Het kraanwater komt ons bijna tot aan de lippen

Met een hete zomer in aantocht zullen we ongetwijfeld opnieuw zo veel mogelijk op zoek gaan naar verkoeling. Onze beste vriend en meest effectieve tool daarbij? Heerlijk fris water. Maar wat dan met de droogteproblematiek die onze zomers de laatste jaren overheerst?

In een recordtempo is de wereld zich bewust geworden van de gevolgen van het coronavirus. Gedwee stonden we in de wachtrij voor de supermarkt en maakten we een Zoom-account aan. We desinfecteerden en wasten onze handen bijna maniakaal. Om de coronakriebels uit te bannen, slagen we er als samenleving in om daadwerkelijk samen te werken.

Gezondheid van ons kraanwater

We stellen dus vast dat de doorsnee burger een brave leerling is wanneer het over de eigen gezondheid gaat. Wat betreft de gezondheid van ons kraanwater zijn we nog niet helemaal bij de les. Kunnen we het eens hebben over dit nijpend probleem? “Water is een schaars goed en er is een grote verantwoordelijkheid naar de toekomstige generaties toe”, zegt Carl Heyrman, algemeen directeur van AquaFlanders. Bij waterverbruik denk je misschien eerst aan een lekkende kraan, maar het is wel degelijk veel meer dan dat. “Gemiddeld gebruikt een Vlaming 114 liter kraanwater per dag”, zegt Heyrman. “Daarvan is ongeveer 84 liter leidingwater.” Dit water wordt gebruikt voor de douche, het toilet, de wasmachine, om te koken en drinken, de planten water te geven, te poetsen…

Grootste kwetsbaarheid in Vlaanderen

Kraanwater is zo vanzelfsprekend dat we er niet echt meer bij nadenken. “In Noordwest-Europa is Vlaanderen de regio met de grootste kwetsbaarheid voor de klimaatverandering”, vertelt Patrick Willems, professor Waterbeheer en Klimaatadaptatie aan de KU Leuven. Dit heeft te maken met onze hoge bevolkingsdichtheid, een bijzonder lage waterbeschikbaarheid per persoon – zelfs lager dan bij de zuiderse landen zoals Spanje en Portugal –, een hoge verstedelijking, veel drainage en veel verharding. “16 procent van de Vlaamse oppervlakte is verhard. Dat is twee keer meer dan het Europees gemiddelde.” Door de verharding kan regenwater niet in de grond sijpelen en opgeslagen worden. Het stroomt naar beken en meren en verdwijnt uiteindelijk de Noordzee in. Ook draineren we veel gronden. “Dat is belangrijk water dat we ‘kwijtspelen’.”

Beïnvloeding van klimaatwijziging

De klimaatwijziging beïnvloedt ons watergebruik, weten ze bij AquaFlanders. “Tijdens de zomermaanden is de vraag naar drinkwater hoger dan in een andere periode. Dat terwijl het aanbod lager is door de droogte.” De overheid roept dan ook op om zuinig om te springen met kraanwater. De boodschap is tevergeefs: “Afgelopen zomer stelden we in deze droge en hete periode vast dat mensen alsnog hun zwembad met leidingwater vulden. We zagen toen piekgebruiken van meer dan 40 procent hoger dan normaal.”

De boodschap mist haar doel. Hoe kan dat? Voor velen zijn deze cijfers over waterschaarste te abstract om alarmerend te zijn. Om die reden werd de watervoetafdruk geïntroduceerd. Deze term omvat niet enkel ons verbruik thuis, maar ook wat we elders in de wereld verbruiken. “Om een tas koffie te zetten, is 130 liter water nodig”, zegt Heyrman. Het gaat dan over water om de koffiebonen te laten groeien, te verwerken en te transporteren.

Voorstander van sensibilisering

“Voor een biefstuk is 15.500 liter water nodig. Als consument moeten we daarbij stilstaan. We zullen in de toekomst moeten afwegen waar we ons water in willen investeren.” Om die reden is AquaFlanders voorstander van meer sensibilisering. “Het lijkt me goed om op voedingsproducten, naast de voedingswaarden, ook de watervoetafdruk te zetten. Zo kan de consument er rekening mee houden.”

We moeten beseffen dat leidingwater een kostbaar goed is. “Momenteel verspillen we nog te vaak kwalitatief goed water aan zaken zoals het poetsen van ons huis. Een Vlaming gebruikt amper 11,9 liter regenwater per dag. Daar is veel potentieel. Dit kan hoger, tot zelfs 50 liter per burger per dag”, zegt professor Willems. “Bovendien is kraanwater qua kwaliteit vergelijkbaar met flessenwater van de supermarkt. Dat zegt iets over de waarde ervan. Als het even duur zou zijn, zouden we vanzelf minder verspillen.” Of met andere woorden: gebruik liever geen waardevol drinkwater om de auto te wassen of het gazon te besproeien.