Water besparen is belangrijker dan ooit

We hebben water nodig om te leven. Drinken, voedsel produceren en persoonlijke hygiëne zijn de voornaamste redenen waarom water onmisbaar is in ons bestaan. Maar beseffen we dat eigenlijk wel, en hoe kunnen we slimmer omgaan met ons waterverbruik?

Je draait de kraan open en er stroomt helder, drinkbaar water. Dat is niet zo vanzelfsprekend als we denken. Volgens professor grondwaterhydrologie Marijke Huysmans (VUB) staan we voor drie grote uitdagingen. “Ten eerste is er het probleem van te veel water, met overstromingen tot gevolg. Ten tweede vormt te weinig water ook een grote bedreiging, denk aan droogte en waterschaarste. En ten derde is er het vervuilde water, niet consumeerbaar dus.” Overal ter wereld hebben deze uitdagingen een grote impact op de waterbeschikbaarheid.

De lange droge zomerperiodes in 2018, 2019 en 2020 maakten duidelijk dat ook hier in België drinkbaar water een kostbaar goed is. Daarom is het belangrijk om je individueel te engageren en water te respecteren, ook al denk je misschien dat jij geen verschil kunt maken. Die misconceptie weerlegt Huysmans meteen. “De helft van het grondwater dat we in België oppompen, wordt gebruikt om drinkwater van te maken.”

Het is vanzelfsprekend om een douche te nemen in plaats van een bad, of de kraan niet onnodig te laten stromen. Maar wat kun je doen aan je waterverbruik zodat je écht een verschil maakt? “De beste manier is het opvangen en gebruiken van regenwater in je huis. Je halveert zo meteen je waterfactuur, want de helft van het water dat we dagelijks gebruiken hoeft geen drinkwater te zijn. Denk aan het doorspoelen van het toilet, het wassen van de auto of het gieten van de planten.”

We beseffen niet dat water ongelooflijk kostbaar is en dat we hier niet zuinig genoeg mee omgaan, vertelt hoogleraar hydrogeologie Kristine Walraevens (UGent). Water is relatief goedkoop, benadrukt ze. “Onze drinkwatervoorziening is zo goed georganiseerd dat de bevolking niet beseft hoe kostbaar water is. Ik werk veel in ontwikkelingslanden waar ik merk dat ze het belang van water veel beter inzien, omdat ze er veel meer voor moeten doen. Hier draaien we de kraan open en het is er, maar daar moet je kilometers wandelen voor een emmer water.”

Ook als het aankomt op ons gemiddeld waterverbruik staan we er niet zo goed voor. “De Verenigde Naties maakten een schatting over het aantal liter water dat we dagelijks nodig hebben voor huishoudelijk waterverbruik om aan de levensnoodzakelijke standaard te voldoen. Die schatting kwam uit op 20 liter per persoon per dag. Op dit moment bedraagt het watergebruik hier in Vlaanderen maar liefst 114 liter per persoon per dag”, zegt Walraevens. “Moeten wij ons elke dag douchen? Moet een trui die je één keer droeg al meteen in de wasmachine? Is dat levensnoodzakelijk?” 

Het is bovendien niet zo dat we oneindig veel water ter beschikking hebben, integendeel. Vlaanderen kampt met waterschaarste, wat betekent dat de waterbeschikbaarheid niet voldoet aan de watervraag. “We beschikken over 1500 kubieke meter water per persoon per jaar. Dat is minder dan in bijvoorbeeld Griekenland of Spanje”, legt Walraevens uit. Ter vergelijking: het gemiddelde in Europa is 3630 kubieke meter per persoon per jaar.

Tot nu toe was de neerslag in ons land gelijkmatig verspreid doorheen het jaar. Dat is niet langer zo, want klimaatmodellen voorspellen in de toekomst meer extremen. Gelukkig zijn de oplossingen voor het omgaan met beide weersextremen grotendeels hetzelfde, zegt Huysmans. “Als we ons watersysteem zo inrichten dat regenwater vlotter kan infiltreren en we het beter kunnen vasthouden in de ondergrond, zijn we gewapend tegen zowel overstromingen als uitdrogingen. Gelukkig heeft de Vlaamse Overheid de Blue Deal op poten gezet, een plan om weerbaarder te worden tegen waterschaarste- en overlast.” Daarbij gaat het onder meer om investeringen in infrastructuur langs waterlopen, de grootschalige opvang en hergebruik van regenwater en het aanpakken van lekken aan sluizen en het leidingwaternetwerk.