Willems: ‘Ons voorbereiden op wat al gebeurt’
Prof. dr. ir. Patrick Willems, Departement Burgerlijke Bouwkunde, Faculteit Ingenieurswetenschappen KU Leuven
De klimaatevolutie zorgt voor meer hydrologische extremen, zowel meer droogte en waterschaarste als intensere regenval en gevaar op overstromingen. Om onze kwetsbaarheid te verminderen zullen we van Vlaanderen weer een spons moeten maken.
Het aantal weersextremen neemt door de klimaatverandering sterk toe en dat zet druk op onze waterhuishouding. Denk maar aan de ‘waterbom’-overstroming van 2021 en de waterschaarste tijdens de afgelopen droge zomers. Naast de toenemende kans op zowel wateroverlast als -tekorten blijft ook de waterkwaliteit van onze waterlopen een groot zorgpunt.
Het goede nieuws is dat de laatste jaren onze bewustwording van deze risico’s sterk is toegenomen. Dat heeft zich vertaald in een intensivering en concretisering van acties om ons aan te passen aan het veranderende klimaat. Het implementeren van zulke acties is daarbij niet langer een taak voor de overheden en waterbeheerders alleen. Het vraagt hulp en samenwerking van ons allen: burgers, industrie, landbouw, beheerders van natuurgebieden, steden en gemeenten, bouwsector, drinkwatermaatschappijen, onderzoekers… In Vlaanderen werd daarom de Blue Deal gelanceerd, een soort ‘pact’ tussen al deze actoren. Dit heeft de voorbije jaren een enorme dynamiek op gang gebracht om de waterproblematiek samen aan te pakken en dit op een duurzame manier.
De Blue Deal heeft een enorme dynamiek van duurzaam omgaan met water op gang gebracht in Vlaanderen.
Het besef is gegroeid dat klassieke (eerder end-of-pipe) oplossingen zoals dijken, buffer- en wachtbekkens of grotere rioleringen op hun limieten botsen. Er wordt nu maximaal ingezet op oplossingen die de problematiek meer bij de bron aanpakken. Een voorbeeld daarvan zijn de natuurlijke groenblauwe oplossingen, zoals het herstel van natuurlijke overstromingsgebieden in de riviervalleien, de aanleg van wadi’s en infiltratiegrachten in de bebouwde omgeving in combinatie met minder verharding en meer groen, met als doel de natuurlijke sponswerking van ons landschap te herstellen.
Dergelijke oplossingen verlagen niet alleen de kans op overstromingen en waterschaarste, maar bieden ook koppelkansen om via dezelfde maatregelen de waterkwaliteit van waterlopen te verbeteren, hittestress te verminderen, biodiversiteit te versterken en open ruimte kwaliteitsvoller in te richten, met aandacht voor waterbeleving. Samen met andere acties, zoals waterbesparende maatregelen, meer hergebruik van regen- en afvalwater, zorgen ze ervoor dat we onze hoge kwetsbaarheid voor de klimaatevolutie reduceren. Tegelijkertijd bieden ze kansen zoals het aantrekkelijker maken van onze leefomgeving. Hierdoor wordt klimaatadaptatie een positief verhaal waarbij we risico’s samen daadwerkelijk aanpakken en we er met z’n allen beter van worden!