Op zoek naar een evenwicht tussen wateroverlast en droogteproblematiek
Als waterloopbeheerder is de Provincie Oost-Vlaanderen als geen ander op de hoogte van de grote uitdagingen waar niet alleen de provincie. Maar de samenleving als geheel voor staat. Vooral het evenwicht tussen enerzijds water bufferen en anderzijds water laten afvloeien zorgt voor een complexe puzzel. “Maar voor ons is het glas sowieso halfvol”, aldus gedeputeerde Leentje Grillaert.
Integraal waterbeleid
Integraal waterbeleid is een van de belangrijke bevoegdheden van Provincie Oost-Vlaanderen. En meteen ook een van de meest complexe. “We hebben állemaal te kampen met de uitdagingen van toenemende droogte en wateroverlast”, begint Grillaert. “Maar aangezien wij een waterloopbeheerder zijn, wordt er natuurlijk naar ons gekeken om daar ook effectief iets aan te doen. Daarom ontwikkelen en steunen wij verschillende initiatieven. Zo zijn wij in het kader van de Blue Deal van Vlaams minister van Leefmilieu Zuhal Demir bezig met een project rond waterinfiltratie en de aanpassing van de bufferbekkens. Zodat die bufferen wanneer het nodig is én zodat het water ook weer weg kan wanneer dat nodig is. Dat moeilijke evenwicht tussen veiligheid op momenten van overvloed en buffering in tijden van schaarste is heel belangrijk.”
Landbouwsector futureproof
Dat is nog niet alles. Met hun proefcentrum zijn ze momenteel wetenschappelijk bezig rond droogtegevoelige of nét niet gevoelige teelten. Zo kunnen ze daarmee ook de landbouwsector futureproof maken. “Dat is absoluut noodzakelijk, omdat we met Vlaanderen aan het evolueren zijn naar een waterarme regio. We staan vandaag zelfs in de top drie van de meest waterarme regio’s van Europa”, gaat Grillaert verder. “Veel mensen staan daar niet bij stil, omdat ze het vooral associëren met zuiderse landen. Die klik moeten we dringend maken. De afgelopen droge zomers hebben het besef en de urgentie echter duidelijk gemaakt. Nu is het zaak van never waste a good crisis.”
Wateroverlast vs. droogteproblematiek
“De kunst zit hem inderdaad in enerzijds maatregelen nemen tegen wateroverlast, en anderzijds de droogteproblematiek aanpakken”, vult Marie-Paule De Poorter van de dienst Integraal Waterbeleid aan. “Niet zo vanzelfsprekend, want dat klinkt misschien compatibel, maar dat is het vaak allerminst. Je moet het water in je waterlopenstelsel zien te houden, maar je moet het ook snel genoeg kwijt geraken als overlast dreigt. Zo hebben wij in de provincie 32 overstromingsgebieden die wij heel goed moeten monitoren, zodat én de natuur én de landbouw er optimaal van kunnen profiteren.
Geen evidentie, aangezien nu ook in de zomer- en nazomermaanden het risico van hevige onweders bestaat. Om de recente storm Odette maar te noemen. Voor de gigantische hoeveelheden water die toen gevallen zijn, hadden we gelukkig de nodige opvangcapaciteit. Dat vraagt voortdurende monitoring en expertise-opbouw, geen holle slogans. Ik zeg altijd: als slogans de waterproblematiek zouden kunnen oplossen, was dat al tien keer gebeurd (lacht). Maar helaas werkt het zo niet.”
Het moeilijke evenwicht vinden tussen veiligheid op momenten van overvloed en buffering in tijden van schaarste is heel belangrijk.
Faciliteren, coördineren en sensibiliseren
“Het is een voordeel dat wij als waterbeheerder met veel terreinkennis gepokt en gemazeld zijn in het wegzetten van een teveel aan water, bij wateroverlast”, aldus de gedeputeerde. “Maar droogte is een vrij nieuw fenomeen, waarbij iedere belanghebbende moet uitzoeken hoe we daarmee moeten omgaan. Lokale besturen, Vlaanderen, landbouwers, maar even goed de burger zelf, die bijvoorbeeld zijn tuin kan ontharden. We hebben namelijk in het verleden hemelwater veel te lang beschouwd als iets wat zo snel mogelijk moet worden afgevoerd, in plaats van het te laten infiltreren. In die zin ligt voor ons niet alleen de taak om te faciliteren en te coördineren tussen partners, maar ook om te sensibiliseren.
Zeker omdat het waterlandschap in Vlaanderen, alleen al door zijn verschillende waterloopbeheerders, allerminst evident is, omdat het heel versnipperd is. Dat is ook de reden waarom wij een droogtecoördinator in dienst hebben genomen en spreken van integraal waterbeheer. Je kunt niet híér een probleem oplossen door dáár een ander te creëren: je moet naar het geheel kijken, en dat doe je door te luisteren naar en samen te werken met alle partijen. Door de violen gelijk te stemmen, elkaar te helpen en problemen niet door te schuiven. Water is een complexe uitdaging die vaak verstrekkende oplossingen vraagt, maar voor ons is het glas sowieso halfvol, om het toepasselijk te zeggen (lacht).”