Vlaanderen gaat voor bescherming van kust met natuurlijke methoden
De Vlaamse kust is laaggelegen, onderhevig aan een hoge getijslag (verschil tussen eb en vloed) en bovendien stijgt de zeespiegel gestaag door de klimaatopwarming. Geen wonder dus dat Vlaanderen al ruim een decennium werkt aan een betere kustbescherming. En daarvoor rekent men sterk op zogenaamde “nature based solutions”.
Onze kust is behoorlijk gevoelig voor overstromingen vanuit de Noordzee, zeker bij stormweer en springtij. In 2011 besliste Vlaanderen daarom om een Masterplan Kustveiligheid uit te voeren. “Een van de voornaamste principes daarbij is ‘zacht waar het kan, hard waar het moet’”, zegt Nathalie Balcaen, administrateur-generaal van het agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK). “Harde constructies als stormvloedkeringen of stormmuren en dijk- en kaaiverhogingen, hebben dus hun plaats, maar we geven in eerste instantie de voorkeur aan natuurlijke ingrepen, in lijn met de nature based solutions.”
Die oplossingen moeten overstromingen vermijden door de kustlijn gericht te versterken. De meest efficiënte en natuurvriendelijke methode is echter om het hoge strand, waar de golven tijdens een kritieke storm op inbeuken, te versterken met extra zand. “Dit zand halen we uit de winzones in de Noordzee”, legt Nathalie uit. “Ook onderzoeken we de mogelijkheden en werking van vooroeversuppleties. Hierbij vullen we het stuk strand aan dat onder de laagwaterlijn ligt. Dit kan men sneller en dus goedkoper uitvoeren, maar we rekenen op de natuurlijke verspreiding van deze zandmassa door getijden, golfslag en wind om het strand te laten aangroeien. Bovendien is deze methode ook beter voor het ecosysteem dan frequente suppleties op het strand zelf.” Overigens: als men aan bepaalde kwaliteitseisen voldoet, gebruikt men bij de suppleties zand van andere projecten, zoals de bouw van de sluis in Terneuzen.
Met zandsuppleties vullen we zowel de vooroever aan (het stuk strand net onder de laagwaterlijn) als het eigenlijke strand zelf.
Naast de stranden vormen ook de duinen een zeer belangrijke schakel in de kustbescherming. Nathalie: “Een duin zeewaarts van de zeedijk aanleggen, zorgt voor een grotere zandbuffer en dus meer bescherming tegen overstroming. Het helmgras, een typische duinvegetatie, draagt niet alleen bij aan het ecologisch aspect maar houdt het zand ook beter vast en dus minder zandoverlast.”
Een andere bescherming die bekeken wordt, is het aanleggen van een ‘zandmotor’. “Dat is een groot zandvolume dat lokaal tegenlangs de kust geplaatst wordt en zo een kunstmatig schiereiland vormt. Door geleidelijke verspreiding van het zand zorgt zo’n zandmotor voor de aanvulling en bescherming van de omliggende zones. Een zandmotor heeft bovendien ook goede effecten op natuur en recreatie. Dat heeft de zandmotor die Nederland al aanlegde, bewezen. Het enige nadeel is dat het een zeer dure oplossing is.”
Bij het opstellen van het Masterplan Kustveiligheid werd uitgegaan van een stijging van de zeespiegel tot 30 centimeter tegen 2050. Voor ingrepen met een langere levensduur, zoals de stormvloedkering in Nieuwpoort, rekenen we met een zeespiegelstijging van 80 centimeter tegen 2100. “Het Masterplan Kustveiligheid garandeert de basisbescherming van onze kust. Maar intussen bekijken we ook welke bijkomende maatregelen op lange termijn nodig zijn om het beschermingsniveau aan te houden wanneer de voorspelde zeespiegelstijging nog harder gaat. En de kans daarop lijkt vrij groot te zijn”, besluit Nathalie.