grote bedrijven, in het Antwerpse en Gentse havengebied bijvoorbeeld, die koplopers zijn in het beperken/annuleren van schadelijke broeikasgassen. Dat is opmerkelijk. Daar positief over communiceren zou beter zijn dan mensen te pas en te onpas foutief of onvoldoende te informeren over de grondoorzaken van de opwarming van de aarde.

De mensen een geweten schoppen is de taak van alle betrokken wetenschappers, zonder te vervallen in doemscenario’s die verwarring en ongeloof creëren. Correcte informatie is voor mensen de enige houvast om zelf te bepalen wat ze zelf eventueel concreet kunnen doen.”

Toon Sanczuk
Adviesbureau Wateris

Welk effect zal de klimaatwijziging hebben op water in het algemeen?

“De klimaatwijziging veroorzaakt een kwaliteitsvermindering van de wereldvoorraad drinkbaar water. Verzilting is hier een voorbeeld van, door de stijging van de zeewaterspiegel, de lozing van behandeld water en het overvloedig oppompen van grondwater in kuststreken. Zo trekt zout of brak water dieper landinwaarts. Oppervlaktewater bereikt steeds vaker hogere temperaturen met meer bacteriologische en algengroei tot gevolg, wat de waterkwaliteit beïnvloedt.

De opwarming van water, in combinatie met stilstaand water in waterleidingen, verhoogt het ontwikkelingsvermogen van schadelijke bacteriën in het water. Bovendien stimuleert dit de ontwikkeling van een biofilm in waterleidingen en andere onderdelen. Met een onaangename geur en smaak tot gevolg. Binnen de industrie brengt deze verhoogde ontwikkeling aan bacteriën een hogere belasting teweeg op waterbehandelingsinstallaties. Wat deze bedrijven veel energie en kostbaar water kost.”

Welke tips kun je geven voor oplossingen op korte termijn?

“Rationeel omgaan met water levert financiële winst op. Tips voor particulieren? Zich van de problematiek bewust worden, regenwater gebruiken en creatief naar spaarzame maatregelen zoeken. De industrie kan investeren in duurzame waterbehandeling met milieuvriendelijke technieken. Veel bedrijven sluiten de kring en doen aan waterzuivering en -recuperatie. Als bedrijf is het belangrijk de eigen situatie van waterverbruik en waterkwaliteitseisen te kennen door het meten van chemische, microbiologische en fysische eigenschappen.

Een mentaliteitswijziging kan verspilling helpen tegengaan, bijvoorbeeld door te vegen in plaats van met de hogedrukreiniger te werken. Hou de betrokkenheid van iedereen hoog met regelmatige publicaties, zoals de energiesector dat doet. Mensen moeten af van de misvatting dat waterkwaliteit kan verbeterd worden met het doseren van biociden zonder ongewenste bijwerkingen.”

Hoe kunnen we – individu en industrie – het verschil maken op lange termijn?

“De grootste uitdaging is de wil creëren om bewuster om te gaan met water en hiervoor is kennis nodig. We kunnen kinderen in het lager onderwijs bewuster leren omgaan met water. Hen op secundair en hoger niveau informeren over de milieuproblematiek, het belang van waterkwaliteit en de chemische processen in water.

Bij bouw- of designprojecten horen we van bij het prille begin, wanneer een project op de tekentafel ligt, het belang van waterkwaliteit conceptueel in rekening te brengen. De overheid moet een duurzaam en consistent beleid voeren voor de verschillende sectoren. Zowel voor de land- en tuinbouw, de bouwsector als de industrie.”

Stijn Helsen
Vlaamse Vereniging voor Weerkunde

Welk effect zal de klimaatwijziging hebben op water in het algemeen?

“Er zullen gebieden zijn waar minder regen zal vallen. Maar ook andere, waar de regenval zal toenemen, al dan niet afhankelijk van het seizoen. Daarnaast lijkt het er steeds meer op dat – en dit zal wel algemener zijn – het aantal extremen nog zal vergroten. Met meer periodes van (extreme) droogte en meer kansen op overvloedige neerslag op korte tijd. Dit alles heeft een invloed op een aantal zaken. 

Zo kan drinkwater bedreigd worden, zowel bij droge periodes door gebrek aan neerslag, als bij overvloedige regenval door gebrek aan proper water. In onze streken vermoed ik niet dat het risico hiervoor groot is. Ook voor de landbouw kan zowel een watertekort als een teveel aan water voor problemen zorgen. En dan heb ik het nog  niet over de grote(re) kans op wateroverlast en overstromingen.”

Welke tips kun je geven voor oplossingen op korte termijn?

“Er zijn een aantal evoluties die in de goede richting gaan, denk maar aan het toenemend gebruik van regenwater. Men buffert het water. Zo beperkt men overlast door grote hoeveelheden water in bebouwde zones, en tegelijk wordt het verbruik van drinkwater verkleind.

Verder zijn er nog een aantal oude gebruiken die nuttig zijn. Overstromingsgebieden, kronkelende waterlopen, die de snelheid van waterafvoer hogerop beperken. Zelf ben ik niet voor sterke sturing via financiële wegen (subsidies of boetes). Maar voor bewustwording op vele niveaus, van landelijk tot gemeentelijk. We moeten mogelijkheden zoeken of tonen die mensen en gemeenschappen aanzetten tot een klimaatveranderingsbewust en verantwoordelijk leven.”

Hoe kunnen we – individu en industrie – het verschil maken op lange termijn?

“Ook hier geldt ‘beter voorkomen dan genezen’. De klimaatwijziging zal wellicht niet helemaal vermeden of teruggeschroefd kunnen worden. Maar we zullen er wel voor moeten zorgen dat we de gevolgen ervan beperken. Dat moet een topprioriteit worden.

Concreet wil dat zeggen: onze gezamenlijke voetafdruk beperken, de CO2-uitstoot beperken en energiebewust leren leven en werken. En daar kunnen we allemaal ons steentje toe bijdragen. Behalve een aangepast energiebeleid zullen we ons ook moeten realiseren dat het op infrastuctureel vlak zo niet verder kan. Minder beton in plaats van meer, zodat er open ruimte blijft bestaan.”

Vorig artikel
Volgend artikel